1995

1995 w encyklopedii

Rok 1995 / MCMXCV

stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1960–1969 • 1970–1979 • 1980–1989 • 1990–1999 • 2000–2009 • 2010–2019 • 2020–2029
lata: 1985 « 1990 « 1991 « 1992 « 1993 « 1994 « 1995 » 1996 » 1997 » 1998 » 1999 » 2000 » 2005

Spis treści

• 1 Wydarzenia w Polsce
• 2 Wydarzenia na świecie
• 3 Urodzili się
• 4 Zmarli
• 5 Zdarzenia astronomiczne
• 6 Nagrody Nobla
• 7 Święta ruchome
• 8 Zobacz też
• 9 Przypisy

Wydarzenia w Polsce | edytuj kod

• 1 stycznia
  • denominacja złotego o cztery zera (w proporcji 10 000/1).
  • utworzono Magurski Park Narodowy.
• 8 stycznia – odbył się III finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
• 9 stycznia – premiera filmu fabularnego Spis cudzołożnic w reżyserii Jerzego Stuhra.
• 14 lutego – pogrzeb szczątków króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w katedrze św. Jana w Warszawie.
• 24 lutego – w Instytucie Badań Jądrowych w Otwocku-Świerku wyłączono pierwszy polski badawczy reaktor jądrowy EWA.
• 28 lutego:
  • powstał Związek Szlachty Polskiej – pierwsza powojenna organizacja szlachecka w Polsce.
  • założono Muzeum Zabawek w Karpaczu.
• Marzec – uruchomiono pierwszy w Polsce portal internetowy Wirtualna Polska.
• 1 marca – odwołanie przez sejm Waldemara Pawlaka z funkcji premiera.
• 7 marca – Józef Oleksy został premierem Polski.
• 21 marca – rozpoczęła działalność Canal+, pierwsza w Polsce płatna stacja telewizyjna.
• 22 marca – premiera filmu Faustyna.
• 23 marca – Została podpisana Karta Etyczna Mediów.
• 25 marca – swoje nadawanie rozpoczęło Radio Jasna Góra.
• 29 marca – powstała Rada Etyki Mediów.
• 7 kwietnia – otwarto pierwszą linię warszawskiego metra od Kabat do Politechniki.
• 17 kwietnia – Gdańsk Strzyża – doszło do wybuchu gazu w budynku mieszkalnym przy ul. Wojska Polskiego, zginęły 22 osoby.
• 18 kwietnia – w Gdańsku wysadzono w powietrze blok mieszkalny uszkodzony w wyniku wybuchu gazu dzień wcześniej.
• 27 kwietnia – premiera filmu Polska śmierć.
• 3 maja – Polska i Arabia Saudyjska nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• 8 maja – ukazał się debiutancki album Edyty Górniak Dotyk.
• 20 maja – Tomasz Gollob wygrał we Wrocławiu inauguracyjne zawody żużlowe z cyklu Grand Prix, który zastąpił jednodniowe indywidualne mistrzostwa świata.
• 22 maja – z jednodniową pielgrzymką do Polski przybył papież Jan Paweł II, odprawił mszę w Skoczowie i uczestniczył w krótkich spotkaniach z wiernymi w Bielsku-Białej i Żywcu.
• 31 maja – premiera filmu sensacyjnego Prowokator w reżyserii Krzysztofa Langa.
• 1 czerwca – Legia Warszawa po wygranym meczów z Rakowem Częstochowa zdobyła 6. tytuł Mistrza Polski w Piłce Nożnej.
• 15-16 lipca – w Czymanowie nad Jeziorem Żarnowieckim odbyła się pierwsza edycja Przystanku Woodstock zorganizowanego przez Jerzego Owsiaka.
• 3 sierpnia – rozpoczął się Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego „Zegrze ’95””.
• 16 sierpnia – Anna Brzezińska ustanowiła rekord Polski w biegu na 3000 m wynikiem 8.44,05 s.
• 31 sierpnia – zlikwidowano ostatnie linie trolejbusowe w Warszawie.
• 11 września – w KWK „Polska Wirek” w Rudzie Śląskiej wskutek tąpnięcia zginęło 5 górników. 4 żywych wydobyto po 5 dobach.
• 13 września – Legia Warszawa jako pierwszy polski klub piłkarski wystąpiła w fazie grupowej Ligi Mistrzów, wygrywając u siebie z Rosenborg BK 3:1.
• 17 września – w Warszawie odsłonięto pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.
• 27 września – odsłonięto Pomnik Żegoty w Warszawie.
• 29 września – utworzono Euroregion Bug.
• 1 października – rozpoczął się XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
• 10 października – na granicy z Ukrainą otwarto drogowe przejście graniczne Zosin-Uściług.
• 18 października – Ministerstwo Łączności ogłosiło przetarg związany z możliwością wybudowania dwóch sieci komórkowych w standardzie GSM.
• 4 listopada – do polskiej procedury karnej wprowadzono instytucję świadka incognito.
• 5 i 19 listopada – w wyborach prezydenckich wygrał Aleksander Kwaśniewski.
• 7 listopada – powstał Polski Związek Felinologiczny.
• 9 listopada – na antenie TVP1 wyemitowano premierowy odcinek serialu sensacyjnego Ekstradycja.
• 14 listopada – podpisano umowę o założeniu spółki Daewoo-FSO.
• 22 listopada – rozpoczęła się dystrybucja powszechnych świadectw udziałowych.
• 30 listopada – lotnisko Kraków-Balice otrzymało imię Jana Pawła II.
• 1 grudnia – Władysław Bartoszewski został odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego.
• 14 grudnia – odbyła się premiera filmu Tato w reżyserii Macieja Ślesickiego.
• 21 grudnia – początek „sprawy Oleksego”, informacja Andrzeja Milczanowskiego o posiadaniu materiałów świadczących o współpracy premiera Oleksego ze służbami specjalnymi byłego ZSRR i Rosji.
• 22 grudnia – koniec prezydentury Lecha Wałęsy.
• 23 grudnia – zaprzysiężono Aleksandra Kwaśniewskiego na urząd Prezydenta RP.
• 24 grudnia – okręt szkolny Marynarki Wojennej „ORP Iskra” po 158 dniach żeglugi, jako pierwsza jednostka pod wojenną banderą, opłynął kulę ziemską, pokonując 24 706 Mm (do portu macierzystego – Gdyni, powrócił 10 lutego 1996).

Wydarzenia na świecie | edytuj kod

• 1 stycznia:
  • działalność rozpoczęła Światowa Organizacja Handlu (WTO).
  • Francja objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
  • czwarte rozszerzenie Unii Europejskiej. Krajami przystępującymi były Austria, Szwecja i Finlandia.
• 6 stycznia:
  • w stolicy Filipin Manili, w wyniku pożaru mieszkania zajmowanego przez terrorystów odkryto i udaremniono spisek na życie Jana Pawła II oraz operację „Bojinka”, przewidującą wysadzenie 11 samolotów pasażerskich nad Pacyfikiem.
  • w katastrofie lotniczej zginął dowódca sił lotniczych Iranu Mansour Sattari i 12 innych oficerów.
• 7 stycznia – została powołana metropolia hamburska.
• 10 stycznia – rozpoczęły się Światowe Dni Młodzieży w Manili na Filipinach.
• 11 stycznia:
  • papież Jan Paweł II rozpoczął wizytę na Filipinach.
  • w katastrofie samolotu DC-9 w kolumbijskim mieście Cartagena de Indias zginęło 51 osób.
• 17 stycznia:
  • silne trzęsienie ziemi nawiedziło Kobe w Japonii. Zginęły 6434 osoby.
  • we Włoszech powstał rząd Lamberta Diniego.
• 19 stycznia – I wojna czeczeńska: armia rosyjska zdobyła pałac prezydencki w Groznym.
• 20 stycznia:
  • Jean-Claude Juncker został premierem Luksemburga.
  • oddano do użytku Pont de Normandie – most wantowy łączący miasta Hawr i Honfleur, najwyższy podwieszany most w Europie.
• 22 stycznia – 19 Izraelczyków zginęło, a 69 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym dwóch członków Islamskiego Dżihadu na przystanku autobusowym w Beit Lid.
• 25 stycznia:
  • wystrzelona z północnej Norwegii rakieta z amerykańską sondą badawczą wywołała alarm rosyjskiej obrony antybalistycznej i nieomal doprowadziła do wybuchu III wojny światowej.
  • Jacques Santer objął urząd przewodniczącego Komisji Europejskiej.
  • podczas meczu piłki nożnej Premiership Manchester United F.C. – Crystal Palace Éric Cantona zaatakował jednego z fanów Crystal Palace.
• 30 stycznia – 42 osoby zginęły, ponad 400 zostało rannych w wybuchu samochodu-pułapki w Algierze.
• 10 lutego:
  • Łotwa została przyjęta do Rady Europy.
  • ekwadorskie myśliwce zestrzeliły 3 z 5 maszyn peruwiańskich, które naruszyły przestrzeń powietrzną Ekwadoru.
  • premiera filmu Szybcy i martwi.
• 15 lutego – haker Kevin Mitnick został aresztowany przez FBI.
• 21 lutego:
  • Białoruś i Rosja podpisały Umowę o przyjaźni, dobrosąsiedztwie i współpracy.
  • 96 fundamentalistów islamskich zginęło podczas dwudniowego buntu w więzieniu Serkadji w Algierze.
  • amerykański miliarder Steve Fossett po wylądowaniu w Kanadzie został pierwszym człowiekiem, który samotnie przeleciał balonem nad Pacyfikiem.
• 23 lutego – Izrael i Tanzania wznowiły stosunki dyplomatyczne, zerwane w 1973 roku.
• 24 lutego – w Singapurze aresztowano 69 Świadków Jehowy za ich przekonania religijne.
• 25 lutego – w zamachu bombowym na pociąg przewożący żołnierzy w indyjskim stanie Assam zginęło 27 osób.
• 26 lutego – upadł brytyjski Barings Bank.
• 1 marca – powstał portal internetowy Yahoo!
• 2 marca – w Somalii zakończyła się operacja pokojowa ONZ UNOSOM II.
• 10 marca – Konstandinos Stefanopulos został prezydentem Grecji.
• 14 marca:
  • leżące w północnej Afryce hiszpańskie miasta Ceuta i Melilla uzyskały autonomię.
  • Norman Thagard został pierwszym amerykańskim astronautą wystrzelonym w kosmos na pokładzie rosyjskiego statku (Sojuz TM-21).
• 16 marca – stan Missisipi ratyfikował znoszącą niewolnictwo 13. poprawkę do konstytucji USA.
• 17 marca – parlament Ukrainy uchwalił ustawę o statusie Krymu, uchylającą konstytucję z 1992 roku i znoszącą urząd prezydenta Krymu.
• 20 marca – japońska sekta religijna Aum Shinrikyo dokonała zamachu w tokijskim metrze, zginęło 12 osób, ponad 5,5 tysiąca zostało podtrutych.
• 22 marca – ze stacji Mir powrócił rosyjski kosmonauta Walerij Polakow, ustanawiając rekord najdłuższego pobytu w kosmosie (437,7 dnia).
• 24 marca – japoński zdalnie sterowany robot Kaikō zszedł na dno Rowu Mariańskiego na Pacyfiku, wykonując najdokładniejszy do dnia dzisiejszego pomiar jego głębokości (10 911 m).
• 25 marca – Jan Paweł II wydał encyklikę Evangelium vitae.
• 26 marca – zniesiono kontrolę na wewnętrznych granicach obszaru Schengen.
• 27 marca:
  • prezydent RPA Nelson Mandela odwołał swą żonę Winnie ze stanowiska wicepremiera.
  • odbyła się 67. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 31 marca – Rumunia: 60 osób zginęło w katastrofie należącego do linii TAROM Airbusa A310-324.
• 3 kwietnia – została utworzona rosyjska Federalna Służba Bezpieczeństwa.
• 5 kwietnia – w Izraelu wystrzelono pierwszą rakietę nośną Shavit-1.
• 7 kwietnia – po dziewięcioletniej rekonstrukcji otwarto Galerię Tretiakowską w Moskwie.
• 7/8 kwietnia – I wojna czeczeńska: w nocy rosyjscy żołnierze dokonali masakry około 100 mieszkańców wsi Samaszki.
• 9 kwietnia:
  • prezydent Peru Alberto Fujimori został wybrany na drugą kadencję.
  • Karekin I Sarkisjan został intronizowany na patriarchę Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego.
• 13 kwietnia – w Finlandii powstał pierwszy rząd Paava Lipponena.
• 17 kwietnia – Tiit Vähi został premierem Estonii.
• 19 kwietnia – w Oklahoma City doszło do zamachu bombowego na budynek administracji federalnej: zginęło 168 osób, a ponad 680 zostało rannych.
• 20 kwietnia – szczątki Marii Skłodowskiej-Curie i Pierre’a Curie zostały uroczyście przeniesione do Panteonu w Paryżu.
• 21 kwietnia:
  • Izrael został członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO).
  • założono giełdę papierów wartościowych w Bukareszcie.
  • premiera filmu Ja cię kocham, a ty śpisz.
• 23 kwietnia – w I turze wyborów prezydenckich we Francji zwyciężył Jacques Chirac przed Lionelem Jospinem.
• 27 kwietnia – został utworzony Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO).
• 28 kwietnia – minister spraw zagranicznych Władysław Bartoszewski wygłosił przemówienie podczas uroczystej sesji Bundestagu i Bundesratu w Bonn, zwołanej z okazji 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej.
• 29 kwietnia – 95% głosujących w referendum obywateli Kazachstanu poparło przedłużenie kadencji prezydenta Nursułtana Nazarbajewa do 2000 roku.
• 30 kwietnia – prezydent USA Bill Clinton ogłosił zakaz inwestycji i handlu z Iranem.
• 1 maja – wojna w Chorwacji: chorwacka armia i policja wkroczyły do zachodniej Slawonii i w ciągu kilku dni zajęły całe jej terytorium, zabijając około 200 Serbów.
• 2 maja – wojna w Chorwacji: dzień po rozpoczęciu chorwackiej inwazji na zachodnią Slawonię Serbowie dokonali ostrzału Zagrzebia, w wyniku którego zginęło 7 osób, a 175 zostało rannych.
• 7 maja – Jacques Chirac wygrał wybory prezydenckie we Francji.
• 8 maja – prezydent USA Bill Clinton podpisał dekret nakładający embargo na handel z Iranem.
• 10 maja – John Deutch został dyrektorem CIA.
• 12 maja – premiera thrillera Karmazynowy przypływ w reżyserii Tony’ego Scotta.
• 13 maja – w Dublinie odbył się 40. Konkurs Piosenki Eurowizji.
• 14 maja:
  • urzędujący prezydent Argentyny Carlos Saúl Menem został wybrany na II kadencję.
  • Tenzin Gjaco – Dalajlama XIV – uznał sześcioletniego Gendun Czokji Nimę za jedenaste wcielenie Panczenlamy.
  • biało-czerwono-biała flaga Białorusi została w wyniku referendum zastąpiona sztandarem nawiązującym do czasów BSRR.
• 16 maja – został aresztowany Shōkō Asahara, założyciel i duchowy przywódca sekty Aum Shinrikyō (Najwyższa Prawda), odpowiedzialnej m.in. za dokonanie ataku gazowego w tokijskim metrze w dniu 20 marca 1995 roku.
• 17 maja – Jacques Chirac został zaprzysiężony na urząd prezydenta Francji.
• 18 maja:
  • Alain Juppé został premierem Francji.
  • cierpiący na zaburzenia psychiczne były żołnierz Shawn Nelson uprowadził z arsenału Gwardii Narodowej w San Diego w Kalifornii czołg M60 Patton i wyjechał nim na ulice miasta, niszcząc pojazdy, słupy elektryczne, hydranty itp. Po utknięciu czołgu na betonowym murze dzielącym pasy autostrady porywacz został zastrzelony przez policję.
  • powstała nikaraguańska partia polityczna Movimiento Renovador Sandinista (MRS).
  • premiera filmu historycznego Braveheart. Waleczne serce w reżyserii Mela Gibsona.
• 21 maja – papież Jan Paweł II kanonizował w Ołomuńcu Jana Sarkandra i Zdzisławę z Lemberka.
• 23 maja – Marek Kamiński i Wojciech Moskal jako pierwsi Polacy dotarli do bieguna północnego.
• 25 maja – papież Jan Paweł II wydał encyklikę Ut unum sint.
• 27 maja – amerykański aktor Christopher Reeve w wyniku obrażeń odniesionych po upadku z konia został całkowicie sparaliżowany.
• 28 maja:
  • minister spraw zagranicznych Bośni i Hercegowiny Irfan Ljubijankić zginął w śmigłowcu zestrzelonym przez Serbów koło Bihacia.
  • w trzęsieniu ziemi, które nawiedziło miasto Nieftiegorsk, na północy rosyjskiego Sachalina, zginęło 2040 osób.
• 2 czerwca – serbska obrona przeciwlotnicza zestrzeliła nad Bośnią amerykański samolot F-16. Pilot Scott O’Grady katapultował się i spędził 6 dni na terytorium wroga.
• 5 czerwca – na JILA w Boulder po raz pierwszy zaobserwowano nowy stan materii tzw. kondensat Bosego-Einsteina, dokonali tego fizycy Eric Cornell i Carl Wieman.
• 8 czerwca – Rasmus Lerdorf udostępnił publicznie kod źródłowy PHP.
• 14 czerwca – czeczeńscy terroryści przeprowadzili atak na Budionnowsk.
• 19 czerwca – czeczeńscy terroryści pod osłoną zakładników opuścili Budionnowsk w Kraju Stawropolskim, w którym od ataku na miasto 14 czerwca przetrzymywali w szpitalu około 2 tys. osób.
• 26 czerwca – w stolicy Etiopii Addis Abebie doszło do nieudanego zamachu na prezydenta Egiptu Husniego Mubaraka.
• 27 czerwca:
  • rozpoczęła się misja STS-71 wahadłowca Atlantis.
  • Hamad ibn Chalifa as-Sani w wyniku przewrotu pałacowego został emirem i premierem Kataru.
• 28 czerwca – utworzono niemiecki Park Narodowy Doliny Dolnej Odry.
• 29 czerwca:
  • w ramach programu Shuttle-Mir amerykański prom kosmiczny Atlantis po raz pierwszy połączył się z rosyjską stacją orbitalną Mir.
  • 501 osób zginęło po runięciu galerii handlowej Sampoong w Seulu.
• 1 lipca – Hiszpania objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej
• 11 lipca:
  • Srebrenica: masakra ludności bośniackiej.
  • Stany Zjednoczone i Wietnam nawiązały pełne stosunki dyplomatyczne.
• 12 lipca – w Nicei, Algierczyk Noureddine Morceli ustanowił rekord świata w biegu na 1500 m (3.27,37 s.)
• 12-16 lipca – w Srebrenicy miała miejsce masakra ludności bośniackiej.
• 17 lipca – system nawigacji satelitarnej GPS, czyli Global Positioning System osiągnął pełną operatywność (Full Operational Capability).
• 18 lipca – przebudził się wulkan Soufrière Hills na wyspie Montserrat na Morzu Karaibskim.
• 22 lipca – w Hechtel, Portugalka Fernanda Ribeiro ustanowiła rekord świata w biegu na 5000 m (14.36,45 s.)
• 23 lipca – została odkryta Kometa Hale’a-Boppa, którą można było obserwować gołym okiem od maja 1996 do grudnia 1997 roku, dwa razy dłużej niż poprzednią rekordzistkę, Wielką Kometę z 1811.
• 24 lipca – Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii oskarżył przywódców bośniackich Serbów Radovana Karadžicia i Ratko Mladicia o ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne.
• 25 lipca – 8 osób zginęło, 80 zostało rannych w zamachu bombowym w paryskim metrze.
• 26 lipca – przedstawiciele krajów Unii Europejskiej podpisali w Brukseli konwencję o Europejskiej Agencji Policyjnej tzw. EUROPOL.
• 28 lipca – Wietnam został przyjęty do Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).
• 4 sierpnia – wojna w Chorwacji: wojska chorwackie rozpoczęły operację „Burza”, w celu zlikwidowania Republiki Serbskiej Krajiny.
• 5 sierpnia:
  • wojna w Chorwacji: siły chorwackie podczas operacji Burza zdobyły będące w serbskich rękach miasto Knin. Data zdobycia Knina jest w Chorwacji obchodzona jako Dzień Zwycięstwa.
  • uchwalono konstytucję Armenii.
• 7 sierpnia – Brytyjczyk Jonathan Edwards, podczas odbywających się w Göteborgu mistrzostw świata w lekkoatletyce, po raz pierwszy pokonał barierę 18 metrów w trójskoku, ustanawiając rekord świata wynikiem 18,16 m, a następnie 18,29 m.
• 9 sierpnia – 65 osób zginęło zginęło w katastrofie Boeinga 737 w Salwadorze.
• 11 sierpnia:
  • dokonano oblotu brazylijskiego samolotu pasażerskiego Embraer ERJ 145.
  • w Göteborgu, Amerykanka Kim Batten ustanowiła rekord świata w biegu na 400 m ppł. (52,61 s.)
• 16 sierpnia:
  • w Zurychu Kenijczyk Moses Kiptanui ustanowił rekord świata w biegu na 3000 m przeszk. (7.59,18 s.)
  • w Zurychu Etiopczyk Haile Gebrselassie ustanowił rekord świata w biegu na 5000 m (12.44,39 s.)
• 20 sierpnia – w zderzeniu pociągów w indyjskim mieście Ferozabad (stan Uttar Pradesh) zginęło 305 osób, a 344 zostały ranne.
• 22 sierpnia – Negasso Gidada został prezydentem Etiopii.
• 24 sierpnia:
  • oficjalna premiera systemu Microsoft Windows 95.
  • została uchwalona konstytucja Gruzji.
• 25 sierpnia:
  • dokonano oblotu Airbusa A319.
  • premiera filmu Desperado.
• 28 sierpnia – wojna w Bośni: pociski serbskie trafiły w targowisko w Sarajewie zabijając 35 osób, raniąc 85.
• 29 sierpnia – doszło do nieudanego zamachu na prezydenta Gruzji Eduarda Szewardnadze.
• 30 sierpnia:
  • wojna w Bośni: wojska NATO i ONZ rozpoczęły ataki na oblegających Sarajewo Serbów (militarna operacja Deliberate Force).
  • Kazachstan przyjął w referendum konstytucję.
• 2 września – w Cleveland otwarto muzeum Rock and Roll Hall of Fame.
• 3 września – został założony portal aukcyjny eBay.
• 4-15 września – w Pekinie obradowała IV Światowa Konferencja w sprawie Kobiet pod egidą ONZ.
• 5 września – Francja przeprowadziła pierwszą z serii kontrowersyjnych prób jądrowych na atolu Mururoa.
• 11 września – w południowej wieży nowojorskiego WTC rozpoczął się mecz o szachowe mistrzostwo świata, między Garri Kasparowem z Rosji a Viswanathanem Anandem z Indii.
• 13 września – amerykańska telewizja CBS wyemitowała pierwszy odcinek serialu obyczajowego Central Park West.
• 19 września – The Washington Post i The New York Times opublikowały „Manifest” Theodore’a Kaczynskiego, znanego jako „Unabomber”.
• 21 września – w świątyniach hinduistycznych na całym świecie figury bóstw pochłaniały ofiarowywane im mleko, tzw. cud mleka.
• 22 września – premiera filmu Siedem.
• 3 października:
  • O.J. Simpson został uniewinniony od zarzutu morderstwa swej byłej żony Nicole i jej przyjaciela.
  • w Skopju prezydent Macedonii Kiro Gligorow został ciężko ranny w zamachu bombowym.
• 5 października – przyjęto flagę Macedonii.
• 6 października – odkryto planetę pozasłoneczną 51 Pegasi b.
• 12 października – wojna w Bośni: podpisano zawieszenie broni.
• 16 października – otwarto Skye Bridge łączący wybrzeże Szkocji z wyspą Skye.
• 20 października – wskutek skandalu korupcyjnego Willy Claes został zmuszony do dymisji ze stanowiska Sekretarza Generalnego NATO.
• 24 października – Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę o ambasadzie w Jerozolimie^[1]
• 25 października:
  • premiera filmu Underground.
  • przeprowadzono pierwsze próbne wystrzelenie rosyjskiego pocisku balistycznego Iskander.
• 27 października – Łotwa złożyła wniosek o przyjęcie do UE.
• 30 października – separatyści z Quebecu przegrali minimalnie referendum w sprawie oderwania prowincji od Kanady.
• 4 listopada – premier Izraela Icchak Rabin został zastrzelony w Tel-Awiwie przez żydowskiego nacjonalistę.
• 5 listopada – po zamordowaniu Icchaka Rabina premierem Izraela został po raz drugi Szimon Peres.
• 9 listopada – Macedonia i Ukraina zostały przyjęte do Rady Europy.
• 10 listopada – Nigeria: powieszono skazanego przez władze na karę śmierci opozycyjnego pisarza Kena Saro-Wiwę i 8 innych bojowników o prawa mniejszości etnicznych.
• 11 listopada – uruchomiono metro w Bilbao.
• 13 listopada:
  • w wyniku eksplozji dwóch ciężarówek na parkingu koło prowadzonego przez armię amerykańską centrum szkolenia saudyjskiej gwardii narodowej w Rijadzie zginęło 7 osób, w tym 5 Amerykanów, a 60 zostało rannych.
  • odbyła się premiera filmu GoldenEye.
• 20 listopada – założono Park Narodowy Cabañeros w Hiszpanii.
• 21 listopada:
  • parafowano Układ z Dayton, kończący wojnę domową w byłej Jugosławii.
  • Argentyna wydała Włochom byłego kapitana SS Ericha Priebke, oskarżonego o kierowanie masakrą 335 Włochów w jaskiniach pod Rzymem w 1944 roku.
• 22 listopada:
  • premiera Toy Story, pierwszego pełnometrażowego filmu animowanego zrealizowanego całkowicie przy użyciu techniki komputerowej.
  • Colin McRae został najmłodszym rajdowym mistrzem świata.
• 26 listopada – Eduard Szewardnadze został prezydentem Gruzji.
• 2 grudnia – na orbitę okołosłoneczną została wyniesiona amerykańsko-europejska sonda badawcza SOHO.
• 3 grudnia – Kamerun: 72 osoby zginęły w katastrofie należącego do Cameroon Airlines Boeinga 737.
• 5 grudnia:
  • Javier Solana został zaprzysiężony na sekretarza generalnego NATO.
  • w katastrofie azerskiego samolotu Tu-134B pod Nachiczewanem zginęły 54 osoby.
• 7 grudnia:
  • NASA: sonda Galileo dotarła do Jowisza.
  • 98 osób zginęło w katastrofie samolotu Tu-154B w Kraju Chabarowskim (Rosja).
• 8 grudnia – doszło do wycieku 2-3 ton płynnego sodu w japońskiej eksperymentalnej elektrowni jądrowej Monju.
• 14 grudnia – w Paryżu podpisano układ z Dayton, kończący wojnę w byłej Jugosławii.
• 15 grudnia:
  • Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie w tzw. sprawie Bosmana.
  • premiery filmów: Gorączka i Jumanji.
• 17 grudnia – odbyły się wybory parlamentarne w Rosji.
• 18 grudnia – 141 osób zginęło w katastrofie samolotu Lockheed L-188 C w Angoli.
• 20 grudnia:
  • NATO rozpoczęło operację IFOR w Bośni i Hercegowinie.
  • 160 osób zginęło w górach na północ od Cali w Kolumbii w katastrofie należącego do American Airlines Boeinga 757.
• 21 grudnia – Betlejem przeszło pod administrację palestyńską.
• 24 grudnia – została przyjęta w referendum konstytucja Naddniestrza.
• 27 grudnia:
  • Marek Kamiński jako pierwszy Polak zdobył Biegun Południowy.
  • premiera filmu 12 małp.
• 29 grudnia – uruchomiono metro w Dniepropetrowsku na Ukrainie.

Urodzili się | edytuj kod

• 2 stycznia:
  • Antonio José, hiszpański piosenkarz
  • Aleksandra Lach, polska szachistka
• 4 stycznia
  • Kaja Grobelna, belgijska siatkarka
  • María Isabel, hiszpańska piosenkarka
• 6 stycznia – Winifer Fernández, dominikańska siatkarka
• 7 stycznia – Julija Putincewa, kazachska tenisistka pochodzenia rosyjskiego
• 8 stycznia – Miriam Sylla, włoska siatkarka
• 11 stycznia – Anna Korabiec, polska siatkarka
• 14 stycznia - Xun Fangying, chińska tenisistka
• 19 stycznia – Zuzanna Maciejewska, polska tenisistka
• 27 stycznia – Ülvi Bacarani, azerski szachista
• 31 stycznia – Nina Sublatti, gruzińska piosenkarka urodzona w Rosji, reprezentantka Gruzji w 60. Konkursie Piosenki Eurowizji
• 1 lutego – Oliver Heldens, holenderski DJ i producent muzyczny
• 2 lutego:
  • Karol Linetty, polski piłkarz
  • Arfa Karim, pakistańska programistka (zm. 2012)
• 8 lutego:
  • Jordan Todosey, kanadyjska aktorka
  • Natalia Nykiel, polska piosenkarka
• 10 lutego – Faik Yüksel, turecki skoczek narciarski
• 11 lutego:
  • Maciej Musiał, polski aktor
  • Yang Zhaoxuan, chińska tenisistka
• 14 lutego - Izabella Krzan, polska modelka, Miss Polonia 2016
• 16 lutego:
  • Katy Dunne, brytyjska tenisistka
  • Carina Witthöft, niemiecka tenisistka
• 17 lutego – Madison Keys, amerykańska tenisistka
• 18 lutego – Samantha Crawford, amerykańska tenisistka
• 28 lutego – Lauren Carlini, amerykańska siatkarka
• 6 marca – Marta Ciesiulewicz, polska siatkarka
• 7 marca – Urša Bogataj, słoweńska skoczkini narciarska
• 8 marca – Jamie Loeb, amerykańska tenisistka
• 13 marca:
  • Jang Su-jeong, południowokoreańska tenisistka
  • Mikaela Shiffrin, amerykańska narciarka alpejska
• 14 marca – Małgorzata Jasek, polska siatkarka
• 18 marca – Irina Bara, rumuńska tenisistka
• 20 marca – Dominik Mayländer, niemiecki skoczek narciarski
• 22 marca – Monika Błachnio, polska aktorka
• 25 marca:
  • Elias Tollinger, austriacki skoczek narciarski
  • Wiktorija Tomowa, bułgarska tenisistka
• 28 marca:
  • Martyna Grajber, polska siatkarka
  • Killian Peier, szwajcarski skoczek narciarski
• 3 kwietnia – Alexandra Holston, amerykańska siatkarka
• 4 kwietnia – Barbora Štefková, czeska tenisistka
• 6 kwietnia – Darja Lebieszewa, białoruska tenisistka
• 12 kwietnia
  • Jennifer Brady, amerykańska tenisistka
  • Bartosz Zmarzlik, polski żużlowiec
• 15 kwietnia – Chiaka Ogbogu, amerykańska siatkarka
• 17 kwietnia – Patrick Streitler, austriacki skoczek narciarski
• 19 kwietnia – Susanna Forsström, fińska skoczkini narciarska
• 20 kwietnia – Natalia Szroeder, polska piosenkarka
• 22 kwietnia – Victoria Rodríguez, meksykańska tenisistka
• 4 maja – Julia Twardowska, polska siatkarka
• 11 maja – Sachia Vickery, amerykańska tenisistka
• 12 maja:
  • Luke Benward, amerykański aktor, piosenkarz
  • Irina Chromaczowa, rosyjska tenisistka
  • Kenton Duty, amerykański aktor
  • Tamara Korpatsch, niemiecka tenisistka
  • Mariusz Stępiński, polski piłkarz
• 15 maja – Jakub Wolny, polski skoczek narciarski
• 21 maja – Adrian Cyfer, polski żużlowiec
• 24 maja – Józef Wacław z Liechtensteinu, najstarszy syn następcy tronu Liechtensteinu, księcia Aloisa
• 19 czerwca – Blake Woodruff, amerykański aktor
• 20 czerwca - Carol Zhao, kanadyjska tenisistka
• 23 czerwca – Paweł Przedpełski, polski żużlowiec
• 30 czerwca
  • Allie Kiick, amerykańska tenisistka
  • Andrzej Stękała, polski skoczek narciarski
• 1 lipca – Krzysztof Piątek – polski piłkarz
• 4 lipca – Johann André Forfang, norweski skoczek narciarski
• 9 lipca – Georgie Henley, brytyjska aktorka
• 19 lipca – Marija Pasieka, rosyjska gimnastyczka
• 25 lipca - Maria Sakkari, grecka tenisistka
• 3 sierpnia
  • Wiktorija Kan, rosyjska tenisistka
  • Vojtěch Štursa, czeski skoczek narciarski
• 4 sierpnia – Nicholas Mattoon, amerykański skoczek narciarski
• 6 sierpnia - Rebecca Peterson, szwedzka tenisistka
• 24 sierpnia – Mats Søhagen Berggaard, norweski skoczek narciarski
• 27 sierpnia – Siergiej Sirotkin – rosyjski kierowca wyścigowy
• 28 sierpnia – Andreas Wellinger, niemiecki skoczek narciarski
• 31 sierpnia – Magdalena Wasylik, polska aktorka
• 5 września:
  • Caroline Sunshine, amerykańska aktorka
  • Anita Katarzyna Wiśniewska, polska poetka
• 11 września – Astra Sharma, australijska tenisistka
• 16 września - Natalia Maliszewska, polska łyżwiarka szybka
• 27 września – Michał Włodarczyk, polski aktor
• 3 października – Jay Andrijic, australijski tenisista
• 4 października – Mikolas Josef, czeski piosenkarz, reprezentant Czech w 63. Konkursie Piosenki Eurowizji
• 21 października – Dariusz Formella, polski piłkarz
• 25 października – Conchita Campbell, amerykańska aktorka
• 31 października – Mateo Arias, amerykański aktor
• 3 listopada – Kendall Jenner, amerykańska modelka
• 12 listopada – Philipp Aschenwald, austriacki skoczek narciarski
• 13 listopada – Stella Hudgens, amerykańska aktorka
• 16 listopada – Noah Gray-Cabey, amerykański aktor
• 18 listopada – Adam Ruda, polski skoczek narciarski
• 19 listopada – Kacper Filipiak, polski snookerzysta, mistrz Polski w snookerze 2014
• 29 listopada – Laura Marano, amerykańska aktorka
• 30 listopada – Victoria Duval, amerykańska tenisistka
• 13 grudnia – Emilee Anderson, amerykańska skoczkini narciarska
• 14 grudnia - Paweł Halaba, polski siatkarz
• 24 grudnia:
  • Anett Kontaveit, estońska tenisistka
  • Phillip Sjøen, norweski skoczek narciarski
• 29 grudnia – Ross Lynch, amerykański aktor, piosenkarz
• 30 grudnia – Valentin Chauvin, francuski biegacz narciarski
• 31 grudnia – Gabrielle Douglas, amerykańska gimnastyczka

Zmarli | edytuj kod

• 7 stycznia – Murray Rothbard, amerykański ekonomista (ur. 1926)
• 18 stycznia – Adolf Butenandt, niemiecki biochemik (ur. 1903)
• 23 stycznia – Halina Billing-Wohl, polska aktorka i pedagog (ur. 1916)
• 27 stycznia – Jan Walter, polski duchowny luterański, senior diecezji warszawskiej (ur. 1934)
• 2 lutego – Donald Pleasence, amerykański aktor (ur. 1919)
• 8 lutego:
  • Józef Maria Bocheński, logik i filozof (ur. 1902)
  • Maria Klimowicz, polska lekarka, działaczka społeczna (ur. 1941)
• 9 lutego – J. William Fulbright, amerykański polityk (ur. 1905)
• 16 lutego – Prof. Wiktor Dega, uczony, ortopeda, pierwszy kawaler Orderu Uśmiechu (ur. 1896)
• 25 lutego – Rani Maria Vattalil, hinduska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (ur. 1954)
• 1 marca
  • Georges J.F. Köhler, niemiecki biolog, laureat Nagrody Nobla (ur. 1946)
  • Władisław Listjew, rosyjski dziennikarz, prezenter i dyrektor ORTV (ur. 1956)
• 4 marca – Matt Urban, amerykański wojskowy polskiego pochodzenia, uczestnik II wojny światowej (ur. 1919)
• 6 marca – Barbara Kwiatkowska-Lass, aktorka filmowa (ur. 1940)
• 7 marca – Paul-Émile Victor, francuski etnolog, badacz polarny, podróżnik i pisarz (ur. 1907)
• 11 marca – Jean Bayard, francuski rugbysta, medalista olimpijski (ur. 1897)
• 13 marca – Franciszek Gajowniczek, polski żołnierz, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, oddał za niego życie Maksymilian Maria Kolbe (ur. 1901)
• 17 marca – Robert Monroe, amerykański parapsycholog, badacz zjawiska OOBE (ur. 1915)
• 26 marca – Eazy-E, amerykański raper, ojciec chrzestny gangsta rapu (ur. 1964)
• 29 marca – Jimmy McShane, północnoirlandzki tancerz, frontman grupy Baltimora, zmarł na AIDS (ur. 1957)
• 31 marca – Selena, meksykańsko-amerykańska piosenkarka, zmarła wskutek wykrwawienia się przez ranę postrzałową (ur. 1971)
• 2 kwietnia – Hannes Alfvén szwedzki noblista w dziedzinie fizyki (ur. 1908)
• 10 kwietnia – Morarji Desai (hindi मोरारजी देसाई), indyjski polityk, premier Indii (ur. 1896)
• 16 kwietnia – Iqbal Masih, pakistański chłopiec działający na rzecz Frontu Wyzwolenia Pracujących Dzieci ginie w wieku 12 lat w wyniku postrzału (ur. 1983 )
• 25 kwietnia – Ginger Rogers, aktorka i tancerka amerykańska (ur. 1911)
• 26 kwietnia – Hanna Ożogowska, polska prozaiczka, poetka i tłumaczka literatury rosyjskiej, niemieckiej i włoskiej (ur. 1904)
• 4 maja – Lidia Kłobucka, śpiewaczka solistka teatru Roma, uczennica Ady Sari (ur. 1932)
• 5 maja – Michaił Botwinnik (ros. Михаил Моисеевич Ботвинник), rosyjski szachista, mistrz świata (ur. 1911)
• 12 maja – Giorgio Belladonna, włoski brydżysta (ur. 1923)
• 26 maja – Piotr Malinowski, ratownik tatrzański, taternik, alpinista (ur. 1944)
• 14 czerwca – Roger Zelazny, amerykański pisarz (ur. 1937)
• 15 czerwca – John Vincent Atanasoff, amerykański inżynier-informatyk bułgarskiego pochodzenia, twórca elektronicznego komputera (ur. 1903)
• 20 czerwca – Emil Cioran, pisarz rumuński (ur. 1911)
• 23 czerwca – Jonas Salk, amerykański lekarz, biolog, odkrywca szczepionki przeciwko polio (ur. 1914)
• 25 czerwca – Ernest Walton, irlandzki fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1951 (ur. 1903)
• 26 czerwca – Kazimierz Wichniarz, polski aktor (ur. 1915)
• 29 czerwca – Lana Turner, amerykańska aktorka (ur. 1921)
• 30 czerwca – Gieorgij Bieriegowoj, radziecki kosmonauta (ur. 1921)
• 13 lipca – Július Andráši, słowacki taternik, alpinista (ur. 1925)
• 16 lipca – Ahmad Mari, egipski aktor filmowy (ur. 1942)
• 17 lipca – Jerzy Michotek, polski aktor i piosenkarz (ur. 1921)
• 18 lipca – Fabio Casartelli, włoski kolarz szosowy, mistrz olimpijski (ur. 1970)
• 27 lipca – Jerzy Mrzygłód, polski dziennikarz, sprawozdawca sportowy (ur. 1929)
• 30 lipca – Aleksander Bardini, aktor, reżyser i pedagog (ur. 1913)
• 11 sierpnia – Marek Gajewski, polski, lektor, spiker i aktor, prezenter i dziennikarz TVP (ur. 1945)
• 13 sierpnia – Bruce Grant, nowozelandzki narciarz alpejski i alpinista, olimpijczyk (ur. 1963)
• 14 sierpnia – Stanisław Zieliński, polski pisarz (ur. 1917)
• 15 sierpnia – Me’ir-Dawid Lewenstein, izraelski rabin i polityk, sygnatariusz Deklaracji niepodległości Izraela (ur. 1904)
• 21 sierpnia – Subramanyan Chandrasekhar, amerykański astrofizyk hinduskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla (ur. 1910)
• 23 sierpnia – Adam Wiśniewski-Snerg, polski pisarz science fiction (ur. 1937)
• 12 września
  • Lubomír Beneš, animator i twórca serialu animowanego Sąsiedzi (ur. 1935)
  • Ernest Pohl, polski piłkarz, reprezentant Polski (ur. 1932)
• 14 września – Bogusz Bilewski, polski aktor (ur. 1930)
• 30 września – Marian Muszkat, polski prawnik, specjalista z zakresu prawa międzynarodowego (ur. 1909)
• 7 października – Olga Taussky-Todd, austriacka i czesko-amerykanska matematyczka (ur. 1906)
• 14 października – Irena Popławska, polski historyk sztuki, historyk architektury łódzkiej, profesor Politechniki Łódzkiej (ur. 1924)
• 20 października – Andrzej Woyciechowski, polski dziennikarz, założyciel Radia Zet (ur. 1946)
• 22 października – Kingsley Amis, brytyjski pisarz, poeta, krytyk literacki (ur. 1922)
• 26 października – Wilhelm Freddie, duński malarz (ur. 1909)
• 4 listopada
  • Gilles Deleuze, francuski filozof (ur. 1925)
  • Icchak Rabin, premier Izraela (ur. 1922)
• 11 listopada – Koloman Gögh, czeski piłkarz, trener piłkarski, reprezentant Czechosłowacji, mistrz Europy (ur. 1948)
• 19 listopada – Charles Doe, amerykański sportowiec, medalista olimpijski (ur. 1898)
• 21 listopada – Peter Grant, menedżer Led Zeppelin (ur. 1935)
• 27 listopada – Mieczysław Klimaszewski, polski geograf i geomorfolog, działacz państwowy (ur. 1908)
• 2 grudnia – Biem Dudok van Heel, holenderski żeglarz, olimpijczyk (ur. 1917)
• 18 grudnia – Konrad Zuse, niemiecki inżynier, pionier informatyki; konstruktor komputera działającego w systemie binarnym (ur. 1910)
• 25 grudnia
  • Emmanuel Levinas, francuski filozof (ur. 1906)
  • Dean Martin, amerykański piosenkarz i aktor (ur. 1917)

Zdarzenia astronomiczne | edytuj kod

• 15 kwietnia – zaćmienie Księżyca
• 29 kwietnia – obrączkowe zaćmienie Słońca
• 24 października – całkowite zaćmienie Słońca

Nagrody Nobla | edytuj kod

• z fizyki – Martin Perl, Frederick Reines
• z chemii – Paul Crutzen, Mario Molina, Sherwood Rowland
• z medycyny – Christiane Nuesslein-Volhard, Eric Wieschaus, Edward B. Lewis
• z literatury – Seamus Heaney
• nagroda pokojowa – Józef Rotblat i kierowany przez niego ruch Pugwash
• z ekonomii – Robert Lucas

Święta ruchome | edytuj kod

• Tłusty czwartek: 23 lutego
• Ostatki: 28 lutego
• Popielec: 1 marca
• Niedziela Palmowa: 9 kwietnia
• Wielki Czwartek: 13 kwietnia
• Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 14 kwietnia
• Wielki Piątek: 14 kwietnia
• Wielka Sobota: 15 kwietnia
• Wielkanoc: 16 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny: 17 kwietnia
• Wniebowstąpienie Pańskie: 25 maja
• Zesłanie Ducha Świętego: 4 czerwca
• Boże Ciało: 15 czerwca

Zobacz też | edytuj kod

• 68. ceremonia wręczenia Oscarów

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ Jerusalem Embassy Act of 1995. gpo.gov. [dostęp 2017-12-07].

Na podstawie artykułu: "1995" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy