30 Poleska Dywizja Piechoty

30 Poleska Dywizja Piechoty w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Twierdza brzeska – miejsce stacjonowania oddziałów dywizji Marszałek Józef Piłsudski odznacza oficerów 30 Dywizji Piechoty. Widoczni m.in.: gen. Edward Śmigły-Rydz (z lewej strony, twarzą do fotografa) i adiutant Naczelnego Wodza ppłk Bogusław Miedziński (2. na lewo od Piłsudskiego). 16 lipca 1922 30 DP w 1938

30 Poleska Dywizja Piechoty (30 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści

Dywizja w okresie pokoju | edytuj kod

Syberyjska Dywizja Piechoty została sformowana na podstawie rozkazu Nr 26300/Mob. Ministra Spraw Wojskowych z dnia 20 grudnia 1920 roku. Dywizja powstała w 1921 roku na bazie Syberyjskiej Brygady Piechoty. Organizacja została przeprowadzona na terenie Okręgu Generalnego „Pomorze”, a po jej zakończeniu dywizja została dyslokowana na teren Okręgu Korpusu Nr IX[1].

16 lipca 1922 w Brześciu 30 Dywizja Piechoty uroczyście obchodziła drugą rocznicę powrotu do kraju 5 Dywizji Strzelców Polskich i czwartą rocznicę sformowania 1 pułku Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki. W trakcie obchodów Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz marszałek Polski Józef Piłsudski osobiście udekorował Orderem Virtuti Militari oficerów i szeregowych Dywizji Syberyjskiej[2].

Organizacja pokojowa dywizji przed mobilizacją marcową 1939 r.

Działania zbrojne w wojnie obronnej 1939 | edytuj kod

30 DP pod dowództwem gen. bryg. Leopolda Cehaka wchodziła w skład GO „Piotrków”, która podporządkowana była dowódcy Armii „Łódź”. Była jedyną wielką jednostką armii, która zajęła wyznaczony odcinek obrony już w marcu 1939 r. Przewieziona została transportami kolejowymi z Okręgu Korpusu IX Brześć do rejonu na południowy zachód od Piotrkowa Trybunalskiego. Krótko przed wybuchem wojny została wzmocniona przez 41 kompanię czołgów rozpoznawczych. Objęła odcinek obrony z linią umocnień polowych od Krzeczowa przez Ogroble, Bobrowniki, Działoszyn, Grądy, Łazy, Niwiska Dolne do Patrzykowa. Odcinek zachodni do Bobrownik obsadził 82 pp, a odcinek południowo-wschodni od Sensowa do mostu kolejowego na Warcie w pobliżu Działoszyna – 84 pp, Działoszyna bronił II batalion 84 pp, na lewo od 84 pp powstała luka, w związku z tym skierowano tam dla dozoru dywizyjną kompanię kolarzy z plutonem ckm, z zastrzeżeniem, że most pod Patrzykowem musi być broniony za wszelką cenę. W Szczercowie pozostały tylko załogi bezpieczeństwa. Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, gen. L. Cehak utworzył oddział wydzielony w składzie: 83 pp wraz z I dywizjonem 30 pal, szwadronem kawalerii dywizyjnej i 41 kompanią czołgów rozpoznawczych pod dowództwem kpt. Tadeusza Witanowskiego. Oddział ten miał rozkaz zająć wysuniętą pozycję po drugiej stronie Warty, powstrzymać nieprzyjaciela zdążającego na Działoszyn, prowadząc jednocześnie rozpoznanie jego głównych sił i kierunków uderzeń. Przed świtem 1 września na pozycje dywizji dotarły także dwa pociągi pancerne: pociąg pancerny nr 52 „Baszta” pod dowództwem kpt. Mikołaja Gonczara i pociąg pancerny nr 53 „Śmiały” pod dowództwem kpt. Mieczysława Malinowskiego.

Dywizja działała w składzie armii

W pasie obrony 30 DP 1 września rano przekroczyły granicę niemieckie 18 i 19 DP. 18 DP nacierała z rejonu Gorzowa Śląskiego przez Praszkę na Dalachów i Niżankowice, a 19 DP z rejonu Skrońska na Julianpol – Działoszyn. W miarę ustępowania z terenów przygranicznych oddziałów rozpoznawczych, inicjatywę przejął oddział wydzielony, który stoczył ciężki bój pod Parzymiechami. A następnie w nocy wycofał się do odwodu dywizji. Zacięty opór 83 pp powstrzymał natarcie niemieckie na najważniejszym kierunku do przepraw przez Wartę pod Działoszynem i opóźnił ją o przeszło jeden dzień. Pozostałe pułki na razie nie były atakowane.

2 września, wykorzystując silny ostrzał artyleryjski i bombardowania lotnicze, siły niemieckiej 19 DP przeszły do natarcia w rejonie Działoszyna i Sensowa, złamały opór II batalionu 84 pp i uchwyciły przyczółek na północnym brzegu Warty, na rubieżach Działoszyna. Doszło też do walk ulicznych w samym mieście. Jednocześnie Niemcy zajęli Patrzyków. Generalny atak Niemcy przypuścili wieczorem na odcinku 82 pp i po zaciętej walce zajęli rejon Bobrownik wraz z zakolem Warty, ponosząc przy tym duże straty. W rezultacie 84 pp zmuszony był przeprowadzić przegrupowanie w kierunku na Pajęczno, prowadząc jednocześnie walki uliczne w Działoszynie, które przesuwały się w kierunku drogi wylotowej na Trębaczew i Pajęczno.

W nocy z 2 na 3 września oddziały 30 DP przeszły na główną pozycję obrony bez przeciwdziałania ze strony Niemców. Do wieczora 3 września cała główna pozycja obronna na rzece Widawce pod Szczercowem została obsadzona.

W dniach 4 i 5 września dywizja toczyła zacięte walki z niemieckim XI Korpusem pod Szczercowem i utrzymała swoje pozycje. 7 września, obawiając się oskrzydlenia z odsłoniętych boków, wycofała się do rejonu Woli Cyrusowej. Tu nie była w stanie wytrzymać ciągłego naporu wroga i rozpoczęła odwrót do lasów skierniewickich.

9 września stanęła w lasach w rejonie Przyłęku. Stąd postanowiono przebijać się dalej przez wrogie oddziały. Natarcie poprowadzono na Słupię i Jeżów. Pod Jeżowem natknięto się na kontrnatarcie niemieckiej 18 DP i rozgorzały ciężkie walki. Słupię udało się odebrać Niemcom i w ten sposób otworzono drogę na Skierniewice. Następnie dywizja dostała rozkaz wycofania się za Rawkę.

10 września otrzymała kolejny rozkaz zmiany drogi odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Mszczonów i Nadarzyn. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło jej sił, aby przebić się przez niemieckie pozycje.

13 września zmieniła kierunek odwrotu na Modlin, gdzie jej oddziały obsadziły odcinek „Twierdza” i walczyły do kapitulacji 29 września.

Ośrodek Zapasowy 30 DP znajdował się w Kobryniu. Po decyzji Naczelnego Dowództwa o obronie Polesia w Kobryniu sformowano na bazie OZ 30 DP trzy pułki piechoty które weszły w skład kombinowanej dywizji piechoty „Kobryń” (60 DP), a następnie walczyły do 5 października w składzie SGO „Polesie”.

Organizacja wojenna 30 DP we wrześniu 1939 | edytuj kod

Obsada personalna dowództwa dywizji | edytuj kod

Odtworzenie dywizji w ramach Armii Krajowej | edytuj kod

 Osobny artykuł: 30 Dywizja Piechoty AK.

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych na pocz. lipca 1944 roku w okolicach Siemiatycz w lasach nurzeckich (Okręg Polesie) powstała 30 Dywizja Piechoty AK (kryptonim „Twierdza”) pod dowództwem ppłk. Henryka Krajewskiego ps. „Trzaska”.

Uwagi | edytuj kod

  1. ↑ Piotr Chełchowski (ur. 26 listopada 1904, zm. 22 kwietnia 1944). Odznaczony Krzyżem Walecznych za kampanię 1944-1945. Był dowódcą łączności Artylerii Dywizyjnej 1 Dywizji Pancernej. Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.
  2. ↑ Julian Jan Przewoźnik (ur. 10 marca 1910) na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1938 i 20. lokatą w korpusie oficerów łączności, grupa liniowa.
  3. ↑ Stefan Gockowski (ur. 30 sierpnia 1915) na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 91. lokatą w korpusie oficerów rezerwy łączności.
  4. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[14].
  5. ↑ Obok nazwiska, w nawiasie, podano skrót nazwy orderu nadanego 28 września 1939 roku przez dowódcę Armii „Warszawa” gen. dyw. Juliusza Rómmla[16].
  6. ↑ Od 15 września 1939 oficer operacyjny
  7. ↑ Kpt. inż. Jerzy Skalski był równocześnie dowódcą baonu saperów typ II b nr 30
  8. ↑ Rtm. Tadeusz Schollenberger był równocześnie dowódcą szwadronu kawalerii dywizyjnej nr 30. Przed mobilizacją marcową pełnił służbę na stanowisku komendanta Rejonu PW Konnego 30 DP w Kobryniu
  9. ↑ a b c d e f Zginął 12 września 1939 pod Żyrardowem.
  10. ↑ Od 15 września 1939 szef sztabu
  11. ↑ Kpt. piech. Włodzimierz Józef Janiga był słuchaczem I rocznika Kursu 1938-1940 Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie
  12. ↑ Mjr aud. mgr Jan Józef Piątkowski był równocześnie szefem sądu polowego nr 30. Przed mobilizacją marcową pełnił służbę w Wojskowym Sądzie Okręgowym nr 9 w Brześciu nad Bugiem na stanowisku sędziego orzekajacego

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Dziennik Rozkazów Tajnych Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” Nr 5 z 25 stycznia 1921 roku, pkt 6 Sformowanie Syberyjskiej Dywizji Piechoty.
  2. ↑ Święto 30 Dywizji Syberyjskiej. „Polska Zbrojna”. 197, s. 2-3, 1922-07-23. Warszawa. 
  3. ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 540.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 16 września 1922 roku, s. 720.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 110 z 15 października 1924 roku, s. 611.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 24 września 1926 roku, s. 319.
  8. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 355.
  9. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 295.
  10. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 414.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 257.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 266.
  13. ↑ a b c Głowacki 1985 ↓, s. 364.
  14. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  15. ↑ Bielski 1991 ↓, s. 354-355.
  16. ↑ Rómmel 1958 ↓, s. 389-390.

Bibliografia | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "30 Poleska Dywizja Piechoty" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy