Błonkoskrzydłe

Błonkoskrzydłe w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Błonkoskrzydłe, błonkówki (Hymenoptera) – rząd owadów obejmujący ponad 153 tys.[2] opisanych gatunków występujących na całym świecie, z wyjątkiem rejonów polarnych. Najwięcej gatunków spotyka się w krajach tropikalnych. Do błonkówek należą m.in. pszczoły, osy, mrówki, pilarzowate, gąsieniczniki, bleskotki i trzpiennikowate.

Błonkoskrzydłe uważane są za rząd owadów o największym znaczeniu dla gospodarki człowieka: wiele z nich odgrywa dużą rolę w zapylaniu roślin, inne to pasożyty owadów szkodliwych, będące naturalnym regulatorem ich liczebności.

Błonkówki pojawiły się prawdopodobnie w permie (ok. 225 mln lat temu), najstarsze kopalne okazy pochodzą ze środkowej jury (150 mln lat temu), a pierwsze pszczołowate z miocenu (od 26 do 20 mln lat temu). Rząd błonkówek dzieli się na dwa podrzędy: rośliniarek (Symphyta) oraz stylikowców (Apocrita).

Spis treści

Wygląd | edytuj kod

Wielkość ciała błonkówek jest bardzo zróżnicowana – osiągają długość od 0,21 mm (rodzina rzęsikowate) do ponad 5 cm (rodzina Pelecinidae). Większość przedstawicieli nie przekracza jednak 2,5 cm. U wielu gatunków odwłok oddzielony jest od tułowia trzonkowatym przewężeniem. Błonkówki to owady o 2 parach błoniastych, przezroczystych skrzydeł, połączonych podczas lotu specjalnymi haczykami. Owady te mają narządy gębowe typu gryząco-liżącego lub liżąco-ssącego. Na górnej stronie głowy występuje para dużych oczu złożonych oraz dodatkowo zwykle 3 oczy proste. Budowa czułków jest zróżnicowana; są one najczęściej średniej długości, niekiedy jednak dłuższe od ciała. Na końcu odwłoka samic znajduje się pokładełko.

Charakterystyka | edytuj kod

Gatunki owadów należących do rzędu błonkoskrzydłych są bardzo zróżnicowane, ogólnie charakteryzują je:

  • dwie pary błoniastych skrzydeł, chociaż np. żeńskie osobniki niektórych os i robotnice mrówek są bezskrzydłe.
  • tylna para skrzydeł jest nieco mniejsza niż przednia; skrzydła z obu par połączone są ze sobą małymi haczykami, co pozwala utworzyć im jednolitą powierzchnię nośną podczas lotu.
  • osobniki żeńskie zazwyczaj posiadają pokładełko (ovipositor)

Systematyka | edytuj kod

Do rzędu błonkówek należy ponad 125 tysięcy opisanych gatunków, a ich całkowita liczba szacowana jest na milion lub więcej[3]. Dzieli się je na 2 podrzędy i 22 nadrodziny[1][3][4]:

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Hymenoptera, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]  (ang.).
  2. ↑ Ralph S.Peters i inni. Evolutionary History of the Hymenoptera. „Current Biology”. 27 (7), s. 1013, 2017-04-03. Elsevier. DOI: 10.1016/j.cub.2017.01.027. ISSN 18790445 (ang.). 
  3. ↑ a b Józef Banaszak: Rząd: błonkówki — Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 324-325.
  4. ↑ Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 358-359. ISBN 0-660-14933-8.

Zobacz też | edytuj kod

Rzędy owadów WspółczesneWymarłe Kontrola autorytatywna (takson):Identyfikatory zewnętrzne:
Na podstawie artykułu: "Błonkoskrzydłe" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy