Burak zwyczajny

Burak zwyczajny w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Kwiatostany Korzenie buraka cukrowego

Burak zwyczajny (Beta vulgaris L.) – gatunek w różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Wszystkie znane odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie, między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego i w Indiach. W Polsce pospolita roślina uprawna.

Spis treści

Morfologia i biologia | edytuj kod

Rozwój
Roślina roczna lub dwuletnia.
Pokrój
Roślina prawie naga, często czerwona przebarwiona.
Liście
Dolne duże, jajowate o falistych brzegach, liście łodygowe podłużne lub lancetowate.
Kwiaty
Kwiaty są wytwarzane w drugim roku, zebrane są w dość duże wiechy. Mają zielonawy 5-krotny okwiat, 1 słupek, 5 pręcików na mięsistym pierścieniu otaczającym słupek. Posiadają podkwiatki.
Owoce
Suche, jednonasienne, pękające wieczkiem. Zrośnięte są po kilka w tzw. kłębek.
Korzeń
Spichrzowy.

Zastosowanie | edytuj kod

  • Roślina uprawna: Od kiedy to tylko było możliwe, próbowano uszlachetnić buraka, tak by w zależności od potrzeby wytwarzał większy korzeń lub większe liście. Obecnie jest szeroko rozprzestrzeniony w uprawie w wielu odmianach. Po raz pierwszy o buraku wspomina jeden z dokumentów pochodzących z Babilonii. W roku 722 p.n.e. uprawiano go w ogrodach króla Merodaka-Baladana, pod nazwą selqu. Około 400 p.n.e. uprawiano buraki w Grecji, a 200 lat później dotarły one na tereny republiki rzymskiej. W czasach Karola Wielkiego i przez resztę średniowiecza uprawiany był burak ćwikłowy jako warzywo liściaste we Francji i Italii, a w Niemczech od XII wieku. W XV wieku odmiana czerwona buraka zawędrowała do Włoch. W 1583 opisano po raz pierwszy w sposób naukowy kilka uprawianych wtedy odmian. W 1747 Andreas Sigismund Marggraf odkrył w burakach sacharozę. W 1753 Karol Linneusz opisał wszystkie gatunki i podgatunki buraków oraz nadał im nazwy łacińskie, obowiązujące do dziś. W 1801 Franz Karl Achard rozpoczął produkcję cukru buraczanego na Śląsku. Od 1830 prowadzono hodowlę buraków selekcjonując je według takich cech zewnętrznych takich jak wielkość korzenia i jego forma. Olbrzymi wpływ na produkcję buraków miała teoria mineralnego odżywiania roślin, którą ogłosił Justus von Liebig (1803-1873). W 1924 r. Austriak Waldecker rozpoczął pierwsze doświadczenia z otoczkowaniem nasion buraka. W latach 30. XX w. w ZSRR wyhodowano po raz pierwszy pojedyncze jednonasienne rośliny buraków (prace Marii G. Bordonos)[3].
  • Warzywo uprawiane w celach spożywczych.
  • Roślina pastewna.
  • Wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym do produkcji cukru
Ładowarko-czyszczarka pobiera buraki z pryzmy, oczyszcza je i ładuje na pojazd

Zmienność | edytuj kod

Botanicy wyróżniają 3 podgatunki[4]:

  • Beta vulgaris L. subsp. adanensis (Pamukç. ex Aellen) Ford-Lloyd & J. T. Williams
  • Beta vulgaris L. subsp. maritima (L.) Arcang. – burak dziki
  • Beta vulgaris L. subsp. vulgaris

Wszystkie uprawiane buraki pochodzą od podgatunku Beta vulgaris L. subsp. vulgaris. Wyróżnia się wśród nich następujące grupy:

Nie są to jednak w sensie botanicznym odmiany, lecz grupy kultywarów, stąd też wszystkie dawniej używane nazwy łacińskie zostały uznane za synonimy Beta vulgaris subsp. vulgaris[4][5].

Choroby | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07]  (ang.).
  3. ↑ Сахарная свекла – Достижения селекции (ros.). Селекция полевых культур, 2011. [dostęp 2013-10-06].
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
  5. ↑ The Plant List Beta. [dostęp 2011-03-30].
Kontrola autorytatywna (takson):Identyfikatory zewnętrzne:
Na podstawie artykułu: "Burak zwyczajny" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy