Świerczek (herb szlachecki)

Świerczek (herb szlachecki) w encyklopedii

Świerczek – herb szlachecki, którym pieczętowały się rody na Śląsku, Morawach i w Polsce.

Spis treści

• 1 Opis herbu
• 2 Najwcześniejsze wzmianki
• 3 Historia i znaczenie godła
• 4 Herbowni
• 5 Zobacz też
• 6 Linki zewnętrzne
• 7 Przypisy

Opis herbu | edytuj kod

W polu błękitnym złota majuskuła N z wygięciem w belce poprzecznej.

W klejnocie trzy pióra strusie.

Labry błękitne, podbite złotem.

Pierwotnie godło było srebrne. Odmiany tego herbu używane na Litwie mają pole czerwone, dom Kossowów jako godło ma majuskułę N przeszytą strzałą, dom Rewkowskich godło jest srebrne^[1].

Przedstawienie z nekrologu z 1300 r.: Biały wolfsangel z kółkiem tudzież tzw. świerczek w czerwonym polu.

Najwcześniejsze wzmianki | edytuj kod

Najstarsze pieczęcie wskazujące na pochodzenie tego herbu z XIII wieku.

• 1220 - pieczęć komesa Budziwoja^[2]
• 1298 - pieczęć Alberta de Noneker^[3]

Znane przedstawienie barwne pochodzi z 1300 r. z nekrologu pisarza króla Ottokara, którego nazwisko po łacinie było zapisane Chewreczk, oraz jego żony, spisany w klasztorze Minorytów w Wiedniu^[3].

Historia i znaczenie godła | edytuj kod

W polu czerwonym srebrny świerczek - według Plináčka jest to przyrząd wojenny będący kawałkiem metalu wygiętym tak, aby mieć co najmniej dwa ostre końce zwrócone do góry (forma "wilczego haka"), z uchwytem pozwalającym łatwiej rzucić nim w konia przeciwnika lub pod nogi, często łącząc je łańcuchem, zasypując przedpole. Według Piekosińskiego w Heraldyka polska wieków średnich błękitnym polu znajduje się grecka litera N, co wydaje się pomyłką interpretacyjną artysty, który przedstawiał herb, jak pisze Josef Pilnáček. Szczególnie gdy odnajdujemy przedstawienia zawierające zagięcie w ukośnej belce złotej "litery", które najprawdopodobniej jest uchwytem narzędzia, o którym pisze drugi heraldyk. Herbowi zwani byli Świerciami. Andrzej Kulikowski natomiast wskazuje na prawdopodobne pochodzenie herbu od przedheraldycznego znaku własnościowego przypominającego literę N^[1].

Herbowni | edytuj kod

Arciszewski^[4], Arciuszkiewicz, Artecki, Bazarewski, Kadron, Kijewski, Kladrubski^[4], Krajkowski, Kraykowski, Kupiatycki, Orzek, Radzewski^[4], Radziewski, Radziowski, Refkowski, Rewko, Rewkowski, Rewnowski, Rodomański, Rondomański, Straczan, Streczan, Strękowski, Świerczek, Świerczewski, Świerkowski^[4], Zwysłowski.

Lista sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Zobacz też | edytuj kod

• herb
• herbarz
• heraldyka
• lista herbów

Linki zewnętrzne | edytuj kod

• R. Jurzak: Genealogia dynastyczna.
• F. Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich.
• Miesięcznik Heraldyczny, Nr 6, 1930.
• Herby szlacheckie. Herb Świerczek i herbowni. (pol.)

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ ^{a b} Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 300 - 301. ISBN 83-7391-523-0.
2. ↑ F. Piekosiński "Heraldyka polska wieków średnich", 1889 r.; s. 154-155
3. ↑ ^{a b} J. Plináček "Znaczenie figury heraldycznej w herbie Świerczek" z:"Miesięcznik Heraldyczny", Nr 6, 1930
4. ↑ ^{a b c d} Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 354. ISBN 83-7391-523-0.

Sepultura domini Sifridi.jpg

Na podstawie artykułu: "Świerczek (herb szlachecki)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy