Baranów Sandomierski

Na mapach: 50°29′59″N 21°32′29″E/50,499722 21,541389

Baranów Sandomierski w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Baranów Sandomierski – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie tarnobrzeskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Baranów Sandomierski. Leży nad Wisłą i Babulówką – prawobrzeżnym dopływem Wisły.

Miasto uzyskało prawo niemieckie od Kazimierza III Wielkiego w 1354 roku[3]. W 1568 roku Baranów kupił kasztelan śremski Rafał Leszczyński[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.

Miejscowa ludność wyznania katolickiego przynależy do parafii Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Baranowie Sandomierskim[5].

Ośrodek turystyczno-krajoznawczy. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 985 (Tarnobrzeg – Mielec).

Historycznie położony jest w Małopolsce, na ziemi sandomierskiej.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Kościół parafialny Ścięcia św. Jana Chrzciciela, dawny zbór kalwiński Fontanna i Serce Lasowiackie na rynku

Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1135 roku. Prawa miejskie Baranów otrzymał w 1354 r. z rąk króla Kazimierza Wielkiego. Miasto rozwijało się dzięki handlowi zbożem. Pod koniec XVI wieku w Baranowie Sandomierskim zaczęło rozwijać się rzemiosło, szczególnie sukiennictwo, kuśnierstwo oraz szewstwo. W okresie od XVI wieku do 1655 roku Baranów był jednym z głównych ośrodków kalwinizmu w Małopolsce. Baranów Sandomierski przestał być miastem na okres trzydziestu ośmiu lat od 1896 r. do 1934 r. Przed II wojną światową Rada Miasta nadała honorowe obywatelstwo: Eugeniuszowi Kwiatkowskiemu, Ignacemu Mościckiemu i marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu.

11 września 1939 roku 23 Batalion Saperów postawił w ciągu 9 godzin most przez Wisłę o długości 345 m, a w ciągu 6,5 godziny naprawił dla potrzeb piechoty znajdujący się obok most zbudowany latem 1939 roku, który wysadzono przedwcześnie w obawie przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi. Niezwłocznie po zakończeniu prac przez obydwa mosty przeprawiły się główne siły Armii „Kraków”.

W czerwcu 1942 Niemcy utworzyli w Baranowie getto dla ludności żydowskiej[6]. Przebywało w nim ponad 2 tys. osób z Baranowa, Tarnobrzega i okolicznych miejscowości[6]. W lipcu tego samego roku getto zostało zlikwidowane[6]. Mieszkańców przesiedlono do getta w Dębicy, a 60 osób rozstrzelano[6].

W czasie okupacji na zamku mieścił się niemiecki Zarząd Powierniczy.

W lipcu 1944 roku wojska radzieckie sforsowały Wisłę i utworzyły na jej lewym brzegu tzw. przyczółek baranowsko-sandomierski.

30 lipca 1944 roku miasto wyzwoliły oddziały 13 armii I Frontu Ukraińskiego (po wojnie na rynku wzniesiono Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej[7].

Po wojnie przeprowadzono reformę rolną, w wyniku której zamek i ziemia zostały przejęte przez Skarb Państwa.

Zabytki | edytuj kod

Zamek | edytuj kod

 Osobny artykuł: Zamek w Baranowie Sandomierskim. Ratusz w Baranowie Sandomierskim

W Baranowie Sandomierskim znajduje się późnorenesansowy zamek, ze względu na podobieństwa zwany Małym Wawelem. Siedziba rodu Leszczyńskich została zbudowana według projektu Santi Gucciego w latach 1591-1606. Zbudowany został na fundamentach istniejącej tu wcześniej twierdzy.

Część pomieszczeń jest udostępniona zwiedzającym. Przed przejęciem zamku przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie w 1997 roku nie było możliwe zwiedzanie komnat zamkowych. W piwnicach znajduje się stała ekspozycja muzealna. Podziwiać można największe w Europie czółno wydłubane z pnia drzewa, wystawę kafli oraz salę poświęconą tematyce wydobycia siarki. Istnieje możliwość wynajęcia restauracji zamkowej oraz części sal na imprezy okolicznościowe (sympozja, wesela, a nawet śluby). Hotel mieści się w miejscu dawnych stajni.

Zamek otoczony jest 16-hektarowym obszarem parkowym. Za zamkiem ogród w stylu angielskim, po lewej od głównego wejścia ogród w stylu włoskim i w stylu francuskim.

Kościół | edytuj kod

 Osobny artykuł: Kościół Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Baranowie Sandomierskim.

Późnorenesansowy kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela z lat 1604-1607. Pierwotnie wybudowano go jako zbór kalwiński, został rozbudowany w XIX wieku.

Ulice | edytuj kod

Poniżej w tabeli 1 ulice będące integralną częścią miasta Baranów Sandomierski, z aktualnie przypisanym im numerem zgodnym z TERYT z katalogu ULIC[8].

Miasta partnerskie | edytuj kod

Demografia | edytuj kod

  • Piramida wieku mieszkańców Baranowa Sandomierskiego w 2014 roku[2].


Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 1.10.2009].
  2. ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Baranow_Sandomierski, w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Michał Bobrzyński, O założeniu wyższego i najwyższego sądu prawa niemieckiego na zamku krakowskim, w: Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny, t. IV, Kraków 1875, s. 119.
  4. ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 109-110.
  5. ↑ Strona internetowa Diecezji Sandomierskiej.
  6. ↑ a b c d Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 91. ISBN 83-01-00065-1.
  7. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 715
  8. ↑ a b ULIC – Katalog ulic (stan na: 2010-09-02), [w: Lista plików predefiniowanych]. 12 września 2010 r.
  9. ↑ Przyjazne Strony. W: Baranów Sandomierski [on-line]. [dostęp 2017-03-15].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (miasto):
Na podstawie artykułu: "Baranów Sandomierski" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy