Brygada PSzP „Grunwald”

Brygada PSzP „Grunwald” w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Brygada PSzP „Grunwald” – polski związek partyzancki zorganizowany w lutym 1944 na Wołyniu, z Polaków walczących dotąd w radzieckich oddziałach partyzanckich. Dowódcą był mjr Józef Sobiesiak ps. „Maks”, stan około 800 ludzi.

Spis treści

Historia | edytuj kod

W lutym 1944 roku dowódca radzieckiego zgrupowania partyzanckiego Ukraińskiego Sztabu Partyzanckiego gen. Wasilija Begmy wydał rozkaz sformowania z Polaków wchodzących dotychczas w skład Brygady im. M. Frunzego nowej brygady składającej się wyłącznie z Polaków. Brygada ta otrzymała nazwę Brygady „Grunwald”, a na jej dowódcę wyznaczono mjr. Józefa Sobiesiaka. Organizacja brygady rozpoczęła się w dniu 24 lutego[1].

Brygada była formowana już na terenach zajętych przez Armię Czerwoną i była podporządkowana Ukraińskiemu Sztabowi Partyzanckiemu. Po sformowaniu brygada składała się z trzech batalionów i zwiadu konnego, a w jej skład wchodziło ponad 500 partyzantów. W marcu 1944 r. otrzymała ona rozkaz wymarszu za Bug na Lubelszczyznę. Próby przejścia przez linię frontu podejmowane w marcu i kwietniu nie powiodły się, w związku z tym brygada powróciła do rejonu Równego[1].

W dniu 12 maja 1944[2] brygada została przekazana Polskiemu Sztabowi Partyzanckiemu, a następnie formalnie rozformowana[3]. Z jej członków rozpoczęto formowanie grup rozpoznawczych, które były wysłane za linię frontu. W połowie czerwca z partyzantów brygady sformowano około 100-osobową grupę pod dowództwem mjr. Sobiesiaka, którą w dniach 25 VI[4] i 1 VII została desantowana na teren województwa kieleckiego, w rejonie wsi Smyków, dając początek nowej brygadzie „Grunwald”. W połowie lipca stan brygady w związku z licznym napływem ochotników z okolicznych placówek Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich przekroczył 500 ludzi. Składała się z 3 batalionów. Jej dowódcą był mjr Józef Sobiesiak pseudonim Maks, Bronicz[5].

Rozpoczęła też działania dywersyjne na zapleczu frontu, głównie niszcząc linie kolejowe i szlaki komunikacyjne. Z brygadą współdziałało kilka oddziałów partyzanckich Batalionów Chłopskich, m.in.: Piotra Pawliny „Piotra”[6] i Stanisława Dorosiewicza „Dziekana”[a]. Nawiązała także kontakt z dowództwem okręgu III AL, lecz nie podporządkowała się mu powołując się na rozkaz Polskiego Sztabu Partyzanckiego.

Operując na terenie powiatów sandomierskiego i stopnickiego, pododdziały brygady niszczyły komunikacje, atakowały mniejsze garnizony niemieckie, urządzały zasadzki na szosach i drogach. m.in. zaatakowały i rozproszyły biwakujący w pobliżu wsi Skororzeszyce oddział SS (24 lipca)[6], rozbiły niemiecki garnizon stacjonujący w majątku Szczecno (26 lipca) i wspólnie z oddziałem AK „Barabasza” stoczyły walkę w lesie pod Daleszycami (3 sierpnia)[7]. Z chwilą sforsowania Wisły przez oddziały 1 Frontu Ukraińskiego i rozpoczęcia walk o przyczółek sandomierski większość sił brygady skierowano do działań dywersyjnych na szosach Sandomierz-Staszów i Chmielnik-Staszów. W dniu 4 sierpnia brygada nawiązała styczność z oddziałami przednimi wojsk radzieckich przeszła przez linię frontu i została rozformowana[2].

Obsada personalna brygady[2] | edytuj kod

  • Dowódca brygady – mjr Józef Sobiesiak Maks[b]
  • Zastępca dowódcy ds. politycznych – por. Jan Puchała
  • Szef sztabu – por. Michał Lewiecki
  • Oficer operacyjny – por. Tadeusz Rykowski „Rojko”
  • Kwatermistrz – por. Wacław Dobrowolski
  • Dowódca 1 batalionu – por. Jerzy Jacniacki
  • Dowódca 2 batalionu – por. Fulgenty Wąsowicz
  • Dowódca 3 batalionu – por. Stanisław Bartosz

Uwagi | edytuj kod

  1. ↑ Oddział St. Dorosiewicza wszedł ostatecznie w skład brygady „Grunwald”
  2. ↑ Obsada personalna w okresie 1 lipiec – 4 sierpnia 1944

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Mieczysław Juchniewicz: Polacy w radzieckim ruchu podziemnym i partyzanckim 1941-1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973, s. 321-322.
  2. ↑ a b c Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa 1944-1945 Powstanie i organizacja. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06225-0.
  3. ↑ Praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Wojskowa. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 193.
  4. ↑ fakt ten upamiętniony jest napisem „W tym miejscu lądowała w czerwcu 1944 roku
    pod dowództwem inż. leśnika
    por. Tadeusza Rojko-Rykowskiego
    Desantowa Grupa Zwiadowcza Brygady Grunwald
    mjr Józefa Sobiesiaka” umieszczonym na kamiennym obelisku przy leśnej drodze z Holender do gajówki Murawina na terenie leśnictwa Łuczewnica, Gmina Pierzchnica
  5. ↑ Zygmunt Traczyk, Stanisław Komar, Dowódcy 5 Saskiej Dywizji Piechoty (1945–1957) noty biograficzne.
  6. ↑ a b Bogdan Hillebrandt: Partyzantka na Kielecczyźnie 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970, s. 286 i n..
  7. ↑ Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa 1944-1945 Działalność bojowa. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1984, s. 150 i n.. ISBN 83-11-07052-0.
Na podstawie artykułu: "Brygada PSzP „Grunwald”" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy