Barchlin

Barchlin w encyklopedii

Barchlin – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt^[2].

Podstawowe funkcje wsi: rolnicza i przemysłowa.

Spis treści

• 1 Położenie
• 2 Środowisko przyrodnicze
  • 2.1 Zagospodarowanie przestrzeni
  • 2.2 Świat roślinny i zwierzęcy
  • 2.3 Atrakcje turystyczne
  • 2.4 Surowce mineralne
• 3 Środowisko kulturowe i zabytki
  • 3.1 Obiekty zabytkowe podlegające ochronie
• 4 Historia
• 5 Najważniejsze współczesne wydarzenia
• 6 Ochotnicza Straż Pożarna Barchlin
• 7 Przypisy
• 8 Bibliografia
• 9 Linki zewnętrzne

Położenie | edytuj kod

Miejscowość Barchlin położona jest w południowo-wschodnim pasie wysoczyznowym, na skraju dwóch dużych rejonów: Wysoczyzny Leszczyńskiej i Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. Administracyjnie należy do gminy Przemęt, która zlokalizowana jest na granicy Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Wielkopolskiego.

Wieś Barchlin położona jest na północny wschód od Przemętu, tuż za miejscowością Bucz. Dojechać tam można bezpośrednio drogą przez Sączkowo i Bucz, lub też jadąc dookoła przez Siekówko, Siekowo, Kluczewo i Sączkowo. Do Urzędu Gminy z Barchlina jest ok. 9 kilometrów.

Środowisko przyrodnicze | edytuj kod

Zagospodarowanie przestrzeni | edytuj kod

Powierzchnia wsi składa się z:

• gruntów ornych – 458,65 ha
• łąk – 26,15 ha
• pastwisk – 67,06 ha
• lasów – 44,44 ha
• sadów – 4,05 ha

oraz z niewielkich cieków wodnych. Zabudowa jest zwarta, w części południowej typowa dla rolnictwa indywidualnego; w części północnej znajdują się zabudowania RSP (obecnie w likwidacji) i spółdzielcze bloki mieszkalne.

Ukształtowanie terenu jest wynikiem ostatniego zlodowacenia. Podczas wycofywania się, lodowiec pozostawił naniesione duże masy materiału, są to przede wszystkim piaski i żwiry. Spowodowało to powstanie moreny dennej i czołowej, w postaci drobnych pagórków.

Świat roślinny i zwierzęcy | edytuj kod

Część miejscowości, leżąca na południe od drogi Śmigiel-Mochy, należy do Przemęckiego Parku Krajobrazowego, pozostała część leży w otulinie tegoż Parku.

Podmokłe łąki o podłożu torfowym mają charakter szuwarów z dominacją turzyc. Występują tam torfianki i trzcinowiska, a wśród nich liczne gatunki ptaków wodno-błotnych, a także drapieżnych. W okolicach występuje też zwierzyna: sarny, jelenie, dziki, lisy, zające, bażanty, kuropatwy.

Atrakcje turystyczne | edytuj kod

Atrakcją krajobrazową jest wzniesienie o wysokości 96 metrów, zwane Byczą Górą, stanowiące dobry punkt widokowy. Zachodnie zbocze porasta konwalia majowa, a całe wzniesienie lasy sosnowe i mieszane.

Surowce mineralne | edytuj kod

Barchlin nie występują bogate złoża surowców. Na uwagę zasługują złoża torfu łąkowego i żwiry.

Środowisko kulturowe i zabytki | edytuj kod

W Barchlinie znajdują się 22 stanowiska archeologiczne, m.in. cmentarzysko należące do ludności kultury łużyckiej, pochodzące z młodszej epoki brązu (1000–650 p.n.e.), co stanowi cenny zabytek archeologiczny. Około 200 metrów na wschód od rzeczki, która stanowiła niegdyś granice wsi, znajduje się grodzisko z okresu wczesnego średniowiecza, jedno z nielicznych znajdujących się na terenie gminy Przemęt.

W części należącej obecnie do RSP znajduje się Założenie Dworskie z Zespołem dworsko-folwarcznym, składające się z dworku rządcy oraz niewielkiego parku. Dworek został wzniesiony w 1893 roku przez ówczesnego właściciela majątku Fryderyka Ksawerego Speicherta.

Jest on murowany z cegły, wysoko podpiwniczony, parterowy, z mieszkalnym poddaszem, nakryty niskim, prawie płaskim dachem. Na elewacji frontowej zachowała się tablica z data budowy i łacińską sentencją „1893 CUSTODI DOMINE HOC AEDIFICIUM ET AB OMNI PERICULO DEFENDE F.X. SPEICHERT” („Zachowaj Panie ten budynek i broń ponad wszelkim niebezpieczeństwem”). Park krajobrazowy o powierzchni 1,6 ha, został założony w końcu XIX wieku na rzucie prostokąta. W środkowej części parku znajdują się dwa stawy połączone rowem. Drzewostan parkowy składa się głównie z lipy drobnolistnej i robinii akacjowej, a w części północno-zachodniej rosną: olsza czarna, klon pospolity, jawor, topola biała (jedno z drzew ma obwód 360 cm), dąb szypułkowy (tutaj również rośnie okazały egzemplarz o obwodzie 310 cm), a także brzoza brodawkowata. Na trawniku przed dworem rośnie pomnikowy cis o obwodzie 230 cm, rozwidlający się na cztery pnie.

Z dawnej zabudowy zachował się spichlerz z II poł. XIX wieku, murowany z cegły, trzykondygnacyjny, z dwukondygnacyjnym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. W pierzei północno-wschodniej zachowana została stodoła, a w południowo-wschodniej chlewnia z przełomu XIX i XX wieku. W pierzei południowo-zachodniej znajduje się dawna stajnia z 1917 roku oraz obora z początków XX wieku, murowane z cegły, nakryte dachem dwuspadowym. Przy drodze przez wieś zachowały się domy, jeden przeznaczony pierwotnie dla sześciu rodzin, drugi dla trzech, wzniesione zostały pod koniec XIX wieku, murowane z cegły, parterowe, z użytkowym poddaszem, nakryte dachem dwuspadowym pokrytym dachówką. Sześciorak został zbudowany na planie wydłużonego prostokąta. Każde z mieszkań składało się z dwóch izb i kuchni, w szczytach zachowały się fryzy schodkowe.

W wiosce przetrwało także kilka domów z przełomu XIX i XX wieku, z których najstarszy został zbudowany w 1880 roku. Na skraju Barchlina znajdują się także resztki drewnianego wiatraka z 1824 roku.

Dzięki dokumentom sądowym wiadomo iż jeden z właścicieli majątku, Wojciech Barkliński, prowadził sądowe spory z wieloma sąsiadami. Oto niektóre z nich:

• w 1392 roku skarży Wolframa Bodeckiego z Bucza o uwięzienie go wraz z jego 8 kmieciami oraz o napad i rabunek siana
• w 1393 skarży Katarzynę Kardynałową, niegdyś dziedziczkę w Trzebidzy o zrabowane 2 osiodłane wierzchowce i dokumenty
• w 1395 oskarżony jest przez Zygfryda, wójta Kościana i Wojciecha Kokorzyńskiego o gwałt
• w 1398 skarży Wolframa o zniesławienie
• w 1398-1404 oskarżony o uwięzienie tegoż wójta i o rabunek jego zboża
• w 1400 przegrywa spór z przeorem klasztoru w Ząbrsku (obecnie Zemsko) o wieś Osiecko
• w 1412-1416 wygrywa spór z Wyszemirem Bodeckim z Wilkowa (Polskiego) o 1/4 jeziora Trzebidza
• w 1417 procesuje się z Dobiesławem Grobskim (lub Bodeckim) z Grobi o 1/2 jeziora Trzebidza i o 1/3 wsi Trzebidza

Również synowie Wojcicha, Sędziwój i Andrzej Barklińscy prowadzili liczne spory:

• w 1420 skarżą Wyszemira z Bucza o przekopanie rowu i wyłowienie ryb z ich jeziora

Obiekty zabytkowe podlegające ochronie | edytuj kod

• wiatrak-koźlak, drewniany, 1824 rok
• budynek mieszkalny nr 13, cegła, 2 połowa XIX wieku
• budynek mieszkalny nr 32, cegła, 1936 rok
• budynek mieszkalny nr 30, szach., 2 połowa XIX wieku
• budynek mieszkalny nr 27, cegła, 1916 rok
• budynek mieszkalny nr 16, szach., początek XIX wieku
• budynek mieszkalny nr 8, cegła, koniec XIX wieku

Ścisłej ochronie konserwatorskiej „A” podlegają:

• zespół dworsko-parkowy wraz z zabudowaniami folwarcznymi
• wiatrak-koźlak

Historia | edytuj kod

Pierwsza wzmianka o wsi Barchlin pochodzi z 1303 roku. Dawniej nosiła takie nazwy jak: Barklin, Barchlino, Barklyno, Barklino Stare, niem. Bultenberg. W średniowieczu stanowiła własność szlacheckiej rodziny Barklińskich, Już w 1772 roku Barchlin wchodził w skład dóbr Popowo Stare i aż do 1945 roku należał do ich kolejnych właścicieli. W końcu XVII wieku znajdował się w rękach Rozdrażewskich, a od połowy XVIII wieku do ok. 1840 roku – Szołdrskich. W roku 1772 na folwarku w Barchlinie znajdowało się 135 owiec oraz 16 wołów ratajskich i krów.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Barchlin należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[3]. Barchlin należał do okręgu śmigielskiego tego powiatu i stanowił część majątku Popowo niemieckie (dzisiejsze Popowo Stare), który należał wówczas do J. Szołdrskiego^[3]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Barchlin liczył 225 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 19 dymów (domostw)^[3].

W 1926 roku Barchlin stanowił samodzielny majątek o powierzchni 410,53 ha, z czego 275 ha liczyły pola, 100 ha łąki i pastwiska, 20 ha lasy, a 15,53 nieużytki, drogi i podwórza. Po II wojnie światowej został rozparcelowany wśród pracowników majątku, którzy 27 lutego 1949 roku utworzyli pierwszą w Polsce Ludowej Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną. W latach 70. i 80. RSP przeżywała okres intensywnego rozwoju. W szczytowym okresie zatrudniała ponad 150 osób. Przy RSP istniał klub sportowy ‘ZJEDNOCZENI’ z sekcją piłkarską, a w zabytkowym dworku, gdzie mieściły się biura i klubokawiarnia, spotykała się młodzież, dorośli, a także dzieci. Istniał Klub Prasy i Książki, który organizował Przeglądy Teatrzyków Lalkowych, Konkursy Plastyczne, Spotkania z Poezją i Prozą i inne. Do lat 70. istniała także szkoła podstawowa z klasami 1-4. Miejscowość następnie została przyłączona do obwodu Szkoły Podstawowej w Buczu, a budynek szkolny zamieniony na mieszkania dla nauczycieli. Na początku lat 90., z różnych przyczyn, RSP popadła w stan upadłości i została postawiona w stan likwidacji, która trwa do chwili obecnej, Klub Sportowy zmienił nazwę na HELIOS i został przeniesiony do Bucza, natomiast klubokawiarnia została zamknięta. Pozostały tylko organizacje społeczne jak Związek Emerytów i Rencistów, Ochotnicza Straż Pożarna.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Najważniejsze współczesne wydarzenia | edytuj kod

12 Sierpnia 2006 zostało otwarte Centrum Społeczno-Kulturalno-Sportowe, którego budowę częściowo zrealizowano z funduszy unijnych. Pozostała część została pokryta z budżetu Gminy Przemęt.

W roku 2009 miejscowość obchodziła 700-lecie istnienia, natomiast Ochotnicza Straż Pożarna obchodziła 60-lecie działalności. Z tej okazji został odsłonięty pomnik Św. Floriana (patrona strażaków), a także tablica upamiętniająca uczestników powstania wielkopolskiego oraz poległych w czasie I i II wojny światowej. Odsłonięty został również nieoficjalny herb Barchlina, zaprojektowany przez Agnieszkę Dominiak, łączący motywy historyczne i współczesne.

• Uczestnicy powstania wielkopolskiego:

• Polegli w czasie I i II wojny światowej:

Ochotnicza Straż Pożarna Barchlin | edytuj kod

Ochotnicza Straż Pożarna w Barchlinie została założona w 1949 r. Strażacy OSP Barchlin odnoszą wiele sukcesów w zawodach sportowo-pożarniczych i to zarówno w zawodach krajowych wszystkich szczebli, jak i zawodach międzynarodowych. MDP (Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza) dziewcząt wystartowała po raz pierwszy w zawodach gminnych w 1984 r. Organizowała zabawy taneczne, festyny, spotkania przy ognisku, a przede wszystkim szkoliła drużyny strażackie w różnych kategoriach wiekowych. W latach 70. i 80. XX wieku sukcesy w zawodach strażackich odnosiły głównie drużyny: męska i młodzieżowe drużyny chłopców. W 1992 roku młodzieżowa drużyna dziewczęca (12–16 lat), startując według regulaminu polskiego w zawodach wojewódzkich w Lesznie, pokonała w wahadłowym biegu sztafetowym następną drużynę o 19 sekund, wygrywając przy okazji z wszystkimi drużynami chłopców. W konsekwencji dziewczęta zaczęły ćwiczyć według międzynarodowego regulaminu CTIF i w lipcu 1993 r. reprezentowały Polskę na Olimpiadzie Pożarniczej CTIF w Berlinie. Drużyna zajęła tam 4 miejsce, a w Olimpiadzie Obozowej (gry i zabawy zręcznościowe) okazała się najlepsza wśród dziewcząt. W klasyfikacji generalnej, wspólnej z chłopcami, zajęła 7 miejsce. Był to początek wielkiego rozwoju drużyny. Do tej pory dziewczęta z OSP Barchlin pięciokrotnie reprezentowały Polskę na Olimpiadach Pożarniczych, są pięciokrotnymi mistrzyniami Polski, raz wicemistrzyniami oraz raz brązowymi medalistkami.

Dziewczęta, gdy kończą 16 lat, zaczynają ćwiczyć i startować w drużynach kobiecych, odnosząc także znaczące sukcesy. Nabór do drużyn dziewcząt i kobiet prowadzony jest także w sąsiednich miejscowościach, głównie w Buczu, a także w Sączkowie, Przemęcie, Kluczewie, Siekowie, Błotnicy, Biskupicach, czy też w Poświętnie. W konsekwencji młodzieżowa drużyna nosi nazwę MDP Barchlin, natomiast drużyna kobieca, wywodząca się z drużyny młodzieżowej, nosi nazwę KDP Bucz, druga drużyna kobieca to KDP Barchlin. W zawodach gminnych i powiatowych dziewczyny startują w miejscowych OSP, natomiast w zawodach wojewódzkich, krajowych i międzynarodowych startują najlepsze z całego regionu. Do obowiązków Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych (MDP), startujących w Olimpiadach CTIF, należy przygotowanie występu artystycznego, który obrazuje kulturę kraju pochodzenia drużyny. Konieczne jest także przygotowanie wystawy o własnej miejscowości, regionie i kraju. Młodzież rywalizuje także z rówieśnikami z innych krajów w Olimpiadzie Obozowej, tzn. w kilkudziesięciu równych konkurencjach. Od tego czasu zaczęła odnosić sukcesy zarówno na szczeblu gminnym, rejonowym i wojewódzkim.

Najważniejsze starty:

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ Dane statystyczne | Gmina Przemęt, przemet.pl [dostęp 2020-08-09]  (pol.).
2. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-18].
3. ↑ ^{a b c} Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Księgarnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 211.

Bibliografia | edytuj kod

• Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz.I z. 1 A-B , Wrocław 1982
• S. Jasnosz, Z. Kurnatowska, T. Wiślański, Z najdawniejszych dziejów Ziemi Kościańskiej, Kościan 1984
• praca zbiorowa, pod red. K. Zimniewicza, Przemęt Zarys Dziejów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1991
• B. Kucharski, Powiat wolsztyński, Poznań 2001

Linki zewnętrzne | edytuj kod

• Barchlin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 106 .
• Barchlin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 84 .

Na podstawie artykułu: "Barchlin" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy