1 Pułk Strzelców Konnych (II RP)

1 Pułk Strzelców Konnych (II RP) w encyklopedii

1 Pułk Strzelców Konnych (1 psk) – oddział kawalerii Armii Polskiej we Francji (1919), Wojska Polskiego II RP (1919–1939) i Armii Krajowej (1940–1944).

Jednostka nieoficjalnie nosiła imię Cesarza Napoleona i nazwę wyróżniającą „Raszyńskich”^[1].
Przed 1939 stacjonowała w Garwolinie, w dawnych koszarach 13 pułku dragonów carskiej armii.
Święto pułkowe obchodzono 9 maja w rocznicę przekroczenia granicy polskiej w 1919 przez 4 pułk szwoleżerów.
Oddział nawiązywał do tradycji 1 pułku strzelców konnych Księstwa Warszawskiego (1807–1815) i 1 pułku strzelców konnych Królestwa Kongresowego (1815–1831).

Spis treści

• 1 Formowanie
• 2 Pułk w walce o granice
• 3 Pułk w okresie pokoju
• 4 Działania bojowe pułku
  • 4.1 1 pułku strzelców konnych spieszonych
• 5 Garwolińscy strzelcy konni
  • 5.1 Obsada personalna w 1939 roku
• 6 Symbole pułkowe
• 7 Tradycje
• 8 Uwagi
• 9 Przypisy
• 10 Bibliografia
• 11 Linki zewnętrzne

Formowanie | edytuj kod

Na przełomie kwietnia i maja 1919, w Louri we Francji, w składzie Armii gen. Józefa Hallera, sformowana została I Grupa 4 pułku szwoleżerów^[2]. Dowództwo grupy, będącej odpowiednikiem dywizjonu, objął major armii francuskiej Henryk Paweł de Baupuis. Organizacja jednostki odbywała się na bazie francuskiego 10 pułku dragonów. 4 maja 1919 grupa wyjechała z Francji do Polski przez Niemcy. 9 maja 1919 na stacji kolejowej Zbąszyń oddział przekroczył granicę polsko-niemiecką, a następnie został tymczasowo rozlokowany w Makowie pod Skierniewicami. Pod koniec sierpnia tego roku dowództwo nad grupą objął rtm. Franciszek Kościesza-Ożegalski. 1 września 1919, w wyniku scalenia Armii Polskiej we Francji z armią krajową, grupa przemianowana została na I dywizjon 1 pułku Dragonów Kresowych, a 1 października 1920 na III dywizjon 1 pułku strzelców konnych^[3]. 16 października 1919 zorganizowane zostało dowództwo pułku^[2]. Dowodzenie jednostką powierzone zostało płk. Tadeuszowi Sulimirskiemu^[4]. Dowódca pułku przebywał w Warszawie, nie miał kancelarii i adiutanta, nie wydawał rozkazów i często nie wiedział gdzie walczą jego dywizjony^[5].

Dopiero w maju 1921 otrzymał on nazwę 1 pułku strzelców konnych.

Pułk w walce o granice | edytuj kod

15 września 1919 III/4 p.szw. wyjechał na front do Małopolski Wschodniej^[6]. 18 września wyładowany został w Łanowcach i wszedł w skład Grupy gen. Bonin’a (eks-7 Dywizja Strzelców Polskich), jako jazda dywizyjna^[7]. W okolicach Tarnopola nadzorował brzegi Zbrucza, patrolował przedpole oraz utrzymywał łączność między pułkami a dowództwem Grupy^[2].

W listopadzie odszedł na front litewsko-białoruski. 27 grudnia wyruszył przez Hermanowicze do Woronki, a 29 grudnia stanął w Stołbach^[8]. 30 grudnia uczestniczył w wypadzie 29 pułku piechoty na Dryssę nad Dźwiną, a po walkach został wycofany do odwodu i prowadził działania rozpoznawcze. W tym czasie przechodził też reorganizację. Zdemobilizowani zostali ochotnicy z Ameryki oraz większości strzelców roczników 1877–1886. Dywizjon usuwał braki w uzbrojeniu i umundurowaniu oraz przyjmował uzupełnienia w ludziach^[9].

Pod koniec marca 1920 przeszedł na linię Dzisny i prowadził tam rozpoznanie na korzyść XV Brygady Piechoty. Liczył wtedy 7 oficerów i 171 żołnierzy, posiadał 191 koni wierzchowych, 56 koni pociągowych, 2 kuchnie, 2 jaszcze i 19 wozów^[6].

W połowie maja ruszyła ofensywa Armii Czerwonej. Zepchnęła ona polską 8 Dywizje Piechoty z obszaru Połocka w kierunku południowo-zachodnim^[10]. Dywizjon prowadził działania opóźniające, łącznikowe i rozpoznawcze^[9]. Będąc w składzie 8 Dywizji Piechoty, wszedł w skład Armii Rezerwowej. W jej szykach uderzył na północne skrzydło wojsk bolszewickich z zadaniem powstrzymania nieprzyjacielskiej ofensywy i wyparcia Sowietów za Berezynę^[11]. Po przełamaniu frontu w rejonie jezior Granat i Dolsza, w dniach 1–12 czerwca uczestniczył w pościgu i wziął udział w zajęciu Dunilowicz i Głębokiego^[6].

13 czerwca dywizjon przeszedł do odwodu i do początków lipca pełnił służbę łącznikową^[10].

4 lipca oddziały Armii Czerwonej przeszły do ofensywy^[10]. Oddziały polskiej 1 Armii zaczęły odchodzić w kierunku południowo-zachodnim. Idący w straży tylnej dywizjon ubezpieczał 8 Dywizję Piechoty. Ciężkie i wyczerpujące marsze, służba wywiadowcza i duże straty wśród koni spowodowały, że dywizjon reprezentował realną siłę zaledwie dwóch plutonów jazdy^[12].

19 lipca pod Grodnem kawaleria bolszewicka i wrogo nastawiona do Polaków miejscowa ludność żydowska zaatakowały tabory dywizjonu. Polakom udało się jednak przeprawić przez Niemen. W kolejnych dniach dywizjon cofał się przez Supraśl, Małkinię, a 12 sierpnia doszedł do Ząbek^[12].

Po krótkim odpoczynku, 16 sierpnia dywizjon, wraz z ochotniczym oddziałem piechoty, uczestniczył w wypadzie na Radzymin^[13]. Dwa dni później, już w ramach polskiej ofensywy, ruszył w pościg za wycofującymi się w kierunku Prus Wschodnich oddziałami Armii Czerwonej^[14].

Po rozwiązaniu Frontu Północnego, został przesunięty do Małopolski Wschodniej^[15]. 11 września stacjonował w Stanisławowie, a kilka dni później wziął udział w ofensywie 6 Armii^[16]. Jego wydzielony pododdział walczył między innymi w rejonie Bybła ponosząc duże straty^[12].

Po zawieszeniu broni, dywizjon pełnił służbę na linii demarkacyjnej. W grudniu 1920, po przemianowaniu go na II dywizjon, przeszedł do Wołkowyj, gdzie pozostawał do lutego 1921^[14].

Pułk w okresie pokoju | edytuj kod

W latach 1921–1924 jednostka podporządkowana była dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. W tym czasie w jej skład wchodziły trzy szwadrony i szwadron karabinów maszynowych^[17]. W czasie wojny dywizjony miały występować w charakterze kawalerii dywizyjnej 8, 18 i 28 DP. W 1924 oddział został przeformowany i podporządkowany dowódcy I Brygady Kawalerii. Jednostka przestała występować w charakterze kawalerii dywizyjnej i została zaliczona do kawalerii samodzielnej. Od 5 marca 1937 do 5 sierpnia 1939 podlegał bezpośrednio Departamentowi Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 6 sierpnia do 5 września 1939 pułk został zmotoryzowany i w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej wziął udział w kampanii wrześniowej.

Działania bojowe pułku | edytuj kod

Kampania wrześniowa 1939

W kampanii wrześniowej uczestniczył w ramach Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. W dniach 1 września – 3 września 1939 na stanowisku zapasowym w rejonie Garwolina. Następnie w dniach 4 września – 11 września zajmował wraz z brygadą stanowiska obronne nad Wisłą. Pułk został wyznaczony jako odwód WBPM i zajął stanowiska w rejonie gajówki Wola Osińska niedaleko Kurowa. 4 i 6 września wieczorem pułk odbył ćwiczenia w tym marsz bojowy ze sprzętem. Pobrano brakujący sprzęt, uzbrojenie oraz zaopatrzenie ze składnic w Stawach i Warszawie. Od 7 września wzmocniony 3 szwadron przedłużył obronę dywizjony rozpoznawczego WBPM w rejonie Józefowa nieopodal Annopola. Od 8 września 1 psk wykonał trzy marsze nocne na pojazdach i osiągnął 11 września Chruślaki Józefowskie. 12 września 3 szwadron po stoczeniu potyczki ogniowej został ściągnięty ze stanowisk w Jozefowie. 13 września o świcie szwadron rozpoznawczy pułku rozpoznawał kierunek na Annopol, następnie w godzinach południowych 1 psk bez 3 szwadronu z kompanią czołgów Vickers wsparty baterią 2 dywizjonu artylerii motorowej przeprowadził natarcie na Księżomierz i Annopol, dokąd dotarły niemieckie oddziały po przekroczeniu Wisły^[18] . Pomimo powodzenia tego ataku czołowymi szwadronami 1 i 4 pułk zdobył wieś Huta. Dalsze natarcie zostało wstrzymane z uwagi na silny ostrzał artylerii niemieckiej i zapadające ciemności. Rozkazem dowódcy brygady i pułk wycofał się na stanowiska wyjściowe. 1 psk przegrupował się do 14 września rano do wsi Struża nieopodal Kraśnika. 15 września pułk przemaszerował z Frampola do Biłgoraja. Szwadron rozpoznawczy prowadził ciągłe rozpoznanie w kierunku na Zamość, Szczebrzeszyn i Tomaszów, tocząc z wojskami niemieckimi potyczki. 1 psk 17 września osiągnął rejon miejscowości Zielone. 18 września 1939 roku 1 psk wsparty baterią 2 dam w godzinach porannych prowadził natarcie przez wieś Rogoźno i okoliczne wzgórza w kierunku Tomaszowa Lubelskiego. 2 szwadron zdobył obsadzone przez wroga wzg. 308, a 1 i 4 szwadron silnie bronione wzg. 318. Szwadron 2 i część szwadronu rozpoznawczego rozpoczęły walkę o wsie Szarowola i Zamiany, częściowo je opanowując, 3 szwadron wraz z częścią szwadronu ckm prowadził natarcie w kierunku Rogoźna. Z uwagi na silną obronę niemiecką, przed wieczorem pułk wycofał się na stanowiska wyjściowe^[19]. 19 września pododdziały pułku wysłały rozpoznanie, które ustaliło, iż nieprzyjaciel okrążył dużymi siłami polskie wojska w lasach pod Tomaszowem. Próba dokonania wyłomu z okrążenia przez polską 23 DP w dniach 19/20 września również się nie powiodła. 20 września pułk wraz z innymi jednostkami brygady skapitulował wobec braku możliwości kontynuowania dalszej walki. Grupa ok. 200 oficerów i żołnierzy pułku po porzuceniu sprzętu ciężkiego podjęła próbę samodzielnego przebicia się przez pierścień okrążenia. Gdy próba okazała się bezskuteczna, grupa rozproszyła się.

Rozwiązanie pułku nastąpiło 20 września 1939 wraz z kapitulacją Armii „Lublin”.

Ponadto w 1 psk zmot. sformowano w ramach mobilizacji alarmowej 24 VIII 1939 r. 117 kompanię ckm plot. typu "B" pod dowództwem por. Bolesława Sokolnickiego (4 plutony - 16 ckm) skierowana do obrony plot. mostów kolejowych i stacji w Małkini. W trakcie odwrotu 11/12 IX stoczyła walkę w Sokołowie Podlaskim z niemieckim podjazdem zmotoryzowanym, wzięła udział w obronie Brześcia n/Bugiem. Walczyła z niemiecką kolumną zmotoryzowaną pod Białą Podlaską, rozwiązana 1 października w Momotach g. Huta Krzeszowska^[20].

W dniach 3-5 września na rozkaz Szefa Departamentu Kawalerii MSW - gen. bryg. Piotra Skuratowicza z pozostałości kadrowych 1 psk, sformowano improwizowany pułk rezerwowy kawalerii - nazwany 1 pułk strzelców konnych spieszonych. Jednostka walczyła jednym szwadronem w obronie przepraw przez Wisłę w rejonie Piwonina w dniach 8-10 września w składzie Oddziału Wydzielonego "Brzumin" mjr Jerzego Jasiewicza. Reszta jednostki weszła w skład Grupy Kawalerii Pieszej ppłk Edwarda Wani i walczyła na Lubelszczyźnie do 27 września 1939 roku^[21].

1 pułku strzelców konnych spieszonych | edytuj kod

• Dowódca pułku mjr Bohdan Budkowski ^[21].
• dowódca plutonu (konnego) zwiadu i osłony - st. wachm. Władysław Giczan ^[22]
• 1 szwadron - por. rez. Kazimierz Szymański ^[21]
  • dowódca plutonu - ppor. rez. Wincenty Śnieżko-Błocki ^[23]
• 2 szwadron - rtm. Michał Kłopotowski^[22]
• 3 szwadron - rtm. Aleksander Saryusz-Wolski ^[21].
• 4 szwadron - rtm. rez. Adam Larysz-Niedzielski ^[22]
• szwadron ckm - ppor. rez. Brunon Kram ^[21]
  • dowódca plutonu - ppor. rez. Dawid Weinstejn ^[21].

Powstanie Warszawskie 1944

Odtworzony został w konspiracji w ramach Armii Krajowej w 1942 w Warszawie i w obwodzie garwolińskim. W powstaniu warszawskim wziął udział jako Dywizjon 1806. Walczył na Woli i na Starym Mieście w ramach Zgrupowania „Radosława” – ppłk. Jana Mazurkiewicza.

Garwolińscy strzelcy konni | edytuj kod

• płk Tadeusz Sulimirski (X – XI 1919)
• płk Bohdan Aleksander Rudolph (15 XI 1919 – I 1920)
• mjr Bohdan Dąbrowski (p.o. 7 VI – 12 X 1921)
• ppłk Wacław Wysocki (13 X 1921 – 18 V 1922)
• płk Konrad Piekarski (19 V 1922 – 19 VI 1924)
• mjr Jerzy Bereżecki (p.o. 20 VI – 6 XII 1924)
• ppłk Witold Walicki (p.o. 6 XII 1925 – 4 I 1925)
• płk Władysław Kulesza (5 I 1925 – 11 IV 1929)
• płk Adam Bogoria-Zakrzewski (11 IV 1929 – 12 VI 1937)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 12 VI – 24 VII 1937)
• płk Stanisław Królicki (24 VII 1937 – 5 VII 1939)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 5 – 29 VII 1939)
• ppłk kaw. Józef Jerzy Mularczyk (29 VII – 16 VIII 1939)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 16 – 23 VIII 1939)
• ppłk Stanisław Lewicki (23 VIII – 10 IX 1939)

• mjr Włodzimierz Białobłocki (10 – 16 IX 1939)
• rtm. Stanisław Łukaszewicz (od 16 IX 1939)
• ppłk Karol Błasiński (1940 – 1944)

• ppłk kaw. Jan Klim (do 1 IX 1923 → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK I^[24])
• ppłk kaw. Witold Walicki (od 6 XII 1924^[25])
• ppłk dypl. Stefan Bolesław Zabielski (1928)
• mjr dypl. Władysław Chwalibogowski (od 31 III 1930)
• mjr kaw. Józef Jerzy Mularczyk (od III 1932^[26])
• ppłk dypl. Adam Remigiusz Grocholski (do 1934)

• mjr kaw. Stanisław Ulankiewicz (1924)
• mjr kaw. Józef Jerzy Mularczyk (był w 1928, do III 1932 → zastępca dowódcy pułku)
• mjr kaw. Marian Fabrycy (od III 1932^[26])
• mjr kaw. Jan Olpiński (1939)

• mjr Willibald Romański (1922 – 1927)
• por. Edward Uściński (1933 – 1936)
• por. Stanisław Wołoszowski (1934–1938)

• plut. pchor. Leonard Zub-Zdanowicz (1931)

Obsada personalna w 1939 roku | edytuj kod

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^[27][a]:

• dowódca pułku – płk Stanisław Królicki
• I zastępca dowódcy – mjr Włodzimierz Ludwik Józef Białobłocki
• I zastępca dowódcy (dubler) – mjr dypl. Jan Kazimierz Jastrzębski
• adiutant – mjr Karol Błasiński (*)^[b]
• lekarz medycyny – kpt. dr Grzegorz Woźniakowski
• starszy lekarz weterynarii – kpt. Karol Jacko
• komendant rejonu PW Konnego – rtm. adm. (kaw.) Władysław Słuszko-Ciapiński
• w dyspozycji dowódcy – rtm. Edmund Chojnacki
• II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Jan Ołpiński
• oficer mobilizacyjny – rtm. Edmund Grunwald
• zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Mieczysław Bartik
• oficer administracyjno-materiałowy – por Mirosław Sawicki
• dowódca szwadronu gospodarczego – mjr Karol Błasiński (*)^[b]
• oficer gospodarczy – por int. Jan Cabaj
• oficer żywnościowy – vacat
• dowódca plutonu łączności – p.o. por. Stanisław Antoni Sokołowski
• dowódca plutonu kolarzy – vacat
• dowódca plutonu ppanc. – vacat
• dowódca 1 szwadronu – rtm. Stanisław I Łukaszewicz
• dowódca plutonu – ppor. Jan Wojciech Alfons Sokołowski
• dowódca 2 szwadronu – rtm. Jarosław Malinowski
• dowódca plutonu – por. Józef Adam Leszczyński
• dowódca plutonu – ppor. Stanisław Mierzikowicz
• dowódca 3 szwadronu – por. Edward Schöenaich
• dowódca plutonu – ppor. Wacław Zaleski
• dowódca 4 szwadronu – p.o. por. Jan Kazimierz Koszutski
• dowódca plutonu – ppor. Jerzy Dobrski
• dowódca szwadronu km – rtm. Karol Dąbrowski
• dowódca plutonu – ppor. Józef Mossakowski
• dowódca plutonu – chor. Narcyz Witczak-Witaczyński
• dowódca szwadronu zapasowego – mjr Oskar Andrzej Berenson
• zastępca dowódcy – mjr kontr. Izrafił Jedigar
• dowódca plutonu – chor. Stanisław Hagner
• odkomenderowany – por. Jan Marowski
• na kursie – rtm. Jan Mossakowski
• na kursie – rtm. Aleksander Maria Józef Antoni Sariusz-Wolski
• na kursie – por. Stanisław Sierawski
• na kursie – por. Władysław Tomaszewski

Organizacja i obsada personalna pułku we wrześniu 1939

• dowódca – ppłk dypl. Stanisław Lewicki chory od 12 IX 1939 (zmarł w niewoli w 1940)
• I zastępca dowódcy – mjr Włodzimierz Białobłocki (zmarł po wojnie)
• oficer operacyjny p.o. dowódcy pułku od 12 IX 1939 – rtm. Stanisław Łukaszewicz (zmarł po wojnie)
• szef kancelarii ewidencyjno-mobilizacyjnej - por. Władysław Giczan
• adiutant – por. Józef Leszczyński
• Oficer informacyjny – por. rez. Antoni Bądzyński (zmarł po wojnie)
• oficer ordynansowy – por. Stanisław Sierawski († 18 IX, Szarowola)
• kwatermistrz (II zastępca dowódcy) – mjr Jan Olpiński
• oficer techniczny – kpt. br. panc. Piotr Włodzimierz Nowak
• dowódca plutonu technicznego – ppor. rez. Stanisław Roguski
• płatnik – chor. Narcyz Witczak-Witaczyński (zginął w Majdanku)
• naczelny lekarz pułku – kpt. lek. dr Grzegorz Woźniakowski (rozstrzelany w 1940 na górze Gruszka^[30])
• kapelan – ks. Marian Walczak
• dowódca plutonu gospodarczego – por. Jan Cabaj
• dowódca szwadronu rozpoznawczego – rtm. Jan Mossakowski
• dowódca plutonu motocyklistów – ppor. Wacław Zaleski
• dowódca plutonu kolarzy – por. rez. Jan Rękawek
• dowódca plutonu czołgów rozpoznawczych TKS – por. Stefan Żywirski (do 17 IX, po nim plut. Stanisław Żak)

• dowódca – por. Jan Koszutski
• dowódca I plutonu – ppor. Jan Wojciech Sokołowski (zmarł po wojnie)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. Aleksander Rożecki
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Gert Eisenbraun

• dowódca – rtm. Jarosław Malinowski
• dowódca I plutonu – ppor. Stanisław Mierzikowicz (zmarł po wojnie)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. dr Eugeniusz Judenko
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Szymon Czaplicki († 18 IX, Szarowola)

• dowódca – por. Edward Schoeneich (zmarł po wojnie)
• dowódca I plutonu – ppor. Stanisław Wojciechowicz (ranny 18 IX, Kolonia Rogoźno)
• dowódca II plutonu – por. rez. Adam Iłłakowicz (ranny 18 IX, Kolonia Rogoźno, zmarł po wojnie))
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Zdzisław Korzybski († 18 IX, Kolonia Rogoźno)

• dowódca – rtm. Edmund Grunwald (zmarł po wojnie)
• dowódca I plutonu – ppor. Jerzy Dobrski (zginął w 1944)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. Stanisław Leśniowski
• dowódca III plutonu – por. rez. Włodzimierz Wasilewski

• dowódca – rtm. Andrzej Zawisza
• dowódca I plutonu ckm – ppor. kaw. Lech Włodzimierz Syrokomla-Syrokomski (1913–1953)^[31]
• dowódca II plutonu ckm – ppor. rez. Włodzimierz Tymieniecki
• dowódca III plutonu ckm – ppor. rez. Witold Zwoliński
• dowódca IV plutonu ckm – por. rez. Andrzej Kamocki
• dowódca I plutonu moździerzy – por. Franciszek Uczciwek
• dowódca II plutonu moździerzy – ppor. rez. inż. Konstanty Strączyński

• pluton przeciwpancerny – por. Jan Marowski (do 12 IX, po nim kpr. Józef Wysocki)
• pluton pionierów – por. Mirosław Sawicki
• pluton łączności – por. Stanisław Sokołowski (zginął w maju 1945)
• pluton techniczny – ppor. rez. broni panc. Stanisław Roguski
• pluton gospodarczy – por. int. Jan Cabaj (zginął w Oświęcimiu)
• szwadron zapasowy – rtm. Aleksander Saryusz-Wolski († 29 IX 1939, Krasnobród)

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wojnę 1918-1920
Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 1-go pułku strzelców konnych " s. 19

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wrzesień 1939

Lista poległych i zmarłych z ran
Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 1-go pułku strzelców konnych " s. 19

Symbole pułkowe | edytuj kod

Sztandar

8 lutego 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór sztandaru 1 psk^[32], a 4 maja 1924 w Garwolinie wręczył go pułkowi. Sztandar ufundowany został przez społeczeństwo powiatu garwolińskiego i wykonany zgodnie z ustawą z dnia 1 sierpnia 1919.

W 1936 podczas manewrów padały ulewne deszcze. Płat sztandaru zafarbował tak mocno, że nie nadawał się do publicznej prezentacji. Dowódca pułku postanowił, że pierwotne ornamenty i medaliony, wycięte ze zniszczonego płatu zostaną naszyte na kanwę nowego. Całą operację utrzymano w głębokiej tajemnicy. Pierwszy, poplamiony i pozbawiony haftów płat zdeponowano w muzeum pułkowym.

20 września 1939, po rozwiązaniu pułku pod Tomaszowem Lubelskim, sztandar został zabrany przez żołnierzy pułku i 25 września zakopany w Lasach Janowskich.

W 1973 odnaleziono w Garwolinie zestaw pamiątek pułkowych, a wśród nich poplamiony, pozbawiony haftów i medalionów płat sztandaru. Był to jednak stary płat wymieniony w sztandarze na nowy przez zakonnice z Poznańskiego.

W 1974 podczas obchodów święta pułkowego w Garwolinie weteranom pułku i społeczeństwu miasta zaprezentowano kopię sztandaru. Wykonały ją siostry zakonne ze zgromadzenia "Sacre Coeur" w Poznaniu z inicjatywy byłych żołnierzy 1 psk. Następnie sztandar (kopię) przekazano do Muzeum WP wraz z pierwotnym płatem^[33].

Odznaka

wzór 1
Odznaka ma kształt podkowy. W centrum wpisano numer o inicjały 1 PSK. Jednoczęściowa - wykonana w tombaku srebrzonym. Wymiary: 32x30 mm. Wykonanie: Józef Michrowski - Warszawa

wzór 2
Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 14, poz. 142 z 27 maja 1926 roku. Posiada kształt gwiazdy wielopromieniowej nałożonej na stalowe koło. Na środku gwiazdy srebrny orzeł trzymający w szponach proporczyk emaliowany w barwie oliwkowoamarantowej. Nad orłem srebrna cyfra pułkowa 1, na kole lata 1806 1812 1815 1831 1919 1924. Trzyczęściowa - oficerska wykonana w srebrze, emaliowana. Wymiary: 40 mm. Wykonanie: Jan Knedler - Warszawa ^[34]

Barwy
Proporczyk szmaragdowo-amarantowy

Czapka rogatywka – otok amarantowy^[35].

Spodnie długie^[c] ciemnogranatowe, lampasy amarantowe, wypustka amarantowa.

proporczyk dowództwa w 1939

proporczyk 1 szwadronu w 1939

proporczyk 2 szwadronu w 1939

proporczyk 3 szwadronu w 1939

proporczyk 4 szwadronu w 1939

proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939

proporczyk plutonu łączności w 1939

Żurawiejka

Tradycje | edytuj kod

Tradycje Pułku sięgają czasów Napoleona, gdy w latach 1800-1814 istniał polski pułk strzelców konnych w armii francuskiej. Po klęsce Napoleona rozwiązany, został odtworzony w Królestwie Polskim w 1816 r. Brał udział w powstaniu listopadowym w latach 1830-1831.

W lutym 1813 wszedł w skład Dywizji Kawalerii Antoniego Pawła Sułkowskiego

Uwagi | edytuj kod

1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[28].
2. ↑ ^{a b} Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję^[29].
3. ↑ szasery

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ 1 Pułk Strzelców Konnych Raszyńskich im. Napoleona I, Rocznik Oficerów Kawalerii 1930 s. 41.
2. ↑ ^{a b c} Gnat-Wieteska 1989 ↓, s. 8.
3. ↑ Józef Mularczyk, "Zarys Historji Wojennej (...)", s. 6.
4. ↑ Gnat-Wieteska 2013 ↓, s. 5.
5. ↑ Gnat-Wieteska 2013 ↓, s. 5-8.
6. ↑ ^{a b c} Gnat-Wieteska 2013 ↓, s. 8.
7. ↑ Mularczyk 1931 ↓, s. 5.
8. ↑ Mularczyk 1931 ↓, s. 6.
9. ↑ ^{a b} Gnat-Wieteska 1989 ↓, s. 9.
10. ↑ ^{a b c} Mularczyk 1931 ↓, s. 9.
11. ↑ Mularczyk 1931 ↓, s. 8.
12. ↑ ^{a b c} Gnat-Wieteska 2013 ↓, s. 9.
13. ↑ Mularczyk 1931 ↓, s. 12.
14. ↑ ^{a b} Gnat-Wieteska 1989 ↓, s. 10.
15. ↑ Gnat-Wieteska 2013 ↓, s. 10.
16. ↑ Mularczyk 1931 ↓, s. 14.
17. ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 57.
18. ↑ Gnat-Wieteska 2001 wyd. 2 ↓, s. 21-25.
19. ↑ Gnat-Wieteska 2001 wyd. 2 ↓, s. 26-29.
20. ↑ Gnat-Wieteska 2001wyd.2 ↓, s. 32.
21. ↑ ^{a b c d e f} Gnat-Wieteska 2001 wyd.2 ↓, s. 33.
22. ↑ ^{a b c} Gnat-Wieteska 1995 ↓, s. 96.
23. ↑ Gnat-Wieteska 2000 ↓, s. 15, 22.
24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 547.
25. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 128 z 6 grudnia 1924 roku, s. 717.
26. ↑ ^{a b} Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 225.
27. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 710.
28. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
29. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
30. ↑ Lista zamordowanych na Gruszce 5/6 lipca 1940 roku (wykaz sporządzony przez B.R na podstawie księgi więziennej) oraz Czesław Cyran: Stanisław Zabierowski (red.): Studia nad okupacją hitlerowską południowo-wschodniej części Polski. T. I: Ludzie i dokumenty o więźniach politycznych więzienia w Sanoku w latach 1939–1944. Wykaz więźniów więzienia w Sanoku rozstrzelanych w Tarnawie Dolnej w lesie „na Gruszce” w dniu 5 VII 1940 r.. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie i Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Rzeszowie, 1976, s. 90.
31. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 151, był synem ppłk. pil. Jerzego Syrokomla-Syrokomskiego.
32. ↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. z 1924, nr 8, poz. 102.
33. ↑ Satora 1990 ↓, s. 247-249.
34. ↑ Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. s. 210.
35. ↑ Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 6 z 24 lutego 1928 roku

Bibliografia | edytuj kod

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. ISBN 978-83-7769-358-2.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1989, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt nr 1. ISBN 83-00-02552-9.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych wyd.2. Garwolin: Oficyna wydawnicza Ajaks, 2001, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt nr 1. ISBN 83-88773-44-5.
• HenrykH. Smaczny HenrykH., Księga Kawalerii Polskiej 1914 – 1947 Rodowody – Barwa – Broń, Warszawa: wyd. TESCO, 1989, ISBN 83-00-02555-3, OCLC 834089856 .
• WacławW. Zaleski WacławW., W Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej 1939, Warszawa: MON, 1988, ISBN 83-11-07460-7, OCLC 834980399 .
• Cezary Leżański Zostały tylko ślady podków... wyd. Książka i Wiedza Warszawa 1984 ​ISBN 83-05-11122-9​
• mjr Józef Mularczyk 1 Pułk Strzelców Konnych (z cyklu Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920) wyd. Warszawa 1931
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Pantera Books. ISBN 83-204-3299-5.
• 1 Pułk Strzelców Konnych
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: Brzumin-Maciejowice. Obrona przepraw przez Wisłę we wrześniu 1939 roku. Seria Boje Polskie nr 18. Pruszków: Oficyna wydawnicza Ajaks, 2000. ISBN 83-87103-95-0.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: Pierwszy Pułk Strzelców Konnych 1806-1944. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-85218-78-8, 83-11-08415-7.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

• Zespół koszar z końca XIX i początku XX w., Aleja Legionów, Garwolin (pol.). Urząd Miasta w Garwolinie. [dostęp 2013-09-22].

Na podstawie artykułu: "1 Pułk Strzelców Konnych (II RP)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy