Ameryka Północna w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Nowy Jork jest drugim najbardziej zaludnionym miastem w Ameryce Północnej Toronto jest najbardziej zaludnionym miastem w Kanadzie i szóstym najbardziej w Ameryce PółnocnejAmeryka Północna – kontynent o powierzchni 24 230 000 km²[1] (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy również tzw. Ameryka Środkowa.
Spis treści
- 1 Dane geograficzne
- 2 Ludność
- 3 Podział polityczny Ameryki Północnej
- 4 Regiony fizycznogeograficzne
- 5 Przypisy
- 6 Linki zewnętrzne
Dane geograficzne | edytuj kod
Osobny artykuł: Geografia Ameryki Północnej. Osobny artykuł: Geologia Ameryki Północnej.Od zachodu Amerykę Północną otacza Ocean Spokojny, od północy Ocean Arktyczny, a od wschodu Ocean Atlantycki. Ameryka Północna od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa. Na południu łączy się z Ameryką Południową. Południowa część nazywana jest Ameryką Łacińską.
Najdalej wysunięte punkty Ameryki Północnej jako części świata:
- na północy – Wyspa Kaffeklubben (83°40′N),
- na południu – Wyspa Kokosowa (5°32′N),
- na zachodzie – Przylądek Wrangell (172°25′E), na wyspie Attu w łańcuchu Aleutów,
- na wschodzie – Przylądek Północno-Wschodni (11°00′W), na Grenlandii.
Skrajne punkty Ameryki Północnej jako kontynentu:
- na północy – Półwysep Murchisona (71°58′N),
- na południu – Punta Mariato (7°12′N),
- na zachodzie – Przylądek Księcia Walii (168°05′W),
- na wschodzie – Cape St. Charles (55°40′W).
Rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km. Kontynent silnie rozczłonkowany, długość linii brzegowej 75 600 km. 8,3% Ameryki Północnej stanowią półwyspy, a 16,7% – wyspy.
Największymi półwyspami są:
- Labrador – 1430 tys. km²,
- Jukatan – 180 tys. km²,
- Kalifornijski – 144 tys. km²,
- Floryda – 110 tys. km²,
- Melville’a – 63 tys. km²,
- Seward – 50 tys. km²,
- Nowa Szkocja – 45 tys. km²,
- Alaska – 45 tys. km².
Do największych wysp należą:
- Grenlandia – 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie)
- Ziemia Baffina – 507 tys. km²,
- Wyspy Królowej Elżbiety – 419 tys. km²,
- Wyspa Wiktorii – 217 tys. km²,
- Wyspa Ellesmere’a – 196 tys. km²,
- Nowa Fundlandia – 112 tys. km²,
- Kuba – 105 tys. km²,
W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami – średnia wysokość nad poziomem morza to 781 m. Najwyższym punktem jest Denali (znany też jako McKinley – 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.). Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m n.p.m. Wzdłuż zachodnich brzegów Kordyliery (aktywne sejsmicznie) z wewnętrznymi wyżynami (Kolorado, Meksykańska), wewnątrz Wielkie Równiny i Niziny Wewnętrzne, na wschodzie Appalachy. Wybrzeża wschodnie nizinne. Klimat od okołobiegunowego na północy przez umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy do równikowego w Ameryce Środkowej. W Kordylierach klimaty górskie. Głównymi rzekami są: Missisipi z Missouri, Mackenzie, Jukon, a jeziorami: Górne, Huron, Michigan, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Erie. Na północy pustynie arktyczne, tundra, lasy iglaste, ku południu przechodzą w lasy mieszane i liściaste, w części środkowej prerie, na pd.-zach. półpustynie i pustynie. W Kordylierach górskie lasy iglaste i roślinność alpejska, na wybrzeżach Ameryki Środkowej lasy równikowe. Fauna zróżnicowana: wół piżmowy, renifer karibu, jeleń wirginijski, niedźwiedzie (baribal, grizzly), bizon amerykański (w rezerwatach).
Ludność | edytuj kod
Amerykę Północną zamieszkuje 579 mln ludzi (dane z 2013 roku), co stanowi około 8% ludności świata, głównie biali, czarni i Indianie. Gęstość zaludnienia jest niewielka w porównaniu do średniej gęstości zaludnienia świata i wynosi 21,5 osoby/km². Rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne i jest następstwem silnego zróżnicowania warunków środowiska przyrodniczego. Najbardziej zaludnione tereny to: Bermudy – 1189 osób/km² (1994) i Barbados 607 osób/km² (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar Grenlandii (0,2 osób/km² – 1992) i Kanada – 3 osoby/km² (1994). Szczególnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie ludności jest fakt, że ogromna powierzchnia kontynentu znajduje się pod wpływem klimatów: polarnego, subpolarnego i umiarkowanie chłodnego, co znacząco ogranicza możliwość trwałego egzystowania człowieka na północy. Kolejnym obszarem o niewielkiej koncentracji ludności są Kordyliery wraz z kotlinami śródgórskimi, a także obszary pustynne i półpustynne. W Ameryce Północnej można również wskazać obszary o wysokiej koncentracji ludności, np. pogranicze kanadyjsko-amerykańskie, północny wschód Stanów Zjednoczonych, niektóre odcinki wybrzeża Oceanu Spokojnego, a także tereny ciągnące się od Meksyku po Gwatemalę. Państwami o największej gęstości zaludnienia w Ameryce Północnej są kraje wyspiarskiej części Ameryki Środkowej.
Podział polityczny Ameryki Północnej | edytuj kod
Ameryka Północna – mapa politycznaPaństwa Ameryki Północnej oraz ich stolice | edytuj kod
Terytoria zależne | edytuj kod
- Anguilla
- Bermudy
- Brytyjskie Wyspy Dziewicze
- Grenlandia
- Gwadelupa
- Kajmany
- Martynika
- Montserrat
- Navassa
- Portoryko
- Saba
- Saint-Barthélemy
- Saint-Martin
- Saint-Pierre i Miquelon
- Sint Eustatius
- Sint Maarten
- Turks i Caicos
- Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych
Regiony fizycznogeograficzne | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b North America | Countries, Regions, & Facts, Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-09-15] (ang.).
- ↑ Demographia World Urban Areas (May 2014) Demographia (ang.) [dostęp 2014-11-02]
