Aleksander Walerian Jabłonowski

Aleksander Walerian Jabłonowski w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Grób Aleksandra Jabłonowskiego na Powązkach; Warszawa, 24 lipca 2008

Aleksander Walerian Jabłonowski herbu Prus I (ur. 19 kwietnia 1829 w Goźlinie koło Garwolina[1], zm. 22 sierpnia 1913[1] w Limanie Kujalnickim koło Odessy) – polski historyk, etnograf i podróżnik. Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia, członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[2].

Brat lekarza i etnografa Władysława Jabłonowskiego.

Życiorys | edytuj kod

Był synem Piotra Jabłonowskiego herbu Prus I, ziemianina i Marianny Piotrowskiej herbu Junosza. Gimnazjum ukończył w Białymstoku. W latach (1848–1849) studiował na Uniwersytecie w Krakowie i w Dorpacie, w (1859–1860) przebywał dla studiów slawistycznych i historycznych w Berlinie, Londynie, Brukseli, Paryżu, Pradze, Wiedniu, Rzymie, Atenach i Konstantynopolu. Sześć lat następnych spędził na Ukrainie. Uczestnik prac konspiracyjnego Związku Trojnickiego. Jesienią 1862 roku został wybrany członkiem komitetu prowincjonalnego Komitetu Centralnego Narodowego „Czerwonych”. (tzw. Wydział Wykonawczy Rusi). Za udział w tej organizacji w 1867 roku został zesłany do Kiereńska[3] w guberni penzeńskiej, gdzie poświęcił się badaniu plemienia Mordwinów[4]. W 1868 uzyskał zezwolenie na stałe osiedlenie się w Warszawie, gdzie oddawał się pracy naukowej jako współwydawca (z Pawińskim) Źródeł dziejowych oraz współpracownik wielu pism, przede wszystkim Ateneum. W 1870 wyruszył w podróż do Iraku, gdzie spotkał się ze swym bratem i odbył z nim kilka wypraw krajoznawczych.

W latach (1879–1892) zwiedził Wschód muzułmański, Cylicję, Palestynę, Syrię, Kurdystan, Indie, Egipt, Bałkany, Krym i Zadnieprze.

Zwiedził ruiny Niniwy koło Mosulu, a także Babilon i Karbalę. Wrażenia z podróży zawarł m.in. w studiach pt.: Ustęp z pamiętnika podróży po muzułmańskim Wschodzie odbytej w 1870 r. oraz Wschód muzułmański. Powrócił później do Warszawy, gdzie kontynuował pracę publicystyczno-naukową.

Uczestnik powstania styczniowego.

Aleksander Jabłonowski spoczywa wraz ze swoim bratankiem na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 209–VI–24)[5].

Dzieła | edytuj kod

Ogłosił drukiem wiele dzieł, z których znaczna część poświęcona jest dziejom płd.-wschodnich ziem Polski (Wołynia, Podola, Ukrainy i Wołoszczyzny). Opublikował dużą ilość opracowań oraz artykułów zamieszczanych w czasopismach. Część jego prac zebrana jest w wyd. zbiorowym Pisma t. 1-7 (Warszawa 1910–1913). W latach (1876-1915) wraz z Adolfem Pawińskim współredagował Źródła dziejowe bardzo ważne wydawnictwo materiałów źródłowych dotyczące polskiej historii XVI i XVII wieku. W cyklu tym napisał wiele tomów:

  • T. 1. Krzysztofa Grzymułtowskiego wojewody poznańskiego Listy i mowy, Warszawa, 1876[6],
  • T. 5. Lustracye królewszczyzn ziem ruskich Wołynia, Podola i Ukrainy z pierwszej połowy XVII wieku, Warszawa, 1877[7],
  • T. 6. Rewizya zamków ziemi wołyńskiej w połowie XVI wieku..., Warszawa, 1877[7],
  • T. 10. Sprawy wołoskie za Jagiellonów : akta i listy, Warszawa, 1878[8],
    • W drugiej serii p.t. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opublikował:
      • T. 17. w serii, T. 6 w publikacji, Podlasie cz. 1, Warszawa, 1908[9],
      • T. 18. w serii, T. 7 w publikacji, Podlasie cz. 2, Warszawa, 1909[10],
      • T. 19. w serii, T. 8 w publikacji, Podlasie cz. 3, Warszawa, 1910[11],
      • T. 20. w serii, T. 9 w publikacji, Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa, 1902[12],
      • T. 21. w serii, T. 10 w publikacji, Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 2, Warszawa, 1903[13],
      • T. 22. w serii, T. 11 w publikacji, Ziemie ruskie. Wołyń i Podole, Warszawa, 1889[14],
      • T. 23. w serii, T. 12 w publikacji, Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów-Bracław). T. 1, Warszawa, 1894[15],
      • T. 24. w serii, T. 13 w publikacji, Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów-Bracław). T. 2, Warszawa[15],
      • T. 25. w serii, T. 14 w publikacji, Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów-Bracław). T. 3, Warszawa[16],

Wydał także:

  • Akademia Kijowsko-Mohilańska (Kraków 1899/1900),
  • Historia Rusi południowej (Kraków 1912)

Członkostwo w organizacjach naukowych | edytuj kod

  • Towarzystwo Historyczne im. Nestora w Kijowie, 1892
  • Royal Historical Society (członkostwo honorowe), 1915
  • Akademia Umiejętności w Krakowie (od 1894 członek korespondent, od 1903 członek zwyczajny)
  • Towarzystwo Historii i Starożytności Rosyjskich w Moskwie
  • Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie, (pierwszy prezes od 1905)
  • Towarzystwo Naukowe Warszawskie (pierwszy prezes - pełnił tę funkcję do śmierci w 1913 roku)
  • Towarzystwo Miłośników Historii we Lwowie (członkostwo honorowe)
  • Towarzystwo Historyczne we Lwowie (członkostwo honorowe)

Upamiętnienie | edytuj kod

W 170 rocznicę urodzin Jabłonowskiego 10 października 1999 w Mariańskim Porzeczu odsłonięto obelisk oraz tablicę pamiątkową ku czci Aleksandra Jabłonowskiego.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b StanisławS. Zieliński StanisławS., Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 161 .
  2. ↑ Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886-1900, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 7.
  3. ↑ Kiereńsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 45 .
  4. ↑ Wiesław Bieńkowski, Aleksander Walerian Jabłonowski, w: Polski Słownik Biograficzny, t. X, 1962-1964, s. 214.
  5. ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  6. ↑ Jabłonowski 1876 ↓.
  7. ↑ a b Jabłonowski 1877 ↓.
  8. ↑ Jabłonowski 1878 ↓.
  9. ↑ Jabłonowski 1908 ↓.
  10. ↑ Jabłonowski 1909 ↓.
  11. ↑ Jabłonowski 1910 ↓.
  12. ↑ Jabłonowski 1902 ↓.
  13. ↑ Jabłonowski 1903 ↓.
  14. ↑ Jabłonowski 1889 ↓.
  15. ↑ a b Jabłonowski 1894 ↓.
  16. ↑ Jabłonowski 1897 ↓.

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod


Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Aleksander Walerian Jabłonowski" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy