Břidličná hora

Na mapach: 50°01′59,7″N 17°11′12,3″E/50,033250 17,186750

Břidličná hora w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Břidličná hora (historyczna nazwa niem. Schiefer Haide[1]) – szczyt (góra), o wysokości 1358 m n.p.m. (podawana jest też wysokość bardziej dokładniejsza 1358,2 m n.p.m.[2]) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Morawach, w obrębie gminy Vernířovice, oddalony o około 6,4 km na południowy zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[3][4][5].

Spis treści

Charakterystyka | edytuj kod

Lokalizacja | edytuj kod

Widok na górę Břidličná hora z miejscowości Vernířovice Widok z dolnej alei wokół góry Dlouhé stráně na przełęcz Pláň oraz na szczyty gór: Vřesník, Jelení hřbet, Břidličná hora i Pecný (poniżej Břidličnej hory szczyt Homole)

Břidličná hora jest górą o kopulastym kształcie połaci szczytowej[3]. Góra jest dobrze widoczna i rozpoznawalna, ponieważ położona jest na głównym grzebieniu grzbietu góry Pradziad, ciągnącym się od przełęczy Červenohorské sedlo do przełęczy Skřítek[3][6]. Patrząc od zachodu na grzbiet główny, widząc charakterystyczny „ząb” szczytowej grupy skalnej góry Petrovy kameny, patrząc dalej (z prawej strony) wzdłuż tego grzbietu można rozpoznać kolejne szczyty w łańcuchu: Vysoká hole, Kamzičník, Velký Máj, Jelení hřbet i Břidličná hora[3]. Widoczna jest z dwóch kluczowych punktów widokowych, m.in. z alei wokół szczytu Pradziada, gdzie umieszczono ją na pulpicie informacyjnym tej alei oraz z alei wokół góry Dlouhé stráně, jak również i z punktu widokowego na jej szczycie, gdzie zaznaczono ją na pulpicie informacyjnym. Góra położona jest w południowej części (mikroregionu) Wysokiego Jesionika o nazwie Masyw Pradziada i Wysokiej Holi (cz. Pradědská hornatina)[3] i jest jedną z wyższych gór pasma Wysokiego Jesionika (11. w kolejności szczyt całego pasma) oraz tego mikroregionu (9. w kolejności szczyt Masywu Pradziada i Wysokiej Holi).

Górę ograniczają: od północy mało wybitna przełęcz o wysokości 1072 m n.p.m. blisko szczytu Čertova stěna, od wschodu przełęcz o wysokości 1303 m n.p.m. w kierunku góry Jelení hřbet (w pobliżu źródła Jelení studánka), od południowego wschodu dolina potoku (cz. Podolský p.), od południa przełęcz o wysokości 1313 m n.p.m. w kierunku góry Pecný oraz od zachodu dolina potoku Merta[7] oraz krótkie potoki będące dopływami potoku Merta[3]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od północy Čertová stěna, od północnego wschodu Jelení hřbet, od południowego wschodu Jelenka, od południa Pecný, od zachodu Jestřábí vrch–JZ oraz od północnego zachodu Špičák–JV[3].

Stoki | edytuj kod

W obrębie góry można wyróżnić dwa zasadnicze stoki: zachodni i południowo-wschodni[3]. Stok zachodni zalesiony jest gęstym lasem mieszanym[a], przy czym wraz ze zmniejszaniem się wysokości, wzrasta dominacja drzewostanu liściastego, natomiast stok południowo-wschodni pokryty jest borem świerkowym[8]. Na stokach występują wyraźne piętra roślinne. Są to dolnoreglowe buczyny, górnoreglowe bory świerkowe oraz subalpejskie łąki wysokogórskie (hale). Na południowo-wschodnim stoku znajdują się zarośla sztucznie wprowadzonej kosodrzewiny[9]. Stoki mają w miarę jednolite nachylenia[3]. Maksymalne nachylenie stoku zachodniego na odcinku 50 m nie przekracza 35°[3]. Stoki góry wraz z przyległymi do sąsiedniej góry Jelení hřbet są jednymi z czterech głównych terenów lawinowych w Wysokim Jesioniku[9].

Charakterystyczną cechą stoku zachodniego od wysokości około 850 m n.p.m. do szczytu są znaczne obszary pokryte gruzem skalnym[3]. Ponadto w odległości około 1,5 km na zachód od szczytu na wysokościach (912–925) m n.p.m. tego stoku występuje grupa skalna[3]. U podnóża tego stoku, przy potoku Merta i wytyczonym żółtym szlaku turystycznym , a jednocześnie dróżce o nazwie (cz. Hrázová cesta) występuje obszerny, kilkusetmetrowy obszar pokryty polaną[3].

Stoki poza wytyczonymi szlakami turystycznymi i rowerowymi pokryte są siecią nieoznakowanych dróżek i ścieżek[3]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu oraz zorientowanie w terenie.

Szczyt | edytuj kod

Połać szczytowa góry Břidličná hora

Břidličná hora jest górą o pojedynczym szczycie[3]. Połać szczytowa jest odkryta, pokryta trawą wysokogórską oraz jałowcem, gołoborzem oraz glebami poligonalnymi i tzw. kamiennym morzem, czyli gruzem skalnym[10]. Z tego powodu (odkryta połać) jest ona wybitnym punktem widokowym z którego rozpościerają się dalekie perspektywy[5]. Na połaci szczytowej nie ma punktu geodezyjnego[11]. Przez połać szczytową przebiega ścieżka główna oznakowana słupkami, na której wytyczono zielony szlak turystyczny [3].

Dojście do szczytu następuje ze skrzyżowania turystycznego o nazwie (cz. Jelení studánka) z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1311 m[12], z którego należy przejść zielonym szlakiem turystycznym w stronę skrzyżowania o nazwie (cz. Pecný) odcinek o długości około 700 m, a następnie skręcić orientacyjnie w prawo ze szlaku w nieoznakowaną ścieżkę, dochodząc po około 200 m do szczytu[13]. Z uwagi na ochronę przyrody wejście na szczyt nie jest zalecane[14].

Geologia | edytuj kod

Gleby poligonalne na górze Břidličná hora

Pod względem geologicznym masyw góry Břidličná hora należy do jednostki określanej jako warstwy vrbneńskie[15] i zbudowany jest ze skał metamorficznych, głównie łupków łyszczykowych, od których pochodzi czeska nazwa szczytu (cz. břidlice, tzn. pol. łupki), ponadto z amfibolitów, gnejsów (biotytów, chlorytów, muskowitów), blasto-mylonitów, fyllitów, łupków zieleńcowych, łupków grafitowych, a formacja szczytowa z dewońskiego, białego kwarcytu[9][16][17]. Rzadką odmianą są łupki łyszczykowe z chlorytoidem.

W plejstocenie, w mroźnym klimacie peryglacjalnym, w górnych partiach góry powstały rozległe gołoborza, terasy krioplanacyjne czy gleby poligonalne[9]. Gołoborza te są aktywne, poruszają się ze średnią prędkością (1–4) mm rocznie. Największa pomierzona prędkość wynosiła 15 cm/rok[18]. Gołoborza te i inne utwory peryglacjalne należą do najcenniejszych tego typu w Czechach[9].

Wody | edytuj kod

Szczyt wraz z całym grzebieniem masywu Pradziada jest granicą głównego europejskiego działu wodnego między zlewiskami Mórz: Bałtyckiego (dorzecze Odry) na stoku południowo-wschodnim i Czarnego (dorzecze Dunaju) na stoku zachodnim[14][19]. Na stoku południowo-wschodnim ma swoje źródło potok (cz. Podolský p.)[20][14]. W przełęczy pomiędzy szczytami gór: Břidličná hora i Jelení hřbet na wysokości 1311 m n.p.m. znajduje się źródło o nazwie Jelení studánka[21]. Ponadto w odległości około 1,3 km na południowy wschód, na wysokości około 1113 m n.p.m., na potoku będącym dopływem potoku (cz. Podolský p.) znajduje się wodospad[3].

Katastrofa samolotowa | edytuj kod

Góra w swojej historii ma tragiczne wydarzenie jakim była katastrofa niemieckiego wojskowego samolotu bombowego Heinkel He 111, niemieckich sił powietrznych Luftwaffe, który wraz z kilkuosobową załogą (najprawdopodobniej trzy osoby) w czasie panujących złych warunkach atmosferycznych, rozbił się o górę (poniżej grzbietu głównego) na zachodnim stoku, na wysokości około 1300 m n.p.m., najprawdopodobniej w (1942 lub 1943[22]) roku[23]. Samolot całkowicie po zderzeniu z górą spłonął[22]. Niemiecka żandarmeria po informacji o katastrofie usunęła większe fragmenty wraku, natomiast, pozostały po nim liczne mniejsze odłamki, które później odkryto na miejscu[22][23]. Pomimo szeroko zakrojonej akcji poszukiwawczej w archiwach, nie udało się zidentyfikować i określić składu załogi ani okoliczności ich lotu[23].

Ochrona przyrody | edytuj kod

Góra znajduje się w otoczeniu wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt, ze znajdującym się na niej rezerwacie przyrody Břidličná (cz. Přírodní rezervace Břidličná)[3][24].

Ścieżki dydaktyczne | edytuj kod

Wzdłuż grzbietu głównego góry Pradziad[10] w 2009 roku wyznaczono ścieżkę dydaktyczną o nazwie (cz. Naučná stezka Po hřebenech – světem horských luk)[22] o długości 12 km na odcinku:

Ovčárna – Skřítek (z 12 stanowiskami obserwacyjnymi na trasie)[25][26].

Rezerwat przyrody Břidličná | edytuj kod

Wejście do rezerwatu przyrody Břidličná (skrzyżowanie turystyczne U Franiškovy myslivny)

Rezerwat przyrody Břidličná położony jest na wysokościach (798–1367) m n.p.m.[27] i obejmuje swoim zasięgiem oprócz góry Břidličná hora (stoki ze szczytem) również inne góry lub szczyty: Velký Máj, Jelení hřbet, Čertova stěna, Pecný, Pec, Ztracené kameny i Zelené kameny[3]. Rezerwat ma ogólną powierzchnię 652,09 ha i został utworzony 19 marca 2008 roku, w celu ochrony środowiska wokół głównego grzbietu góry Pradziad, przede wszystkim kriogenicznych formacji geomorfologicznych (skalisk, grup skalnych, gruzu skalnego, gleb poligonalnych i gołoborzy[28]) oraz subalpejskich siedlisk leśnych z dominacją świerku i buku, a także roślin i zwierząt objętych ścisłą ochroną[27]. Z uwagi na ochronę cennego ekosystemu, głębsze penetrowanie obszaru rezerwatu nie jest zalecane[14].

Turystyka | edytuj kod

W odległości około 4,5 km na południowy zachód od szczytu, koło przełęczy Skřítek[29], przy drodze nr 11 znajduje się restauracja o nazwie (cz. Restaurace Skřítek) oraz rozległy parking[3]. Do miejscowości Vernířovice jest od szczytu około 4 km na zachód, a do bazy turystycznej w okolicy góry Pradziad jest około 5,5 km na północny wschód[3]. Znajdują się tam następujące hotele górskie i schroniska turystyczne[3]:

Ponadto na stoku południowo-wschodnim, w odległości około 970 m na południowy wschód od szczytu, na wysokości około 1208 m n.p.m. znajduje się chata o nazwie (cz. Josefínka)[35], natomiast na stoku zachodnim w odległości około 1270 m na południowy zachód od szczytu, na wysokości około 980 m n.p.m. znajduje się inna chata o nazwie (cz. Měsíční ch.)[36]. Nie mają one jednak charakteru typowych schronisk turystycznych[3]. Zalicza się je do tzw. chat łowieckich. Dojście do nich jest trudne, wymaga posłużenia się szczegółowymi mapami.

Szlaki turystyczne | edytuj kod

Na sam szczyt nie prowadzi żaden szlak turystyczny, jednak w obrębie góry przebiegają dwa szlaki turystyczne[3][37]:

Skřítek – Ztracené skály – szczyt Ztracené kameny – szczyt Pec – szczyt Pecný – góra Břidličná hora – Jelení studánka – góra Jelení hřbet – przełęcz Sedlo nad Malým kotlem – góra Velký Máj – U Františkovy myslivny – góra Zámčisko–S – Zámčisko–SZ – U Kamenné chaty[38] Sobotín – Vernířovice – góra Špičák – Čertova stěna – góra Břidličná hora – Jelení studánka – góra Jelenka – przełęcz Mravenčí sedlo – Zelené kameny – Nad Skřítkem

Szlaki rowerowe i trasy narciarskie | edytuj kod

Ponadto na stoku zachodnim wytyczono szlak rowerowy na trasie[3]:

Pod Ztracenými kameny – góra Špičák – góra Jestřábí vrch – przełęcz Branka – góra Homole – góra Vřesník – Kozí hřbet – góra Čepel – góra Jedlový vrch

W okresach ośnieżenia wzdłuż szlaków przechodzą trasy narciarstwa biegowego[39] m.in. z tzw. Jesenicką magistralą[40]. Na stokach nie wytyczono żadnej trasy narciarstwa zjazdowego[39].

Zobacz też | edytuj kod

Uwagi | edytuj kod

  1. ↑ Drzewostan całego Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki obejmuje: świerk pospolity 84%, buk zwyczajny 10%, modrzew europejski 1,5%, klon jawor 1,1%, brzoza 1%, olsza czarna 0,8%, kosodrzewina 0,4%, olsza szara 0,3% (jodła pospolita, jesion wyniosły i lipa) 0,2%, sosna zwyczajna 0,1%, pozostałe (sosna błotna, dąb, grab, klon zwyczajny, wiąz, jarząb, olsza zielona, topola osika, topola i wierzba iwa) 0,2% (→ Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. hnutiduha.cz ↓).

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Břidličná hora (1358 m) (Schiefer Haide) (Turistická mapa) 1:12 000 (cz.). mapy.cz. [dostęp 2018-04-23].
  2. ↑ Jan Ondryáš: Přehled nejvyšších vrcholů Hrubého Jeseníku (cz.). lipova-lazne.cz, 2006-01-31. [dostęp 2018-04-23].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Břidličná hora (1358 m) (Turistická mapa) 1:12 000 (cz.). mapy.cz. [dostęp 2018-04-23].
  4. ↑ Břidličná hora (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  5. ↑ a b Otakar Brandos: Břidličná hora (cz.). treking.cz, 2014-04-18. [dostęp 2018-04-23].
  6. ↑ Hřebenovka ze Skřítku na Červenohorské sedlo (cz.). navstivtejeseniky.cz. [dostęp 2018-04-23].
  7. ↑ Merta (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  8. ↑ Břidličná hora (1358 m) (Mapa lotnicza) 1:12 000 (cz.). mapy.cz. [dostęp 2018-04-23].
  9. ↑ a b c d e Zmrhalová 2009 ↓.
  10. ↑ a b Luboš Moravec: Břidličná hora (cz.). itras.cz, 2013-06-12. [dostęp 2018-04-23].
  11. ↑ Základní mapa (ČÚZK). geoportal.cuzk.cz ↓.
  12. ↑ Jelení studánka, rozcestník (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  13. ↑ Břidličná hora (HLV 31; 1358 m). tisicovky.cz ↓.
  14. ↑ a b c d Vrchol Břidličná hora (cz.). vyskovnice.cz. [dostęp 2018-04-23].
  15. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  16. ↑ Geologická mapa. (geologická jednotka 957, 961, 970, 1016, 1024, 1026 i 2027) ↓.
  17. ↑ Ivo Chlupáč: Vyhledávání. Břidličná (cz.). W: Geologické lokality [on-line]. lokality.geology.cz, 1993-06-29. [dostęp 2018-04-23].
  18. ↑ Demek 1991 ↓.
  19. ↑ Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
  20. ↑ Podolský potok (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  21. ↑ Jan Otčenášek: Jelení studánka (3666) (cz.). estudanky.cz, 2010-07-28. [dostęp 2018-04-23].
  22. ↑ a b c d Pavel Krejčí: Heinkel He 111 B-P? W.Nr.? Posádka? Břidličná hora-Jeseníky. Datum? (cz.). leteckabadatelna.cz, 2013-12. [dostęp 2018-04-23].
  23. ↑ a b c Pavel Krejčí: Záhadná havárie: Našli sponu od padáku. To znamená, že posádka zahynula (cz.). technet.idnes.cz, 2017-12-18. [dostęp 2018-04-23].
  24. ↑ Přírodní rezervace Břidličná (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  25. ↑ Č. 5 Stezka po hřebenech – Světem horských luk – Jeseníky (cz.). msregion.cz. [dostęp 2018-04-23].
  26. ↑ Naučná stezka Světem horských luk (cz.). ejeseniky.com. [dostęp 2018-04-23].
  27. ↑ a b Přírodní rezervace Břidličná (cz.). W: Agentura Ochrany Přírody a Krajiny České Republiky [on-line]. ochranaprirody.cz. [dostęp 2018-04-23].
  28. ↑ Skalky na Břidličné hoře (cz.). turistika.cz. [dostęp 2018-04-23].
  29. ↑ Břidličná hora (cz.). navstivtejeseniky.cz. [dostęp 2018-04-23].
  30. ↑ Hotel Praděd (cz.). hotelpradedvysilac.cz. [dostęp 2018-04-23].
  31. ↑ Sporthotel Kurzovní (cz.). kurzovni.eu. [dostęp 2018-04-23].
  32. ↑ Chata Barborka. Jeseníky. Praděd (cz.). barborka-praded.cz. [dostęp 2018-04-23].
  33. ↑ Horský hotel Figura (cz.). figura.cz. [dostęp 2018-04-23].
  34. ↑ Chata Sabinka (cz.). chatasabinka.cz. [dostęp 2018-04-23].
  35. ↑ Zděnka Jordanová: Lovecké chaty v Jeseníkách. Josefínka (cz.). lovecke-chaty-v-jesenikach.webnode.cz. [dostęp 2018-04-23].
  36. ↑ Zděnka Jordanová: Lovecké chaty v Jeseníkách. Měsíční chata (cz.). lovecke-chaty-v-jesenikach.webnode.cz. [dostęp 2018-04-23].
  37. ↑ Nad siodłem Skrzitek (pol.). W: Góry bliskie sercu [on-line]. sudeckiedrogi.wordpress.com, 2016-08-26. [dostęp 2018-04-23].
  38. ↑ Praděd – 8.-10.10.2010... podzimní toulání krajem horských trav... (cz.). alena.ilcik.cz. [dostęp 2018-04-23].
  39. ↑ a b Břidličná hora (1358 m) (Mapa tras narciarstwa biegowego) 1:12 000 (cz.). mapy.cz. [dostęp 2018-04-23].
  40. ↑ Jesenická magistrála (cz.). jeseniky.net. [dostęp 2018-04-23].

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (góra):
Na podstawie artykułu: "Břidličná hora" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy