39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Tereny działań pułku w latach 1918–1920 24 DP w 1938 Major Marian Dzierzbicki[a], wieloletni oficer 14 pułku piechoty. Od marca 1931 roku dowodził batalionem w 39 pułku piechoty.39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich (39 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.
Utworzony został spośród listopadowych obrońców Lwowa 1918 roku.
Uczestnik walk o granice 1919 roku oraz wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku.
W okresie międzywojennym wchodził w skład 24 Dywizji Piechoty[1]. Stacjonował w garnizonie Jarosław[2] (I batalion w Lubaczowie)[1].
W kampanii wrześniowej przeszedł szlak bojowy od Wojnicza – walcząc pod Zgłobicami i Zbylitowską Górą, Jawornikiem Ruskim, Boguszówką, Boratyczami, Husakowem, Mużyłowicami Kolonią, Rzęsną Ruską oraz Hołoskiem, przebijając się do oblężonego Lwowa, pod którym wykrwawił się ostatecznie 20 września 1939 roku.
Spis treści
- 1 Formowanie i zmiany organizacyjne
- 2 Pułk na wojnie z Ukraińcami
- 3 Pułk na wojnie z bolszewikami
- 4 Okres międzywojenny
- 5 Pułk w kampanii wrześniowej 1939 roku
- 5.1 Mobilizacja
- 5.2 Obrona na linii Dunajca
- 5.3 Odwrót na linię Wisłoka, Wisłoki i Sanu
- 5.4 Bój pod Jawornikiem i Birczą
- 5.5 Kierunek: Lwów. Bitwa pod Boratyczami i Husakowem
- 5.6 Walki pod Mużyłowicami Kolonią. Marsz do Lasów Janowskich
- 5.7 Ostatnie boje pod Lwowem i rozwiązanie pułku
- 5.8 Pododdziały formowane przez 39 pp
- 6 Strzelcy lwowscy
- 7 Symbole pułku
- 8 Uwagi
- 9 Przypisy
- 10 Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne | edytuj kod
Osobny artykuł: Organizacja pułku piechoty Wojska Polskiego II RP.39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich powstał z oddziałów broniących Lwowa przed Ukraińcami, którzy 1 listopada 1918 roku, po rozpadzie Austro-Węgier, opanowali Małopolskę Wschodnią ze Lwowem włącznie. Samorzutnie zaczęły tworzyć się i walczyć tam polskie grupy bojowe. Przez trzy tygodnie trwały walki uliczne. 20 listopada 1918 roku z odsieczą przybyły: 4 i 5 pułk piechoty. 22 listopada Lwów został opanowany przez Polaków.
25 listopada 1918 roku zorganizowano trzy lwowskie pułki piechoty. Jednym z nich był 2 pułk Strzelców Lwowskich, sformowany przez Komendę Lwowa z różnych oddziałów. I batalion powstał z obsady odcinka Podzamcze–Rzęsna Polska, a II – z obrońców Dworca Głównego. 20 grudnia w skład oddziału włączony został 3 pułk Strzelców Lwowskich, jako III batalion.
25 stycznia 1919 roku batalion zapasowy pułku został przeniesiony do Jarosławia[3].
Na podstawie rozkazu Nr 98 Sztabu Generalnego z 8 marca 1919 roku oddział został przemianowany na 39 pułk piechoty[3].
4 kwietnia 1919 roku Minister Spraw Wojskowych generał porucznik Józef Leśniewski nadał pułkowi nazwę wyróżniającą „Strzelców Lwowskich”[4].
Pułk na wojnie z Ukraińcami | edytuj kod
Osobny artykuł: Wojna polsko-ukraińska.Pułk otrzymał zadanie obrony północno-zachodniego i zachodniego odcinka frontu lwowskiego. Bronił: Hołosko i Rzęsnę Polską, Lewandówkę, Biłohorszcze, Sygnówkę, Zboiska i Kościarnię. 14 lutego siły ukraińskie przeszły do ofensywy i przez miesiąc bataliony pułku walczyły w okrążeniu aż do przybycia odsieczy gen. Wacława Iwaszkiewicza (17 marca 1919 roku). Największe zwycięstwo pułk odniósł 29 kwietnia 1919 r., przerywając w Zboiskach i Brzuchowicach pierścień wojsk ukraińskich wokół Lwowa, zdobywając rejon umocniony Melechów–Laszki Murowane. W połowie maja rozpoczęła się polska ofensywa. Pułk w składzie 5 Dywizji Piechoty przełamał front nieprzyjaciela i dotarł do Zborowa i Jeziernej. 1 czerwca zajął Tarnopol, zdobywając dziewięć lokomotyw, kilkaset wagonów z amunicją i sprzętem wojskowym. Podczas kontrofensywy ukraińskiej pułk osłaniał odwrót dywizji, aby 28 czerwca przejść znów do działań zaczepnych. W trakcie ponownej ofensywy pułk zajął Kruchów, Kotłów i Załoźce, ponosząc jednak ogromne straty. W związku z tym pułk odszedł do odwodu frontu galicyjskiego do Hłuboczka Wielkiego. 1 września 1919 roku na mocy rozejmu ustalono linię demarkacyjną wzdłuż rzeki Zbrucz. Tutaj, w rejonie Satanowa pułk zakończył swój szlak bojowy w wojnie polsko-ukraińskiej.
Pułk na wojnie z bolszewikami | edytuj kod
Osobny artykuł: Wojna polsko-bolszewicka.W lutym 1920 roku pułk zdobył Nowokonstantynów po czterodniowych walkach, a 14 kwietnia 1920 roku wraz z 38 pułkiem piechoty nacierał na Wołkowińce, gdzie rozbito kilka pułków piechoty i jazdy sowieckiej. W kwietniu 1920 r. w składzie 6 Armii uczestniczył w wyprawie kijowskiej. 29 kwietnia 1920 roku pułk zajął Winnicę. Następnie działał w składzie Armii Rezerwowej gen. K. Sosnkowskiego. 4 lipca 1920 r. ruszyła generalna ofensywa sowiecka, co oznaczało dla pułku największe walki. W odwrocie pułk poniósł takie straty, że z jego resztek nie dało się sformować większego oddziału. Został wycofany z frontu i wysłany do Jarosławia do uzupełnienia i reorganizacji. W końcu sierpnia pułk wrócił na linię frontu i wziął udział w bojach pod Kutkorzem i Milatynem, gdzie stracił ponad 300 zabitych i rannych. Ostatnie walki pułk stoczył, forsując rzekę Boh i zdobywając Nowokonstantynów.
W czasie obu wojen poległo i zmarło z ran 25 oficerów i podchorążych oraz 361 podoficerów i szeregowców pułku[5].
Okres międzywojenny | edytuj kod
Granatnik wz. 36 – broń wsparcia kompanii piechotyW styczniu 1921 roku sztab pułku przeniesiony został do Jarosławia, I batalion stacjonował w Stanisławowie, II i III w Kołomyi. W lipcu 1921 roku pułk w całości dyslokowany został w Jarosławiu, w koszarach przy ul. Kościuszki. W 1922 roku I i III batalion przeniesiono do Lubaczowa, do koszar im. gen. Józefa Zajączka. I batalion stacjonował w Lubaczowie do września 1939 roku. III batalion został skadrowany i w 1930 roku powrócił do Jarosławia[6]. Kadra batalionu zapasowego stacjonowała w Jarosławiu[7].
Organizacyjnie od 1921 roku pułk wchodził w skład 24 Dywizji Piechoty. Składał się z dowództwa, batalionu sztabowego, trzech batalionów piechoty i kadry batalionu zapasowego. W 1924 roku zlikwidowano batalion sztabowy i kadrę batalionu zapasowego. W ich miejsce wprowadzono: drużynę dowódcy pułku i dwa plutony specjalne – pionierów i łączności[6].
Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 29 kwietnia, jako datę święta pułkowego[8]. Pułk obchodził swoje święto uroczyście w rocznicę zwycięskich walk pod Brzuchowicami i Zboiskami, stoczonych w 1919 roku[9].
Koszary 39 ppSL – obecnie SP ZOZ Jarosław18 września 1928 w Ożańsku kpr. Józef Rychtyk w wyniku nieostrożnego obchodzenia się z granatem doprowadził do jego eksplozji w następstwie której zranił 4 osoby i 3 konie z orszaku weselnego[10].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 39 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. Pułk szkolił rekrutów dla potrzeb Korpusu Ochrony Pogranicza[11]. Reorganizacja 1930 roku wprowadziła: dowództwo, kwatermistrzostwo z kompanią administracyjną, trzy bataliony piechoty (każdy po 3 kompanie strzeleckie i 1 kompania ckm) oraz oddziały specjalne: łączności, pionierów, artylerii piechoty i zwiad konny[6].
W 1937 roku w pułku sformowano kompanię przeciwpancerną. W 1938 roku kompania miała na stanie siedem 37 mm armatek. W tym samym roku utworzono oddział zwiadu w składzie: pluton kolarzy i pluton zwiadowców konnych[12].
Pułk w kampanii wrześniowej 1939 roku | edytuj kod
Osobny artykuł: Kampania wrześniowa.Mobilizacja | edytuj kod
Tereny działań pułku w 1939 r. Pułk walczył w składzie armii od 6 września 1939Pułk był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” dowódca pułku był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji następujących oddziałów:
w I rzucie mobilizacji powszechnej:- 39 pułku piechoty (I baonu w Lubaczowie),
- * kompanii kolarzy nr 104 (dla 45 DP),
- samodzielnej kompanii karabinów maszynowych i broni towarzyszących nr 103 (dla 24 DP),
- samodzielnej kompanii karabinów maszynowych i broni towarzyszących nr 104 (dla 45 DP),
- kompanii asystencyjnej nr 198 (dla 24 DP),
- parku intendentury typ I nr 13,
- kolumny taborowej parokonnej nr 18 (w Lubaczowie dla 24 DP),
- kolumny taborowej parokonnej nr 19 (w Lubaczowie dla 24 DP),
- Obozu Jeńców Lubaczów,
- III baonu 154 pułku piechoty,
- baonu marszowego 39 pp,
- uzupełnienia marszowego samodzielnej kompanii km i broni towarzyszących nr 103[13].
Pod względem mobilizacji materiałowej dowódcy pułku była podporządkowana Komenda Rejonu Uzupełnień Jarosław[13].
Mobilizację powszechną ogłoszono 31 sierpnia o godz. 11.30. I batalion mobilizował się w Młodowie pod Lubaczowem, pozostałe pod Jarosławiem – II w Tywonii, III we Wierzbnej. Mobilizacja przebiegała zgodnie z planami mobilizacyjnymi, które przewidywały całkowitą gotowość pododdziałów szóstego dnia. Jednak z uwagi na niepomyślną sytuację na froncie pułk otrzymał rozkaz zakończenia jej do godziny 12.00, 3 września.
Załadunek pododdziałów na eszelony odbywał się na stacjach Munina i Jarosław w następującej kolejności: pluton artylerii piechoty i kompania ppanc., I batalion, dowództwo pułku i kompania zwiadu, II batalion. Odjazd nastąpił o godz. 15.00. Załadunek III batalionu odbył się późną nocą na rampie w Jarosławiu, skąd wyruszył w rejon koncentracji 24 Dywizji Piechoty o godz. 3.00, 4 września.
Obrona na linii Dunajca | edytuj kod
Pierwszy transport wyładował się w Tarnowie 4 września. I batalion został wtedy zbombardowany i poniósł pierwsze straty. Zginął podoficer żywnościowy 2 kompanii, rozbita została kuchnia i wóz przykuchenny. II batalion wyładunek rozpoczął w południe, zbombardowany dwukrotnie nie poniósł żadnych strat. III batalion wyładował się dopiero rano 5 września, również dwukrotnie zbombardowany dołączył do pułku w dniu następnym i pozostał w odwodzie w rejonie Koszyc.
W składzie Armii Kraków pułk zorganizować miał obronę wschodniego brzegu Dunajca, na odcinku: Zgłobice–Zbylitowska Góra, na odcinku około 8 km. Pułk przygotował się do obrony stałej, nie mając jednak wsparcia artylerii. Do pierwszej styczności z oddziałami niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej doszło 6 września w Wojniczu, podczas próby opanowania mostu drogowego nad Dunajcem przez zmotoryzowany pododdział rozpoznawczy niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej. Po południu pułk oddał swój III batalion na rzecz 38 pp. Jednocześnie dotarł do dywizji 24 pal, którego 1 bateria wzmocniła artylerię pułku. Około północy dotarł rozkaz wycofania się w kierunku Pilzna.
Odwrót na linię Wisłoka, Wisłoki i Sanu | edytuj kod
Odwrót rozpoczął się rano 7 września. W dniu następnym pułk zajmował skraj lasu na wschód od Pilzna, jednak po południu dotarł rozkaz o przeniesieniu obrony nad Wisłok. Późnym wieczorem 9 września pułk dotarł do Węglówki i ok. 23.00 zatrzymał się pod Domaradzem. 10 września, w trakcie dalszego marszu drogami zatłoczonymi oddziałami wojska i uciekinierami, oddziały pułku przemieszały się z oddziałami 11 Dywizji Piechoty. Nastąpiła też zmiana kierunku odwrotu: za San. W trakcie marszu doszło do starć z oddziałami niemieckimi, co spowodowało, że przeprawa rozpoczęła się późnym popołudniem. O świcie 11 września pułk ruszył przez Jawornik Ruski na Birczę[14].
Bój pod Jawornikiem i Birczą | edytuj kod
Pod Jawornikiem Ruskim pułk wpadł w zasadzkę. Walkę podjęła część II i III batalionu, które powstrzymały niemiecki atak, ponosząc duże straty. Oddziały te zdołały oderwać się od nieprzyjaciela i dotarły wieczorem do Tarnawki. Następnie idąc wzdłuż Sanu, przez Iskań i Krasiczyn do Kruhela Wielkiego, połączyły się z resztą pułku. I batalion wraz z resztą II batalionu i częścią oddziałów specjalnych zdołały przejść przez Kotów i dotarły 12 września do rejonu na wschód od Birczy, a wieczorem do odwodu dywizji w Kruhelu Wielkim. Po tych walkach siły pułku spadły do dwóch batalionów.
Kierunek: Lwów. Bitwa pod Boratyczami i Husakowem | edytuj kod
Armata ppanc. Bofors wz. 36Wieczorem 13 września dowódca Armii Małopolska gen. K. Sosnkowski nakazał 24 DP forsowny marsz w kierunku Lwowa w celu obrony przyczółka rumuńskiego na linii Dniestr–Stryj. W związku z tym rozkazem 39 pp otrzymał rozkaz marszu do Husakowa. W czasie postoju w Prałkowcach i Kruhelu Wielkim uzupełniono oddziały rozbitym batalionem ON „Nowy Sącz”. Resztki III batalionu utworzyły 2 kompanię strzelców – dowódca por. L. Zalasiński. Rozwiązana została również orkiestra pułkowa. Skład pułku po reorganizacji:
- I i II batalion z etatowymi kompaniami ckm
- kompania zwiadu z 2 ckm
- 4 moździerze 80 mm
- 4 armatki ppanc
- 2 działony artylerii 75 mm
Rano 14 września w rejonie Boratycz idący w straży przedniej I batalion uderzył z zaskoczenia na oddział rozpoznawczy niemieckiej 2 Dywizji Górskiej i zmusił go do odwrotu. Następnie pułk (wraz z 155 pułkiem piechoty) przeszedł do natarcia na las pod Boratyczami. Po ciężkich walkach zmuszono Niemców do wycofania się. W krytycznym momencie na polu walki pojawił się poczet ze sztandarem pułku. Zwycięstwo zostało okupione bardzo wysokimi stratami. W pułku pozostały trzy niepełne kompanie, liczące po kilkudziesięciu żołnierzy.
Walki pod Mużyłowicami Kolonią. Marsz do Lasów Janowskich | edytuj kod
Tereny działań pułku w okolicach Lwowa we wrześniu 1939 r.15 września resztki pułku zatrzymały się na postój w Lipnikach. Po trzygodzinnym wypoczynku zarządzona została reorganizacja. Do pułku wcielono dwa bataliony Obrony Narodowej, które nie wzięły udziały w obronie Przemyśla oraz resztki batalionu KOP „Żytyń”. Po południu pułk wyruszył na pozycję wyjściową do przewidywanego nocnego uderzenia przez Słomianki do lasów koło Zarzecza. Po dotarciu na miejsce w czasie postoju dołączył do pułku batalion marszowy mjr. Henryka Dyducha i dwie armatki przeciwpancerne z III batalionu, przeznaczone do obrony Przemyśla. W czasie uderzenia pułk szedł w odwodzie dywizji i o północy dotarł do Dubnik, a następnie przeszedł przez Nowosiółki i Mogiłę. Rano 16 września straż przednia pułku dotarła pod Mużyłowice Kolonię, gdzie napotkała zdecydowany opór resztek – rozbitego w nocy przez 11 KDP, pułku zmotoryzowanego SS-Standarte Germania. Po kilkugodzinnej, zwycięskiej walce pułk dotarł do Mołoszkowic, a następnie do Lasów Janowskich (na północny zachód od Lwowa), obsadzając odcinek obronny Karczmary, wzgórze 336.
17 września wieczorem, po odrzuceniu kolejnego niemieckiego uderzenia, pułk przebijał się w kierunku Janowa. Kompanie miały wówczas po około 50 strzelców, a kompania zwiadu przestała istnieć. Rankiem 18 września pułk dotarł do Janowa.
Ostatnie boje pod Lwowem i rozwiązanie pułku | edytuj kod
Po krótkim postoju w Janowie pułk ruszył na Jamelnę – Kozice – Rzęsnę Ruską. Dalszy marsz zatrzymany został na przedpolu Rzęsnej Ruskiej przez oddziały niemieckiej 1 Dywizji Górskiej. Wobec zamknięcia drogi na Lwów zgrupowaniu gen. Sosnkowskiego, pułk otrzymał rozkaz uderzenia na Rzęsną Ruską. Po gwałtownej walce, wobec braku wsparcia, natarcie utknęło w połowie miejscowości. Po południu w gajówce Żorniska gen. Sosnkowski podjął decyzję o rozwiązaniu pozostałych jeszcze oddziałów. Z pułku pozostało wówczas niespełna 200 ludzi z dwoma kompaniami KM, bez broni ciężkiej, która zniszczona została wcześniej, na rozkaz d-cy zgrupowania. O godz. 22.00 pułk rozpoczął nocny marsz do Brzuchowic. O północy gen. Sosnkowskiemu udało się nawiązać łączność z dowódcą 11 Karpackiej Dywizji Piechoty, wobec czego odwołał swój poprzedni rozkaz o rozwiązaniu oddziałów i zniszczeniu ciężkiego sprzętu. Niestety, pułk zniszczył już swoje moździerze i dwa działony artylerii piechoty. Pozostało jednak dwadzieścia ckm, pięć armatek ppanc., cztery karabiny ppanc. oraz większość rkm.
19 września resztki pułku weszły do akcji w Lasach Brzuchowickich. Zacięte walki na odcinku działań pułku pod Hołoskiem Małym trwały do wieczora 20 września. Z pułku pozostało ok.: 400 żołnierzy, cztery armatki ppanc. i osiem ckm. Około godz. 20.00 przystąpiono do ostatniej próby przebicia się do Lwowa wąwozem biegnącym od strzelnicy wojskowej do Zboisk, a następnie uderzeniem przez tę miejscowość, jednak nie zdołano przełamać linii niemieckich. 20 września 1939 roku jarosławski 39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich przestał istnieć.
Pododdziały formowane przez 39 pp | edytuj kod
III batalion 154 Pułku Piechoty Rezerwowego
Zmobilizowany został dla 45 Dywizji Piechoty Rezerwowej, która miała być odwodem Armii „Kraków”. Oprócz oficerów z 39 pp odeszło do mobilizowanego batalionu 200 strzelców z pełnym uzbrojeniem. Mobilizacji 45 DP (rez.) nie zakończono, nie udało się również sformować dowództwa 154 pp (rez.) i scalić jego pododdziałów. Z rozkazu dowódcy Okręgu Korpusu nr X gen. Wacława Wieczorkiewicza batalion przeznaczony został do organizowanej obrony linii Sanu i 9 września zajmował pozycje obronne w Nowosielcach koło Przeworska. Wieczorem opuścił stanowiska i wymaszerował pod Leżajsk w celu wzmocnienia obsady przyczółka mostowego pod Kuryłówką. Niestety, rano 10 września na postoju w lasach w rejonie Dębna został zaskoczony i rozbity przez oddziały niemieckiej 2 Dywizji Pancernej.
Dowódca – ppłk Franciszek Herzog
- 7 kompania – por. Tadeusz Gola
- 8 kompania – por. Henryk Mickiewicz
- 9 kompania – por. rez. Edward Tomaszewski
- 3 kompania karabinów maszynowych – por. Cyprian Osiński.
I batalion improwizowany 39 pp
Utworzony został z nadwyżek osobowych I batalionu 39 pułku piechoty. 7 września obsadzał odcinek obronny pod Przemyślem: Lipowica–Winna Góra–zakole Sanu pod Buszkowicami. Wycofany 14 września, obsadził odcinek drogi od Dobromila przez Zniesienie i Podzamcze do Krasiczyna i skutecznie odpierał wielokrotne ataki niemieckiej 7 Dywizji Piechoty. Batalion miał 68 zabitych i 97 rannych. Wieczorem wycofał się w lasy janowskie, gdzie uzupełnił stany osobowe macierzystego pułku.
Dowódca – kpt. Franciszek Wylęgała
- 1 kompania – por. Józef Przybylski
- 2 kompania – ppor. Jerzy Górkiewicz
- 3 kompania – ppor. rez. Szczepański
- 1 kompania karabinów maszynowych – ppor. Marian Kadlec
- I pluton – ppor. Kazimierz Sokół + 14 IX 1939 Przemyśl
II batalion improwizowany 39 pp
Zorganizowany w Ośrodku Zapasowym 24 Dywizji Piechoty z nadwyżek mobilizacyjnych pułku. W związku z załamaniem frontu batalion przewidziany został do obrony Przemyśla. Obsadzał odcinek obrony na Zasaniu. 14 września wycofany został do wschodniej części miasta i nie dopuścił do przeprawy przez San niemieckiego podjazdu, który sforsował rzekę pod Buszkowicami. Wieczorem wycofał się do Mościsk, gdzie dołączył do 24 Dywizji Piechoty.
Dowódca – mjr Henryk Dyduch
- 4 kompania – ppor. Piotr Michał Kurek
- 5 kompania – kpt. Marian Ostrowski
- 6 kompania – ppor. rez. Leszek Winiarski
- 2 kompania karabinów maszynowych – por. rez. Józef Kupka
III batalion improwizowany 39 pp
Zorganizowany został w koszarach 5 psp. W trakcie obrony Przemyśla batalion obsadzał główną pozycję obronną w rejonie mostu kolejowego i drogowego. W nocy 13/14 września opuścił dotychczasową pozycję i zajął odcinek w południowo-wschodnim rejonie Przemyśla, od koszar 22 pal do cmentarza przy ul. Słowackiego. Podczas walk o miasto poniósł duże straty pod ogniem niemieckiej artylerii i broni maszynowej (54 zabitych i kilkudziesięciu rannych). Wieczorem 14 września wycofał się do Mościsk, gdzie dołączył do 24 Dywizji Piechoty.
Dowódca – kpt. Jakub Szutt
- adiutant – ppor. Kazimierz Radwański
- 7 kompania – por. rez. mgr Tomasz Sajdłowski
- 8 kompania – por. Józef Kuś
- 9 kompania – por. rez. Bolesław Osierda
- 3 kompania karabinów maszynowych – por. rez. Stanisław Kamiński
Strzelcy lwowscy | edytuj kod
Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 39 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich. Ppłk dypl. Zygmunt Durski- ppłk Jan Ryszard Hausner (25 XI 1918 – 20 VI 1919[17])
- mjr Czunikin Krasowiecki (23 VI – 1 VII 1919[17])
- mjr Kazimierz Topoliński (qqq2 VII – 7 VIII 1919[17])
- płk Stanisław Eulagiusz Sobolewski (8 VIII – 15 VI 1920[17])
- kpt. art. Karol Battaglia (16 VI – 15 VII 1920[17])
- płk Stanisław Eulagiusz Sobolewski (16 VII – 28 VII 1920[17])
- ppłk Franciszek Goliński (29 VII – 27 VIII 1920[17])
- mjr piech. Bolesław Pytel (27 VIII 1920[17] – 23 II 1921)
- ppłk / płk piech. Edward Kańczucki (1 VI 1921 – 31 III 1927 → praktyka poborowa w PKU Kalisz[18])
- ppłk / płk dypl. piech. Zygmunt Durski (5 V 1927[19] – 22 XII 1934 → dowódca piechoty dywizyjnej 22 DP)
- ppłk dypl. Józef Gruszka (22 XII 1934[20] – † 18 XI 1937)
- ppłk dypl. piech. Roman Władysław Szymański (1938 – 20 XI 1939)
- ppłk piech. Stefan Wyspiański (1923 – IV 1924 → zastępca dowódcy 68 pp)
- tyt. płk piech. Stanisław Palle (IV 1924[22] – V 1925)
- ppłk piech. Tadeusz Jeziorański (1925 – 11 X 1926 → dyspozycja dowódcy pułku[23])
- ppłk piech. Konrad Witold Sieciński (11 X 1926[24] – 31 III 1927 → praktyka poborowa w PKU Jarosław[18])
- mjr / ppłk piech. Franciszek Szyszka (od 5 V 1927[19] – VIII 1932 → stan spoczynku z dniem 30 XI 1932)
- ppłk dypl. sap. inż. Henryk Bagiński (10 VIII 1932 – 8 IV 1934)
- ppłk dypl. piech. Stanisław Sztarejko (8 V 1934 – X 1935 → Sztab Główny)
- ppłk piech. Stanisław Tworzydło (do VIII 1939 → dowódca OZ 24 DP)
- mjr / ppłk piech. Piotr Kaczała (VIII 1935[25] – VIII 1939 → dowódca I baonu)
Kawalerowie Virtuti Militari | edytuj kod
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918–1920[26]:
- st. szer. Julian Kartasiński
- kpr. Franciszek Filip
- plut. Stanisław Barylski
- sierż. Jan Czereba
- sierż. Józef Eliaszów
- pchor. Jan Gorzko
- pchor. Rudolf Götz
- pchor. Władysław Kolbuszowski
- ppor. Franciszek Górski
- ppor. Feliks Serbeński
- ppor. Bożymir Stala
- ppor. Stefan Sozański
- por. Stanisław Kruszyński
- por. Tytus Rotter
- por. Władysław Sawicki
- por. Jan Schram
- por. Wacław Kruszewski
- kpt. Ludwik Wiktor Kopeć
- kpt. Stanisław Szyłejko
- kpt. lek. dr Stanisław Ostrowski
- mjr Walerian Sikorski
- płk Stanisław Eulagiusz Sobolewski
Ponadto 59 oficerów, 12 podchorążych, 36 podoficerów i 64 szeregowców zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych, w tym 7 żołnierzy z jednym okuciem, 6 z dwoma okuciami i 4 z trzema okuciami[26].
Obsada personalna w 1939 roku | edytuj kod
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[27][d]
- dowódca pułku – ppłk dypl. Roman Władysław Szymański
- I zastępca dowódcy – ppłk Stanisław Tworzydło
- adiutant – kpt. Stefan Józef Żółtowski
- starszy lekarz – mjr dr Józef Sławik
- młodszy lekarz – vacat
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – ppłk Piotr Kaczała
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (piech.) Jakub Szutt
- zastępca oficera mobilizacyjnego – por. Piotr Herzog
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (piech.) Franciszek Jachnik
- oficer gospodarczy – kpt. int. Adam Bolesław Markiewicz
- oficer Żywnościowy – vacat
- dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Jan Kowal
- kapelmistrz – ppor. adm. (kapelm. ) Wiktor Socewicz
- dowódca plutonu łączności – por. Roman Franciszek Zub
- dowódca plutonu pionierów – por. Cyprian Stanisław Osiński
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Jan Dominik Cehak
- dowódca plutonu ppanc. – por. Tadeusz Gola
- dowódca oddziału zwiadu – por. Kazimierz Bukowy
- dowódca batalionu – ppłk Franciszek Karol Herzog
- adiutant batalionu – por. Stanisław Trondowski
- pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych – kpt. Władysław Leon Tomaka
- lekarz batalionu – por. lek. Antoni Mateusz Michał Pieszak
- dowódca 1 kompanii – kpt. Franciszek Ksawery Adam Wylegała
- dowódca plutonu – ppor. Jerzy Stanisław Głoskowski
- dowódca 2 kompanii – kpt. Miron Manuel Czmyr
- dowódca plutonu – ppor. Witold Marian Toth
- dowódca 3 kompanii – kpt. Edward Pycz
- dowódca plutonu – ppor. Jerzy Górkiewicz
- dowódca 1 kompanii km – mjr Zygmunt Ignacy Rylski
- dowódca plutonu – ppor. Maciej Józef Kielman
- dowódca batalionu – mjr Józef Bieniek
- dowódca 4 kompanii – por. Mieczysław Wiktor Przybylski
- dowódca 5 kompanii – kpt. Jan Bronisław Toth
- dowódca plutonu – por. Marian Michał Osiczko
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Radwański
- dowódca 6 kompanii – kpt. adm. (piech.) Jan Bojarski
- dowódca plutonu – por. Kazimierz Adam Czabanowski
- dowódca 2 kompanii km – kpt. Zygmunt Stanisław Gawłowski
- dowódca plutonu – ppor. Marian Stanisław Kadlec
- dowódca plutonu – ppor. Witold Józef Skawiński
- dowódca batalionu – mjr Henryk Dyduch
- dowódca 7 kompanii – kpt. dypl. kontr. Jan Vano Nanuaszwili
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Jarosz
- dowódca 8 kompanii – kpt. Eugeniusz Józef Buczyński
- dowódca plutonu – por. Leon Hieronim Zalasiński
- dowódca 9 kompanii – kpt. Karol Domiter
- dowódca plutonu – ppor. Józef Chirowski
- dowódca 3 kompanii km – kpt. Zygmunt Gronkowski
- dowódca plutonu – por. Adam Borowiec
- na kursie – por. Władysław Franciszek Sokołowski
- w szpitalu – ppor. Edmund Reimann
- w szpitalu – ppor. Filip Wołoszański
- dowódca – mjr Antoni Fleszar
- dowódca plutonu – por. Józef Wiktor Emil Blumski
- dowódca plutonu – por. Józef Ignacy Kuś
- dowódca plutonu – por. Henryk Mickiewicz
- dowódca plutonu – por. Marian Józef Żurawski
- kmdt obwodowy PW – kpt. piech. Władysław Bolesław Bochenek[e]
- kmdt powiatowy PW Jarosław – kpt. piech. Stanisław Kubarski(*)
- kmdt powiatowy PW Przeworsk – kpt. adm. (piech.) Marcin Kosiński(*)
- kmdt powiatowy PW Lubaczów – kpt. adm. (piech.) Wincenty Stanisław Loster(*)
Obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku | edytuj kod
Obsada personalna pułku we wrześniu 1939 roku[30]
- dowódca pułku – ppłk dypl. piech. Roman Władysław Szymański
- I adiutant – kpt. Stefan Józef Żółtowski
- II adiutant – kpt. dypl. Jan Vano Nanuaszwili
- oficer łączności – kpt. Eugeniusz Józef Buczyński
- oficer łącznikowy – ppor. Józef Chirowski
- kwatermistrz – kpt. Władysław Leon Tomaka
- naczelny lekarz – por. lek. dr Antoni Mateusz Pieszak
- kompania gospodarcza – kpt. Stanisław Bronszewski
- dowódca I batalionu – ppłk Piotr Kaczała
- 1 kompania strzelecka – por. rez. Władysław Todt
- I pluton – ppor. Jerzy Stanisław Głoskowski + 14 IX 1939 Tyszkowice
- II pluton – ppor. Maciej Józef Kielman
- III pluton – st. sierż. Ciećkiewicz
- 2 kompania strzelecka – por. Michał Kwieciński
- 3 kompania strzelecka – kpt. Edward Pycz
- I pluton – por. rez. Stanisław Szczerbiński
- szef kompanii – sierż. Józef Bąk
- 1 kompania karabinów maszynowych – kpt. Miron Manuel Czmyr
- I pluton – ppor. rez. Henryk Ginalski
- dowódca II batalionu – mjr Józef Bieniek
- adiutant – ppor. rez. Alfred Sobel + 21 IX 1939
- 4 kompania strzelecka – kpt. rez. Józef Dziedzic
- 5 kompania strzelecka – kpt. Zygmunt Rylski
- 6 kompania strzelecka – por. Kazimierz Czabanowski + 14 IX 1939 Tyszkowce
- 2 kompania karabinów maszynowych – por. Stanisław Trondowski
- I pluton – ppor. rez. Ludwik Marian Krowicki
- dowódca III batalionu – kpt. Zygmunt Gawłowski
- 7 kompania strzelecka – por. Leon Hieronim Zalasiński
- 8 kompania – kpt. rez. Leopold Arendt
- 9 kompania – kpt. Karol Domiter
- I pluton – ppor. rez. Edmund Reimann †18 IX 1939 Rzęsna Ruska
- 3 kompania karabinów maszynowych – por. Marian Józef Żurawski
- kompania przeciwpancerna – NN
- kompania zwiadu – por. Kazimierz Bukowy + 18 IX 1939 Mużyłowice Narodowe
- pluton zwiadu konnego – wachm. Stefan Bajorski
- pluton kolarzy – sierż. Jan Tedys
- pluton zwiadu pieszego – st. sierż. Stefan Wańczycki
- pluton artylerii piechoty – por. Jan Dominik Cehak
- pluton pionierów – st. sierż. Stanisław Szajnar
- pluton przeciwgazowy – NN
- pluton łączności – sierż. Emil Opielowski
- zastępca dowódcy plutonu – sierż. Stanisław Argasiński
- dowódca radiostacji N1 – plut. Józef Babiarz
Symbole pułku | edytuj kod
Odznaka oficerska9 maja 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór chorągwi 39 pp[31][32].
29 kwietnia 1924 roku generał broni Lucjan Żeligowski, w imieniu Prezydenta RP, wręczył chorągiew ówczesnemu dowódcy oddziału, pułkownikowi Edwardowi Kańczuckiemu. Chorągiew została ufundowana przez Polonię amerykańską z Detroit[1].
Motywem kolorystycznym obu stron płata był czerwony krzyż maltański na białym tle. W środku prawego płata umieszczono wieniec wawrzynowy z haftowanym srebrnym orłem. Między ramionami krzyża, również w otoku wieńca wawrzynu znajdowały się numery pułku: „39”. Środek lewego płata zajmował wieniec wawrzynowy z dewizą Wojska Polskiego Honor i Ojczyzna. W rogach herby Lwowa i Jarosławia i wizerunek Matki Bożej. Na ramionach krzyża nazwy miejscowości i daty związane z tradycjami bojowymi pułku:
- zwycięstwo pod Brzuchowicami i Zboiskami 29 IV 1919
- zajęcie Hłuboczka i Tarnopola 1 VI 1919
- zdobycie Nowokonstantynowa 24 II 1920
- bój nad rzeką Autą 4 VII 1920
Drzewce zwieńczone było srebrną głowicą z orłem, zwróconym głową w lewo, rozchylonymi skrzydłami, siedzącym na podstawie z numerem pułku. Na drzewcu, poniżej podstawy orła umocowana była kokarda z biało-czerwoną wstęgą.
We wrześniu 1939 roku, w związku z odejściem pułku na front, sztandaru nie oddano do Ośrodka Zapasowego pułku. Pojechał na front wozem sztabowym kapelana i przeszedł cały szlak bojowy[1]. 14 września, w boju pod Boratyczami i Husakowem, w obliczu przełamania obrony przez Niemców – poczet sztandarowy wprowadzony został na pole walki, przyczyniając się do opanowania paniki[33]. Zakopany nocą 18 września koło leśniczówki w Lasach Brzuchowickich zaginął i dalsze jego losy nie są znane. Jednak w Muzeum Wojska w Paryżu odnalazł się orzeł od sztandaru z numerem 39 na podstawie[34].
23 kwietnia 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 39 pp[35]. Odznaka o wymiarach 40×28 mm ma kształt ośmiobocznej tarczy otoczonej stylizowanym wieńcem laurowym. Na wieńcu data: 22 XI 1918 – walki w obronie i wyzwolenie Lwowa. W środku wieńca ośmiobok z podwójną krawędzią, na nim numer i inicjały pułku: „39 P.P.S.L”. Nad ośmiobokiem herb Jarosławia, pod ośmiobokiem herb Lwowa. Odznaka oficerska była tłoczona w srebrze i częściowo emaliowana. Pole ośmioboku granatowe, jego obwódka – żółta. Kolorystyka ta związana była ściśle z granatowymi mundurami z żółtymi wyłogami piechoty polskiej epoki napoleońskiej i powstania listopadowego. Odznaka żołnierska była tłoczona z mosiądzu, nie była emaliowana[36].
Uwagi | edytuj kod
- ↑ Mjr piech. Marian Dzierzbicki - urodzony 20.05.1890 r. w Krośniewicach, syn Karola, żołnierz armii rosyjskiej. W sierpniu 1920 r., jako porucznik batalionu zapasowego 14 pp, bronił Włocławka przed bolszewicką nawałą. Wieloletni oficer 14 pułku piechoty, między innymi na stanowiskach: oficera komendy Placu Włocławek, oficera instruktażowego PW i WF przydzielonego do PKU Włocławek oraz dowódcy II/14 pp. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od dnia 01.06.1919 r., awansowany do stopnia majora z dniem 01.01.1928 r. W 1930 roku przeniesiony został do Batalionu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 10a w Nisku, a od marca 1931 r. dowodził batalionem w 39 pułku piechoty. W II połowie lat 30. XX w. przeniesiony w stan spoczynku. Zmarł w roku 1967 i spoczywa na starym cmentarzu parafialnym w Gostyninie. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Międzysojuszniczym i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918 - 1921.
- ↑ Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku[16].
- ↑ 13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny[21]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[28].
- ↑ Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednocześnie więcej niż jedną funkcję[29].
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b c d Satora 1990 ↓, s. 85.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 77.
- ↑ a b Smotrecki 1929 ↓, s. 6.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 39 z 8 kwietnia 1919 roku, poz. 1267.
- ↑ Smotrecki 1929 ↓, s. 22-26.
- ↑ a b c Kubrak 1999 ↓, s. 8.
- ↑ Almanach 1923 ↓, s. 51.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
- ↑ Smotrecki 1929 ↓, s. 11.
- ↑ Głos Jarosławski. Czasopismo Katolicko-Narodowe, Nr 38, Jarosław, 28 września 1928, s. 4.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
- ↑ Kubrak 1999 ↓, s. 8-9.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 91.
- ↑ Buczyński 1985 ↓, s. 123.
- ↑ Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
- ↑ Almanach 1923 ↓, s. 49.
- ↑ a b c d e f g h Księga chwały 1992 ↓.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 97.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 127.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 257.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 24 z 13 czerwca 1922 roku, poz. 357.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 8 kwietnia 1924 roku, s. 191-196.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 października 1926 roku, s. 334.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 października 1926 roku, s. 335.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 96.
- ↑ a b Smotrecki 1929 ↓, s. 26.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 594-595 i 676.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
- ↑ Kubrak 1999 ↓, s. 38.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 29 z 7 sierpnia 1923 roku, poz. 379.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 43 z 13 listopada 1923 roku, poz. 555.
- ↑ Buczyński 1985 ↓, s. 133-135.
- ↑ Kazimierz Satora, Na tropach wrześniowych sztandarów, s. 72.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 13 z 23 kwietnia 1929 roku, poz. 129.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 77-80.
Bibliografia | edytuj kod
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Eugeniusz Buczyński: Smutny wrzesień. Wspomnienia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985. ISBN 978-83-08-01208-6.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Jerzy Kłoczewski: Polska gospodarka wojskowa 1918-1939 (zarys systemu). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07488-7.
- Zygmunt Kubrak: 39 Pułk Piechoty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1999, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 978-83-87103-84-2.
- Księga chwały piechoty. Bronisław Prugar-Ketling (red.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Kazimierz Satora, Na tropach wrześniowych sztandarów, Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Warszawa Śródmieście Fundacja Moje Wojenne Dzieciństwo, Warszawa 2001, ISBN 83-911280-5-9.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Henryk Smotrecki: Zarys historii wojennej 39-go pułku Strzelców Lwowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
OryginałEdytujHistoria i autorzy
