Erwin Schrödinger w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Równanie Schrödingera na nagrobku Erwina i Annemarie Schrödingerów w AlpbachErwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger (ur. 12 sierpnia 1887 w Wiedniu, zm. 4 stycznia 1961 tamże) – austriacki fizyk teoretyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizyki w roku 1933 za prace nad matematycznym sformułowaniem mechaniki falowej[1].
Spis treści
Życiorys | edytuj kod
Jedyny syn Rudolfa i Georginy Schrödingerów. Po skończeniu gimnazjum zaczął studiować fizykę i matematykę na Uniwersytecie w Wiedniu. Był profesorem: politechniki w Stuttgarcie (1920), uniwersytetu we Wrocławiu (1921), uniwersytetu w Zurychu (1921– 1927), Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie (1927–1933), Uniwersytetu w Oksfordzie (–1935), uniwersytetu w Grazu (1936–1938) oraz w Institute for Advanced Studies w Dublinie (1940–1955).
W 1926 w ciągu sześciu miesięcy opublikował cztery artykuły dające początek falowemu ujęciu mechaniki kwantowej. Pierwszy z nich to Quantisierung als Eigenwertproblem (Kwantyzacja jako zagadnienie własne, zob. równanie własne w mechanice kwantowej) opublikowany w „Annalen der Physik”, (4), 79, (1926), 361-376.
Jest również autorem książki What is Life? (wyd. 1944), w której dowodzi, że życie można ujmować w kategoriach przechowywania i przekazywania informacji biologicznej. Napisał w niej także, że aby zrozumieć życie, należy złamać kod dziedziczenia. Książka ta stała się inspiracją do rozmyślań nad teorią dziedziczenia dla wielu twórców biologii molekularnej, włączając w to m.in. takich wybitnych badaczy jak Francis Crick i James D. Watson.
W 1933 roku został uhonorowany wraz z Paulem Dirakiem Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za „odkrycie nowych, płodnych aspektów teorii atomów i ich zastosowanie”.
Główną zasługą Schrödingera było ujęcie problemu kwantowania jako problemu wartości własnych. Jest autorem tzw. równania falowego (równania Schrödingera), które w mechanice kwantowej ma podstawowe znaczenie. Stworzył podwaliny rachunku zaburzeń, zajmował się też termodynamiką statystyczną i teorią barw.
Życie prywatne | edytuj kod
W 1920 roku ożenił się z Annemarie Bertel. Przez pewien czas pozostawał równolegle w nieformalnym związku z Hildą March (żoną fizyka Arthura Marcha); z obiema kobietami zamieszkał na Wyspach Brytyjskich. Miał trzy nieślubne córki:[2]
- Ruth – z Hildą, ur. w Innsbrucku;
- Nicole – z Sheilą Greene, ur. w Dublinie;
- Lindę – z Kate Nolan, ur. również w Dublinie.
Publikacje | edytuj kod
Był autorem lub współautorem licznych artykułów naukowych i innych opracowań dotyczących mechaniki kwantowej (część prac zawiera zbiór Collected Papers on Wave Mechanics z 1928 roku[3]).
Wykaz książek Schrödingera, opublikowany w Notable Names Database, obejmuje[4]:
- 1935 – Science and the Human Temperament (Science, Theory and Mind)
- 1944 – What is Life?: The Physical Aspect of the Living Cell
- 1946 – Statistical Thermodynamics
- 1949 – Gedichte (poezja)
- 1950 – Space-Time Structure
- 1954 – Nature and the Greeks (historia)
- 1958 – Mind and Matter
- 1961 – My World View, Meine Weltansicht
W języku polskim w roku 1998 ukazała się książka: Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki. Umysł i materia. Szkice autobiograficzne (What is Life? The Physical Aspect of the Living Cell. Mind and Matter. Autobiographical Sketches), wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa, ISBN 83-7180-759-7[5].
Odznaczenia | edytuj kod
- Order Pour le Mérite (Niemcy, 1956)[6]
- Odznaka Honorowa za Naukę i Sztukę (Austria, 1957)[7]
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Erwin Schrödinger – Facts (ang.). W: The Nobel Prize in Physics 1933 > Erwin Schrödinger, Paul A.M. Dirac [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-09-13].; Biographical.; The Fundamental Idea of Wave Mechanics. W: Nobel Lecture [on-line]. 1933-12-12.
- ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski: 300 uczonych prywatnie i na wesoło. Tom 2. s. 685. ISBN 978-83-8123-282-1.
- ↑ Erwin Schroedinger: Collected Papers on Wave Mechanics : Third Edition (ang.). American Mathematical Soc, 1982. [dostęp 2015-02-24].
- ↑ Erwin Schrödinger (ang.). W: Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2015-02-24].
- ↑ Erwin Schrodinger: Czym jest życie? Fizyczne aspekty żywej komórki. Umysł i materia. Szkice autobiograficzne (pol.). W: Informacje o książce na stronie wydawcy [on-line]. Prószyński Media Sp. z o.o.. [dostęp 2015-02-15].
- ↑ Erwin Schrödinger (niem.). Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste. [dostęp 2020-01-29].
- ↑ Erwin Schrödinger (niem.). Österreichische Akademie der Wissenschaften. [dostęp 2020-01-29].
Bibliografia | edytuj kod
- Nagrody Nobla. Leksykon PWN, BeataB. Tarnowska (red.), Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13393-7, OCLC 830213964 .
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Erwin Schrödinger w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- Erwin Schrödinger, publikacje na www books.google.com (ok.550 pozycji)
- Czym jest życie?
- Walter J. Moore,Walter John Moore, A Life of Erwin Schrödinger, Cambridge University Press, 26 sie 1994
- John Gribbin, Erwin Schrodinger and the Quantum Revolution, John Wiley & Sons, 15 mar 2013]
- ISNI: 0000 0001 0903 5603
- VIAF: 56616247
- LCCN: n50002905
- GND: 118823574
- NDL: 00455775
- LIBRIS: sq4681nb3v6gcrp
- BnF: 11924128w
- SUDOC: 027128237
- SBN: IT\ICCU\CFIV\035854
- NLA: 35482960
- NKC: jn20000604972
- BNE: XX1002945
- NTA: 068378874
- BIBSYS: 90083291
- CiNii: DA00036675
- Open Library: OL122392A
- PLWABN: 9810552664705606
- NUKAT: n95003789
- NLI: 001787970, 000201264
- PTBNP: 101576
- CANTIC: a10154826
- LNB: 000043343
- NSK: 000001343
- BNA: 000049561
- CONOR: 44867939
- BNC: 000148921
- ΕΒΕ: 77104, 248546
- BLBNB: 000179518
- KRNLK: KAC199624533
- LIH: LNB:V*265985;=BV
- WorldCat: lccn-n50002905