Dzięgielów

Na mapach: 49°43′23″N 18°42′17″E/49,723056 18,704722

Dzięgielów w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Nieoficjalny herb wsi Dzięgielów

Dzięgielów (cz. Děhylov, niem. Dzingelau) – wieś sołecka w gminie Goleszów w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Leży w dolinie Puńcówki, na Pogórzu Cieszyńskim, powierzchnia sołectwa wynosi 831 ha[1], a liczba ludności 1332, co daje gęstość zaludnienia równą 160,3 os./km².

W miejscowości znajduje się cmentarz komunalny.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Zengilow[2][3][4]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

Od lat 1494/1496 do początku XVII w. w posiadaniu rodziny Czelów z Czechowic, jednego z najwybitniejszych rodów szlacheckich Księstwa Cieszyńskiego. Następnie w posiadaniu rodziny Goczałkowskich, w ostatnich latach XVIII w. w rękach barona Józefa Beesa, później własność Komory Cieszyńskiej.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 61 budynkach w Dzięgielowie na obszarze 817 hektarów mieszkało 499 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 61,1 os./km². z tego 121 (24,2%) mieszkańców było katolikami, 378 (75,8%) ewangelikami, 489 (98%) było polsko-, 5 (1%) czesko- a 4 (0,8%) niemieckojęzycznymi[5]. Do 1910 liczba budynków wzrosła do 65 a mieszkańców do 506, z czego 143 (28,3%) było katolikami, 363 (71,7%) ewangelikami, 502 (99,2%) polsko-, 3 (0,6%) czesko- a 1 niemieckojęzycznymi[6].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Obracaja, który podlegał organizacyjnie 1 kompanii w Cieszynie[7].

W latach 1975–1998 wieś należała do województwa bielskiego.

Obiekty użyteczności publicznej w DzięgielowieSzkoła podstawowaRemiza OSP


Zamek | edytuj kod

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się jeden obiekt zabytkowy[8], a mianowicie zamek na wschodnim krańcu wsi, wzniesiony z końcem XV w. przez ród Czelów.

 Osobny artykuł: Zamek w Dzięgielowie.

Turystyka | edytuj kod

Przez miejscowość przechodzą następujące trasy rowerowe:

Na wschód od zamku biegnie także czarny pieszy szlak turystyczny Goleszów PKP - Czantoria Wielka (14 km).

Wspólnoty wyznaniowe | edytuj kod

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły:

W północnej części wsi, w przysiółku „Na Kępie”, znajduje się zasłużony Ewangelicki Diakonat Żeński „Eben-Ezer”, założony w 1923 z inicjatywy pastora Karola Kulisza oraz największy w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Polsce dom opieki „Emaus”, zbudowany w latach 1977–1980 (obecnie w pobliżu istnieje również drugi taki obiekt – „Emaus 2”).

Ponadto Dzięgielów jest miejscem, w którym corocznie odbywa się Tydzień Ewangelizacyjny, organizowany przez Centrum Misji i Ewangelizacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego.

Architektura sakralna DzięgielowaKaplica rzymskokatolickaKościół Ewangelicki Eben-EzerEwangelicki Dom Seniora "Emaus II"CmentarzZbór Kościoła Wolnych Chrześcijan


Komunikacja | edytuj kod

Przez wieś kursują busy prywatnego przewoźnika TRANSBUS.

Urodzeni w Dzięgielowie | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Gmina Goleszów: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goleszów na lata 2007-2013. W: www.goleszow.bip.net.pl [on-line]. 2007-03-21, 2007. [dostęp 2010-12-07].
  2. ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
  3. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  4. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  5. ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.)
  6. ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.)
  7. ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
  8. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie. 2020-09-30.
  9. ↑ Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego
  10. ↑ Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego

Bibliografia | edytuj kod

  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Dzięgielów" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy