Ariane 5

Ariane 5 w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 27 maj 2020. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie. Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Ariane 5 ES podczas startu

Ariane 5 – europejska ciężka rakieta nośna zaprojektowana przez Europejską Agencję Kosmiczną i francuski Państwowy Ośrodek Badań Kosmicznych w celu dostarczania satelitów na orbitę geostacjonarną i do wysyłania ładunków na niską orbitę okołoziemską. Wszystkie starty przeprowadzane są z Gujańskiego Centrum Kosmicznego.

Ariane 5 to rakieta produkowana przez EADS Astrium i zarządzana przez Arianespace. Stanowi całkowicie nowy projekt należący do rodziny Ariane, nie czerpiący pomysłów z poprzednika – Ariane 4. Rakieta składa się z trzech segmentów. Pierwszy z nich to dwie rakiety boczne napędzane paliwem stałym. Główny człon Ariane 5 aktualnie stanowi Ariane 5 EPC, który wykorzystuje mieszankę ciekłego tlenu i ciekłego wodoru. Ostatni ucieczkowy człon różni się w zależności od wariantu.

Spis treści

Procedura startu | edytuj kod

Start rakiety Ariane 5 ECA rozpoczyna się testowaniem silnika Vulcain 2, po pomyślnym teście uruchomione zostają boczne rakiety i wraz z pracującym silnikiem pierwszego stopnia rakiety, rozpoczynają jej wynoszenie. Rakiety pomocnicze mają średnicę 3 m, długość 31 m, masę bez paliwa 38 t, masę brutto (z paliwem) 278 t. W trakcie lotu rakiety na paliwo stałe pracują przez 140 sekund po starcie. Po tym etapie zostają odstrzelone a pracę przejmuje pierwszy stopień, napędzany mieszanką ciekłego tlenu i wodoru. Człon ten ma średnicę 5,4 m, długość 30,5 m, masę bez paliwa wynoszącą 15 t, z paliwem – 185 t, jego praca opiera się o silnik Vulcain 2. Stopień wypala paliwo w czasie 540 sekund od startu, po czym zostaje odrzucony. Następnie pracę przejmuje drugi stopień Ariane 5. W wariancie 5 ECA ma on średnicę wynoszącą 5,4 m, a długość zaledwie 4,7 m. Masa netto to 4600 kg, z paliwem zaś – 19 200 kg. Ostatni stopień, wykorzystujący silnik HM-7 zużywa paliwo najdłużej, bo aż przez 970 sekund. W ten sposób naprowadza się wystrzeliwany obiekt na docelową orbitę. Po uzyskaniu właściwej trajektorii wejścia, również ten stopień zostaje odstrzelony i spalony w ziemskiej atmosferze.

Warianty | edytuj kod

Dotychczas powstało 5 wariantów rakiety. Podstawowy, oznaczany literą G (od ang. generic), G+ – zastąpiony później przez GS, oraz najsilniejszy, ECA, a także ES wynoszący pojazdy ATV oraz satelity systemu nawigacyjnego Galileo.

Ariane 5 G | edytuj kod

To podstawowa wersja rakiety nośnej Ariane 5, nad którą prace rozpoczęły się w 1984, natomiast program budowy rozwinięto na pełną skalę w roku 1988. Kosztował 8 mld USD. Rakieta została zaprojektowana z myślą o europejskim statku załogowym Hermes, anulowanym w 1992. Masa startowa wynosiła 746 t, a rakieta była zdolna wynieść 6100 kg na niską orbitę geostacjonarną. Spośród 16 startów 3 zakończyły się porażką, w tym 2 częściową.

Ariane 5 G+ | edytuj kod

Ulepszona wersja rakiety Ariane 5 G powstała w celu zwiększenia możliwości wynoszenia ładunków. Za jej pomocą przeprowadzono tylko 3 starty, w tym jeden z sondą Rosetta. Kilka niewielkich modyfikacji zaowocowało zwiększeniem udźwigu na orbitę geostacjonarną o około 200 kg:

  • lżejsza dysza P2001 członów dodatkowych (EAP)
  • zwiększenie pojemności zbiorników MMH o 300 kg; zmiana proporcji w mieszance paliwowej silnika Aestus
  • zmiana szkieletu przestrzeni ładunkowej z aluminiowej na kompozytową; nowy system oddzielania przestrzeni ładunkowej od członu w celu redukcji wstrząsów i naprężeń; nowe wyposażenie elektryczne

Ariane 5 GS | edytuj kod

Zdecydowano się na powiększenie zbiorników paliwa bocznych członów EAP oraz członu głównego EPS, który został ponadto wyposażony w nowy silnik Vulcain 1B. Przedział ładunkowy tej wersji był zbliżony do wersji Ariane 5 ECA. Ostatni start Ariane 5GS miał miejsce 18 grudnia 2009 r.

Lista startów Ariane 5 G/G+/GS | edytuj kod

Ariane 5 ECA | edytuj kod

Schemat budowy rakiety Ariane 5 ECA

To pierwsza poważna modyfikacja Ariane 5. Najcięższy i najsilniejszy wariant rakiet serii do użytku wszedł w roku 2002, jednak pierwszy lot zakończył się katastrofą. Rakieta wróciła do pracy w roku 2005. Nazwa rakiety to akronim od słów Evolution Cryotechnique type A.

Zmiany w stosunku do wersji podstawowej:

  • Zwiększono pojemność dwóch bocznych członów dodatkowych o 2430 kg, jednocześnie zmniejszając ich masę własną o 1900 kg.
  • Stopień główny (Ariane 5 EPC) został wyposażony w silnik Vulcain 2. Modyfikacja obiegu ciekłego tlenu w tym stopniu rakiety umożliwiła zwiększenie masy przenoszonego paliwa o 15200 kg.
  • Wymianie uległ górny, drugi stopień rakiety, wyposażony w silnik HM-7(B) na mieszankę ciekłego tlenu i wodoru. Pochodzi on z serii rakiet Ariane 4.

Wszystkie te modyfikacje pozwoliły zwiększyć udźwig rakiety o około 60%, z 6000 kg do 9700 kg na orbitę transferową (GTO).

Nieudany dziewiczy lot Ariane 5 ECA był poważnym ciosem dla europejskiego przemysłu astronautycznego. Jak ustaliła specjalna komisja, awarię najpewniej spowodował wyciek w obwodach chłodzących dyszę silnika Vulcain 2. W 178 sekund po starcie rakieta zaczęła schodzić z wyznaczonej trajektorii. Obsługa naziemna była zmuszona wydać polecenie samozniszczenia. Przenoszony ładunek, wart 638 mln euro nie był ubezpieczony, co podważyło reputację Arianespace. Loty wersji ECA zostały wstrzymane aż na 3 lata, do 2005 roku.

Lista startów Ariane 5 ECA | edytuj kod

Ariane 5 ES | edytuj kod

Wersja przeznaczona do wynoszenia ładunku wyłącznie na niską i średnią orbitę okołoziemską. Jako trzecia rakieta z tej serii jest najbardziej niezawodna (zaraz po G+ i GS). Akronim ES pochodzi od ang. Evolution Storable.

Zbudowana specjalnie na potrzeby pojazdu ATV, którego celem jest zaopatrywanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jest ona połączeniem technologii z rakiet Ariane 5 GS (2. człon) i Ariane 5 ECA (1. człon i dopalacze). Po raz pierwszy Ariane 5 ES wyniosła ATV na orbitę 9 marca 2008. Statki te są najcięższymi ładunkami, jakie kiedykolwiek wynosiła europejska rakieta.

Rakieta była przeznaczona do wynoszenia wycofanych już statków ATV i satelitów konstelacji Galileo. Po 5 lotach statków ATV i 3 startach grupy czterech satelitów Galileo rakieta została wycofana z użytku. Ostatni lot odbył się 25 lipca 2018, z satelitami Galileo FOC 19-22. Następne satelity Galileo będą już startowały za pomocą rakiety Ariane 62.

Lista startów Ariane 5 ES | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ V88 Ariane 501 (fr.). 1997.
  2. ↑ Ariane 502 – Wyniki szczegółowej analizy danych. ESA, 1998-04-08.
  3. ↑ Ariane Launch Report: Ariane 5 failure investigation focuses on upper stage. Spaceflight Now, 2001-07-13.
  4. ↑ Arianespace boosts Intelsat 11 and Optus D2 into orbit. Arianespace, 2007-10-05.
  5. ↑ Sixth successful Arianespace mission in 2007: RASCOM-QAF1 and Horizons-2 in orbit. Arianespace, 2007-12-21.
  6. ↑ Arianespace delivers Helios 2B into Sun-synchronous polar orbit on Ariane 5's seventh flight of 2009. Arianespace, 2009-12-18.
  7. ↑ Arianespace releases initial information on Flight 157 (ang.). ESA, 2002-12-12.
  8. ↑ Launch of Spaceway F2 & TELKOM-2 on V-167 16 November 2005 (ang.). spacevids.tv.
  9. ↑ First Ariane launch of 2006 (ang.). ESA, 2006-03-12.
  10. ↑ Ariane 5 ECA carries record payload mass to GTO (ang.). ESA, 2006-05-28.
  11. ↑ Ariane 5 launches two telecommunications satellites (ang.). ESA, 2006-08-12.
  12. ↑ Fourth Ariane 5 launch of 2006 (ang.). ESA, 2006-10-16.
  13. ↑ Fifth Ariane 5 launch completes a busy year (ang.). ESA, 2006-12-09.
  14. ↑ First Ariane 5 launch of 2007 (ang.). ESA, 2007-03-12.
  15. ↑ Ariane 5 – second launch of six in 2007. ESA, 2007-05-05.
  16. ↑ Arianespace boosts SPACEWAY 3 and BSAT-3a into orbit (ang.). Arianespace, 2007-08-14.
  17. ↑ Ariane 5 – fifth launch of six in 2007 (ang.). ESA, 2007-11-15.
  18. ↑ Arianespace orbits Star One C2 and VINASAT-1: Second successful launch in 2008 (ang.). Arianespace.
  19. ↑ Successful dual launch for Arianespace: Skynet 5C and Turksat 3A in orbit; 25th successful launch in a row for Ariane 5 (ang.). Arianespace.
  20. ↑ Another successful Arianespace launch: ProtoStar I and BADR-6 are in orbit (ang.). Arianespace.
  21. ↑ Another successful Arianespace launch: Superbird-7 and AMC-21 in orbit (ang.). Arianespace.
  22. ↑ Two Eutelsat satellites are orbited by Arianespace on Ariane 5's 28th consecutive mission success (ang.). Arianespace, 2008-12-20.
  23. ↑ Ariane 5 begins 2009 with another successful launch at Arianespace's service (ang.). Arianespace, 2009-02-12.
  24. ↑ Arianespace launches two spacecraft on missions to explore the universe (ang.). Arianespace, 2014-05-14.
  25. ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite (ang.). 2009-07-01.
  26. ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite (ang.). 2009-08-21.
  27. ↑ Another Arianespace launch success and a new commercial record for Ariane 5 (ang.). Arianespace, 1 października 2009.
  28. ↑ Ariane 5 delivers the NSS-12 and THOR 6 television broadcast satellites on Arianespace’s sixth mission of 2009 (ang.). Arianespace, 2009-10-29.
  29. ↑ Arianespace’s double success: 50th Ariane 5 mission, 36th successful launch in a row – ASTRA 3B and COMSATBw-2 in orbit (ang.). Arianespace, 2010-05-21.
  30. ↑ Mission accomplished! Arianespace orbits Arabsat-5A and COMS (ang.). Arianespace, 2010-06-26.
  31. ↑ Arianespace Flight 196 orbits satellites for Africa and the Middle East (ang.). Arianespace, 2010-08-04.
  32. ↑ Arianespace orbits satellites for Eutelsat and B-SAT (ang.). Arianespace, 2010-10-28.
  33. ↑ Arianespace orbits INTELSAT 17 and HYLAS 1 (ang.). Arianespace, 2010-11-26.
  34. ↑ Arianespace 6 for 6 in 2010: Last mission of the year orbits Hispasat 1E and Koreasat 6 (ang.). Arianespace, 2010-12-29.
  35. ↑ Arianespace launch a success: Yahsat Y1A and Intelsat New Dawn in orbit (ang.). Arianespace, 2011-04-22.
  36. ↑ Arianespace launch for Asia and India ST-2 and GSAT-8 satellites in orbit (ang.). Arianespace, 2011-05-20.
  37. ↑ A boost for direct broadcast satellites: ASTRA 1N and BSAT-3c/JCSAT-110R in orbit (ang.). Arianespace, 2011-08-06.
  38. ↑ Arianespace launch a success: Arabsat 5C and SES-2 in orbit (ang.). Arianespace, 2011-09-21.
  39. ↑ Ariane 5 ECA rocket orbits JCSAT-13 and VINASAT-2 (ang.). Arianespace, 2012-05-15.
  40. ↑ Ariane launches communications, weather satellites (ang.). spacetoday.net, 2012-07-06.
  41. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits INTELSAT 20 and HYLAS 2 satellites (ang.). Arianespace, 2012-08-02.
  42. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Astra 2F and GSAT-10 satellites (ang.). Arianespace, 2012-09-28.
  43. ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Eutelsat 21B and Star One C3 satellites (ang.). Arianespace, 2012-10-10.
  44. ↑ Ariane 5 ECA orbits Skynet 5D and Mexsat Bicentenario satellites: 10 years of success, 10 tons of performance, 10 launches in 2012 (ang.). Arianespace, 2012-12-19.
  45. ↑ Ariane 5 delivers a record payload and completes back-to-back successes for Arianespace's launcher family (ang.). Arianespace, 2013-02-07.
  46. ↑ Arianespace launch VA214: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits Alphasat and INSAT-3D (ang.). Arianespace, 2013-07-25.
  47. ↑ Arianespace delivers! EUTELSAT 25B/Es’hail 1 and GSAT-7 are orbited by Ariane 5 (ang.). Arianespace, 2013-08-29.
  48. ↑ Arianespace launch VA 217: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits ABS-2 and Athena Fidus (ang.). Arianespace, 2014-02-06.
  49. ↑ Arianespace orbits ASTRA 5B and Amazonas 4A satellites (ang.). Arianespace, 2014-03-22.
  50. ↑ Ariane 5 delivers MEASAT-3b and Optus 10 into orbit on its 61st consecutive successful mission (ang.). Arianespace, 2014-09-11.
  51. ↑ Arianespace delivers for Latin America! Ariane 5 orbits Intelsat 30 and ARSAT-1 on its latest success (ang.). Arianespace, 2014-10-16.
  52. ↑ Ariane 5 delivers DIRECTV-14 and GSAT-16 to orbit on Arianespace's latest mission success (ang.). Arianespace, 2014-12-06.
  53. ↑ A dual-payload success for Europe: Arianespace's Ariane 5 gives a "lift" to the THOR 7 and SICRAL 2 satellites (ang.). Arianespace, 2015-04-26.
  54. ↑ Arianespace delivers for the Americas! DirecTV-15 and SKY México-1 are orbited by Ariane 5 (ang.). Arianespace, 2015-05-27.
  55. ↑ Keeping up the pace: Ariane 5 orbits Star One C4 and MSG-4 on Arianespace’s sixth flight in 2015 (ang.). Arianespace, 2015-07-15.
  56. ↑ An “on the numbers” Ariane 5 success for two long-time Arianespace customers: Eutelsat and Intelsat (ang.). Arianespace, 2015-08-20.
  57. ↑ Maintaining Arianespace's 2015 launch cadence: Ariane 5 orbits Sky Muster and ARSAT-2 (ang.). Arianespace, 2015-09-30.
  58. ↑ Arianespace delivers for long-time customers! Arabsat-6B (BADR-7) and GSAT-15 are orbited by Ariane 5 (ang.). Arianespace, 2015-11-10.
  59. ↑ An “Epic” launch: Arianespace’s Ariane 5 soars to success for long-time customer Intelsat (ang.). Arianespace, 2016-01-27. [dostęp 2016-03-09].
  60. ↑ Arianespace marks key achievements on its latest Ariane 5 launch success for Eutelsat Communications (ang.). Arianespace, 2016-03-09. [dostęp 2016-03-09].
  61. ↑ Ariane 5 delivers its heaviest commercial payload (ang.). ESA.int, 2016-06-19. [dostęp 2016-07-05].
  62. ↑ Ariane 5's Fourth Launch This Year (ang.). ESA.int, 2016-08-25. [dostęp 2016-09-10].
  63. ↑ Trusted Ariane 5 lays foundations for Ariane 6 (ang.). ESA.int, 2016-10-05. [dostęp 2016-10-17].
  64. ↑ Ariane 5's seventh launch this year (ang.). ESA.int, 2016-12-21. [dostęp 2016-12-22].
  65. ↑ Ariane 5 wyniosła satelity SKY Brasil-1 i Telkom 3S [wideo] | Satelity - SATKurier.pl, „SATKurier.pl” [dostęp 2017-04-08]  (pol.).
  66. ↑ Flight VA236: Arianespace logs 78th successful Ariane 5 launch in a row, orbits telecom satellites for Brazil and South Korea, Arianespace.com, 4 maja 2017 [dostęp 2017-06-12]  (ang.).
  67. ↑ Arianespace marks its 2017 mid-year launch milestone with a record-setting Ariane 5 mission at the service of ViaSat and Eutelsat, Arianespace.com, 1 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-12]  (ang.).
  68. ↑ KrzysztofK. Kanawka KrzysztofK., Udany start Ariane 5 (28.06.2017), kosmonauta.net, 29 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-29]  (pol.).
  69. ↑ Flight VA239: Arianespace orbits Intelsat 37e and BSAT-4a on 81st successful Ariane 5 launch in a row, www.arianespace.com, 29 września 2017 [dostęp 2017-09-30]  (ang.).
  70. ↑ Ariane Flight VA241, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  71. ↑ Independent Enquiry Commission announces conclusions concerning the launcher trajectory deviation during Flight VA241, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  72. ↑ Ariane Flight VA242, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  73. ↑ Ariane Flight VA243, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  74. ↑ KrzysztofK. Kanawka KrzysztofK., Początek misji BepiColombo, Kosmonauta.net, 20 października 2018 [dostęp 2019-12-24]  (pol.).
  75. ↑ Ariane Flight VA245, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  76. ↑ Ariane Flight VA246, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  77. ↑ Mission Accomplished! Arianespace launches Jules Verne ATV to the International Space Station. Arianespace.
  78. ↑ Mission accomplished! ATV2 cargo vessel en route for the International Space Station. Arianespace, 2011-02-16.
  79. ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV Edoardo Amaldi cargo vessel to the International Space Station. Arianespace, 2012-03-23.
  80. ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV4 Albert Einstein cargo vessel to the International Space Station. Arianespace, 2013-06-05.
  81. ↑ Krzysztof Kanawka: ATV-5 wystartował (pol.). Kosmonauta.net, 2014-07-30.
  82. ↑ Cztery satelity Galileo w drodze na orbitę. Pierwsza taka misja Ariane 5. space24.pl, 17 listopada 2016. [dostęp 2016-11-20].
  83. ↑ Ariane Flight VA240, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).
  84. ↑ Ariane Flight VA244, Arianespace [dostęp 2019-12-24]  (ang.).

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Ariane 5" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy