Świbka

Świbka w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Świbka morska Kwiatostan świbki morskiej

Świbka (Triglochin Riv. ex L.) – rodzaj roślin należący do rodziny świbkowatych (Juncaginaceae Rich.), obejmujący 32 gatunki występujące niemal na całym świecie, z czego dwa w Polsce: świbka błotna i świbka morska[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów τρεῖς (treis – trzy) i γλωχίν (glochin – szpic)[5] i odnosi się do kształtu owoców tych roślin[6].

Spis treści

Zasięg geograficzny | edytuj kod

Świbka jest rodzajem kosmopolitycznym, występującym na całym świecie. Jedynymi regionami nie zasiedlonymi przez przedstawicieli tego rodzaju są Makaronezja, zachodnia i północno-wschodnia Afryka tropikalna, wyspy środkowego Atlantyku, wyspy zachodniego Oceanu Indyjskiego, Półwysep Arabski, Indochiny, Azja Południowo-Wschodnia, wyspy Pacyfiku, Ameryka Środkowa, północna Ameryka Południowa i Antarktyka[3].

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Smukłe rośliny sitopodobne, tworzące kolonie[7].
Łodyga
Grube kłącze. Korzenie niekiedy tworzą bulwy korzeniowe[5].
Liście
Przeważnie wyłącznie liście odziomkowe, równowąskie[7], wzniesione, tworzące pochwę liściową z języczkiem, wierzchołkowo całobrzegim lub dwuklapowym[5].
Kwiaty
Kwiaty obupłciowe, krótko szypułkowe, trójkrotne, zebrane w kłosopodobne grono wyrastające na głąbiku. Okwiat pojedynczy, 6-listkowy. Listki położone w 2 okółkach, żółtawozielone, muszlowate. Pręciki 4 lub 6, o niemal siedzących, jajowatych[7] główkach. Słupków 6, z czego 3 płodne i 3 jałowe lub 6 płodnych[5], zrośnięte, rozdzielające się w okresie kwitnienia[7]. Zalążnie jednokomorowe, jednozalążkowe. Szyjki słupka nieobecne[5].
Owoce
Kuliste do równowąskich rozłupnie, 3- lub 6-rozłupkowe. Rozłupki jednonasienne[5].

Biologia i ekologia | edytuj kod

Rozwój
Byliny, wodne lub bagienne, geofity lub hemikryptofity[3].
Siedlisko
Tereny podmokłe, głównie nadmorskie[8]. Świbka morska jest gatunkiem charakterystycznym (ChAss) zespołu Triglochino-Glaucetum maritimae w klasie halofilnych łąk lub szuwarów w supralitoralu zbiorników wód słonych i słonawych. Świbka błotna jest gatunkiem charakterystycznym (ChCl) klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae, obejmującej niskoturzycowe zbiorowiska łąk bagiennych, emersyjne darniowe torfowiska przejściowe i niskie oraz dolinkowe fazy torfowisk wysokich[9].
Cechy fitochemiczne
Niektóre gatunki zawierają silnie toksyczny cyjanowodór[8].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 12[5].

Systematyka | edytuj kod

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd żabieńcowce Alismatales, rodzina świbkowate Juncaginaceae[1].
Gatunki flory Polski[4]
Pozostałe gatunki[3]

Zaliczany tu australijski gatunek Triglochin triglochinoides (F.Muell.) Druce wyodrębniony został w osobny rodzaj i przypisano mu nazwę Maundia triglochinoides F.Muell.[10] W systemie APG IV (2016) podkreślono odrębność tej rośliny wydzielając ją w osobną rodzinę – Maundiaceae Nakai, Chosakuronbun Mokuroku [Ord. Fam. Trib. Nov.]: 213. 20 Jul 1943[11].

Zastosowanie | edytuj kod

Nasiona niektórych gatunków świbki są jadalne. Indianie używają pieczonych nasion jako substytutu kawy[12].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2016-12-13].
  2. ↑ Index Nominum Genericorum (ang.). [dostęp 2011-01-26].
  3. ↑ a b c d Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families (ang.). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-05].
  4. ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ a b c d e f g Flora of North America. Vol. 22: Juncaginaceae. [dostęp 2011-02-05].
  6. ↑ D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 386. ISBN 978-0-521-86645-3.
  7. ↑ a b c d Flora of Pakistan: Juncaginaceae. [dostęp 2011-02-05].
  8. ↑ a b D. J. Mabberley: Mabberley's plant-book: a portable dictionary of plants, their classification and use. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 446. ISBN 978-0-521-82071-4.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Państ. Wydawnictwo Nauk., 1984. ISBN 83-01-05286-4.
  10. ↑ Maundia triglochinoides F.Muell. — The Plant List. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-10-11].
  11. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385. 
  12. ↑ Daniel E. Moerman: Native American ethnobotany. Portland, Or.: Timber Press, 1998, s. 568. ISBN 978-0-88192-453-4.
Na podstawie artykułu: "Świbka" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy