Erwin Schrödinger

Erwin Schrödinger w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Równanie Schrödingera na nagrobku Erwina i Annemarie Schrödingerów w Alpbach

Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger (ur. 12 sierpnia 1887 w Wiedniu, zm. 4 stycznia 1961 tamże) – austriacki fizyk teoretyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizyki w roku 1933[1] za prace nad matematycznym sformułowaniem mechaniki falowej[2]. W co najmniej jednym z rankingów fizyków znalazł się w pierwszej dziesiątce wszech czasów[3].

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Jedyny syn Rudolfa i Georginy Schrödingerów. Po skończeniu gimnazjum zaczął studiować fizykę i matematykę na Uniwersytecie w Wiedniu. Był profesorem: politechniki w Stuttgarcie (1920), uniwersytetu we Wrocławiu (1921), uniwersytetu w Zurychu (1921– 1927), Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie (1927–1933), Uniwersytetu w Oksfordzie (–1935), uniwersytetu w Grazu (1936–1938) oraz w Institute for Advanced Studies w Dublinie (1940–1955).

W 1926 w ciągu sześciu miesięcy opublikował cztery artykuły dające początek falowemu ujęciu mechaniki kwantowej. Pierwszy z nich to Quantisierung als Eigenwertproblem (Kwantyzacja jako zagadnienie własne, zob. równanie własne w mechanice kwantowej) opublikowany w „Annalen der Physik”, (4), 79, (1926), 361-376.

Jest również autorem książki What is Life? (wyd. 1944), w której dowodzi, że życie można ujmować w kategoriach przechowywania i przekazywania informacji biologicznej. Napisał w niej także, że aby zrozumieć życie, należy złamać kod dziedziczenia. Książka ta stała się inspiracją do rozmyślań nad teorią dziedziczenia dla wielu twórców biologii molekularnej, włączając w to m.in. takich wybitnych badaczy jak Francis Crick i James D. Watson.

W 1933 roku został uhonorowany wraz z Paulem Dirakiem Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za „odkrycie nowych, płodnych aspektów teorii atomów i ich zastosowanie”.

Główną zasługą Schrödingera było ujęcie problemu kwantowania jako problemu wartości własnych. Jest autorem tzw. równania falowego (równania Schrödingera), które w mechanice kwantowej ma podstawowe znaczenie. Stworzył podwaliny rachunku zaburzeń, zajmował się też termodynamiką statystyczną i teorią barw.

Życie prywatne | edytuj kod

W 1920 roku ożenił się z Annemarie Bertel. Przez pewien czas pozostawał równolegle w nieformalnym związku z Hildą March (żoną fizyka Arthura Marcha); z obiema kobietami zamieszkał na Wyspach Brytyjskich. Miał trzy nieślubne córki:[4]

  • Ruth – z Hildą, ur. w Innsbrucku;
  • Nicole – z Sheilą Greene, ur. w Dublinie;
  • Lindę – z Kate Nolan, ur. również w Dublinie.

Publikacje | edytuj kod

Był autorem lub współautorem licznych artykułów naukowych i innych opracowań dotyczących mechaniki kwantowej (część prac zawiera zbiór Collected Papers on Wave Mechanics z 1928 roku[5]).

Wykaz książek Schrödingera, opublikowany w Notable Names Database, obejmuje[6]:

  • 1935: Science and the Human Temperament (Science, Theory and Mind);
  • 1944: What is Life?: The Physical Aspect of the Living Cell ;
  • 1946: Statistical Thermodynamics;
  • 1949: Gedichte (poezja);
  • 1950: Space-Time Structure;
  • 1954: Nature and the Greeks (historia);
  • 1958: Mind and Matter;
  • 1961: My World View (niem. Meine Weltansicht).

W języku polskim w roku 1998 ukazała się książka: Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki. Umysł i materia. Szkice autobiograficzne (What is Life? The Physical Aspect of the Living Cell. Mind and Matter. Autobiographical Sketches), wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa, ​ISBN 83-7180-759-7​[7].

Odznaczenia | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Schrödinger Erwin, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-29] .
  2. ↑ Erwin Schrödinger – Facts (ang.). W: The Nobel Prize in Physics 1933 > Erwin Schrödinger, Paul A.M. Dirac [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-09-13].; Biographical.; The Fundamental Idea of Wave Mechanics. W: Nobel Lecture [on-line]. 1933-12-12.
  3. ↑ Einstein the greatest. BBC News, 1999-11-29. [dostęp 2021-08-05].
  4. ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski: 300 uczonych prywatnie i na wesoło. Tom 2. s. 685. ISBN 978-83-8123-282-1.
  5. ↑ Erwin Schroedinger: Collected Papers on Wave Mechanics : Third Edition (ang.). American Mathematical Soc, 1982. [dostęp 2015-02-24].
  6. ↑ Erwin Schrödinger (ang.). W: Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2015-02-24].
  7. ↑ Erwin Schrodinger: Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki. Umysł i materia. Szkice autobiograficzne (pol.). W: Informacje o książce na stronie wydawcy [on-line]. Prószyński Media Sp. z o.o.. [dostęp 2015-02-15].
  8. ↑ Erwin Schrödinger (niem.). Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. [dostęp 2020-01-29].
  9. ↑ Erwin Schrödinger (niem.). Österreichische Akademie der Wissenschaften. [dostęp 2020-01-29].

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Polskojęzyczne
Anglojęzyczne
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

Laureaci Medalu Maxa Plancka

Modele atomów

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedia internetowa:
Na podstawie artykułu: "Erwin Schrödinger" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy