Bakteriologia

Bakteriologia w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Bakteriologia – dział mikrobiologii poświęcony badaniu, wykorzystywaniu i zwalczaniu bakterii, a także sprawdzaniu ich ogólnych właściwości.

Podstawy współczesnej bakteriologii stworzył Ludwik Pasteur w XIX wieku.

Spis treści

Poddyscypliny | edytuj kod

Dzieli się na następujące poddyscypliny:

Historia | edytuj kod

Antonie van Leeuwenhoek był pierwszym mikrobiologiem, który przy pomocy własnoręcznie wykonanego mikroskopu zaobserwował bakterie

Z chorobami bakteryjnymi ludzie spotykali się od dawna. Również wiele zjawisk związanych z mikrobami było znanych już w Starożytności. Jednak brak wiedzy na temat bakterii sprawił, że były one niewytłumaczalne dla ludzi. Arystoteles stworzył hipotezę samorództwa, zgodnie z którą np. myszy miały powstawać ze starych szmat, żaby z mułu, a właściwością mięsa było gnicie.

Samorództwo i poglądy filozofów sprawiły, że choroby uznawano za kary od bóstw, za nieposłuszeństwo. Dopiero Girolamo Fracastoro, kolega Kopernika ze studiów w Padwie w swoim dziele „De contagione” (o zakażeniu) stwierdził, że za choroby odpowiadają „zarodki” (seminaria). Z jego dzieł nie wynika jednak jasno, czy uważał je za organizmy żywe, czy materię nieożywioną.

Roger Bacon opisał w 1235 okulary. Chociaż nie pozwalały one dostrzec mikroorganizmów, były pierwszym wynalazkiem, który powiększał inne przedmioty. Bracia Jan Jensen i Zachariasz Jensen w 1590 skonstruowali pierwszy mikroskop optyczny. Mimo to jego możliwości były słabe, głównie ze względu na silną aberracje sferyczną i aberracje chromatyczną.

Bakterie zostały po raz pierwszy zauważone w 1686 roku przez przyrodnika i przedsiębiorcę Antonie van Leeuwenhoek, który obserwował je używając własnoręcznie wykonanego, jednoobiektywowego mikroskopu[1]. Nazwał je „animalcules” i opublikował w serii listów do Royal Society[2].

Nazwa „bakterie” została wprowadzona znacznie później, bo w 1838 r., od greckiego słowa baktērion (βακτηριον – „pałeczka”) przez Christiana Gottfrieda Ehrenberga[3].

Ludwik Pasteur w 1859 wykazał, że proces fermentacji jest spowodowany przez wzrost mikroorganizmów, między innymi bakterii (oprócz nich za proces są odpowiedzialne drożdże i pleśń, które nie są bakteriami, a grzybami). Wraz z Robertem Kochem Pasteur od samego początku był zwolennikiem teorii wywoływania chorób przez bakterie[4]. Robert Koch był pionierem w zakresie mikrobiologii medycznej. Pracował nad cholerą, gruźlicą i wąglikiem. W badaniach nad prątkami gruźlicy, Koch ostatecznie potwierdził swoją teorię dotyczącą rozwoju chorób bakteryjnych, za które przyznano mu Nagrodę Nobla w 1905[5]. Ustalił on także pewne reguły, pozwalające sprawdzić czy dana bakteria jest chorobotwórcza, lub czy dana choroba jest wywoływana przez bakterie[6].

Ernst Ruska skonstruował w 1931 roku pierwszy mikroskop elektronowy, dzięki czemu umożliwił dokładne obserwacje bakterii.

Chociaż istnienie bakterii chorobotwórczych było już pewne w XIX wieku, nie było skutecznych lekarstw do walki z nimi[7]. W 1910 roku Paul Ehrlich opracował pierwszy antybiotyk, który nadawał się do zwalczania krętków bladych (Treponema pallidum) wywołujących kiłę[8]. Za swoją pracę otrzymał w 1910 Nagrodę Nobla. Ehrlich był pionierem immunologii w wykorzystywaniu barwników do walki z bakteriami. Jego prace były podstawą do rozszerzania wiedzy o bakteriach i doprowadziły do stworzenia metody barwienia Grama[9].

Istotnym krokiem naprzód w badaniu bakterii było uznanie w 1977 roku przez Carla Woese, że archeowce pochodzą ewolucyjnie od innych organizmów niż bakterie, z którymi nie mają większych powiązań filogenetycznych[10]. Nowa taksonomia oparta była na sekwencji 16S rRNA, co skutkowało podziałem prokariontów na dwie ewolucyjne domeny, w ramach „systemu trzech domen”[11].

W rozwój mikrobiologii włożyli też wiele naukowcy innych dziedzin, np. Ilia Miecznikow w czasie swoich badań nad embriologią i patologią porównawczą zwierząt opisał wpływ mikrobów na ich rozwój.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Porter JR., van Leeuwenhoek A. Antony van Leeuwenhoek: tercentenary of his discovery of bacteria. „Bacteriological Reviews”. 40 (2), s. 260–9, czerwiec 1976. PMID: 786250. 
  2. ↑ Anthony Leewenhoeck. An Abstract of a Letter from Mr. Anthony Leewenhoeck at Delft, Dated Sep. 17. 1683. Containing Some Microscopical Observations, about Animals in the Scurf of the Teeth, the Substance Call'd Worms in the Nose, the Cuticula Consisting of Scales. „Philosophical Transactions”. 14, s. 568-574, 1684. Royal Society Publishing. DOI: 10.1098/rstl.1684.0030 (ang.). [dostęp 2008-11-22]. 
  3. ↑ Online Etymology Dictionary (ang.). [dostęp 2008-09-03].
  4. ↑ Louis Pasteur, Jourbert Chamberland. The Germ Theory and Its Applications to Medicine and Surgery. „Comptes Rendus de l'Académie des Sciences”. lxxxvi, s. 1037-43, 1878-04-29 (ang.). [dostęp 2008-09-03]. 
  5. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1905 (ang.). [dostęp 2008-09-03].
  6. ↑ O’Brien SJ., Goedert JJ. HIV causes AIDS: Koch's postulates fulfilled. „Current Opinion in Immunology”. 8 (5), s. 613–8, październik 1996. PMID: 8902385. 
  7. ↑ Thurston AJ. Of blood, inflammation and gunshot wounds: the history of the control of sepsis. „The Australian and New Zealand Journal of Surgery”. 70 (12), s. 855–61, grudzień 2000. PMID: 11167573. 
  8. ↑ Schwartz RS., Ehrlich P. Paul Ehrlich's magic bullets. „The New England Journal of Medicine”. 350 (11), s. 1079–80, marzec 2004. DOI: 10.1056/NEJMp048021. PMID: 15014180. 
  9. ↑ Paul Ehrlich. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1908 (ang.). [dostęp 2011-02-17].
  10. ↑ Woese CR., Fox GE. Phylogenetic structure of the prokaryotic domain: the primary kingdoms. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 74 (11), s. 5088–90, listopad 1977. PMID: 270744 (ang.). 
  11. ↑ Woese CR., Kandler O., Wheelis ML. Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 87 (12), s. 4576–9, czerwiec 1990. PMID: 2112744. 

Bibliografia | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (dziedzina biologii):
Na podstawie artykułu: "Bakteriologia" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy