Freeman Dyson w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaFreeman John Dyson (ur. 15 grudnia 1923 w Crowthorne, zm. 28 lutego 2020 w Princeton) – amerykański naukowiec: fizyk teoretyczny, astrofizyk, matematyk i futurolog pochodzenia angielskiego, profesor Institute for Advanced Study (IAS) w Princeton. Laureat licznych nagród, w tym Nagrody Templetona (2000) oraz prestiżowych nagród fizycznych, ustępujących statusem tylko Nagrodzie Nobla: Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki (1981), Medalu Lorentza (1966) i Medalu Maksa Plancka (1969).
Dyson to jeden z pionierów elektrodynamiki kwantowej, współautor astronautycznego projektu Orion i twórca futurologicznej koncepcji sfery Dysona.
Spis treści
Życiorys | edytuj kod
Studiował w Winchester College i w Trinity College na Uniwersytecie Cambridge, gdzie w 1945 uzyskał licencjat z matematyki. Następnie był wykładowcą Trinity College, a później stypendystą Commonwealth Fellowship na Uniwersytecie Cornella, a także wykładowcą na Uniwersytecie Birmingham. W latach 1951–1953 profesor fizyki Cornell University w Ithaca, od 1953 profesor Institute for Advanced Study w Princeton. Był profesorem wizytującym na Yeshiva University w Max-Planck-Institut für Physik und Astrophysik w Monachium[1]. Od 1964 członek Narodowej Akademii Nauk w Waszyngtonie.
Autor licznych prac głównie z zakresu kwantowej teorii pola i fizyki matematycznej. Był jednym z twórców, oprócz R.Ph. Feynmana, J.S. Schwingera i Sh. Tomonagi, współczesnej elektrodynamiki kwantowej. Zajmował się także problemem cywilizacji pozaziemskich[2][3].
Nagrody i wyróżnienia | edytuj kod
Dyson był członkiem licznych stowarzyszeń naukowych, m.in. Royal Society od roku 1952 i U.S. National Academy of Sciences od roku 1964.
Otrzymał liczne nagrody, w tym[3]:
- 1965: Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics,
- 1966: Medal Lorentza od Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuki i Nauki,
- 1968: Hughes Medal,
- 1969: Medal Maxa Plancka od Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego,
- 1981: Nagroda Wolfa w dziedzinie fizyki,
- 1989: Matteucci Medal,
- 1991: Medal Oersteda,
- 1993: Enrico Fermi Award,
- 2000: Nagroda Templetona.
Publikacje (wybór) | edytuj kod
- 1984: Weapons & Hope, ISBN 0-06-039031-X
- 1985: Origins of Life, Cambridge University Press, ISBN 0-521-62668-4
- 1989: Infinite in All Directions,
- 1990: From Eros to Gaia,
- 1990: Disturbing the Universe,
- Imagined Worlds
- 2000: Sun, the genome & the Internet, Oxford University Press, ISBN 0-19-513922-4
Wydania polskie:
- 1993: Początki życia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, ISBN 83-06-02345-5,
- 2000: Światy wyobraźni, Prószyński i S-ka, Warszawa, ISBN 83-7180-977-8,
- 2001: Słońce, genom, Internet, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ISBN 83-01-13513-1.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Fred Hoyle: Katastrofy kosmiczne i narodziny religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 129–130. ISBN 83-01-12873-9.
- ↑ a b Freeman Dyson (ang.). W: School of Natural Sciences, Institute for Advanced Study [on-line]. www.sns.ias.edu. [dostęp 2014-03-08].
- ↑ a b c Freeman Dyson w bazie Notable Names Database (ang.)
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- notka w Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy & Spaceflight
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Freeman Dyson w MacTutor History of Mathematics archive (ang.), biografia z ok. 2000 roku
- „Urodzony heretyk” – O przyszłości nauki, Ziemi i ludzi. Wywiad w tygodniku „Polityka”
- ISNI: 0000 0001 1873 6639
- VIAF: 19745011
- LCCN: n79056129
- GND: 119206269
- NDL: 00438517
- LIBRIS: mkz277n521bkhsh
- BnF: 123088859
- SUDOC: 031970443
- SBN: IT\ICCU\PARV\133628
- NLA: 36063439
- NKC: jx20111005004
- BNE: XX912949
- NTA: 070463158
- BIBSYS: 90227946
- CiNii: DA00904818
- Open Library: OL241798A
- PLWABN: 9810555236305606
- NUKAT: n94206784
- NLI: 000041719
- PTBNP: 438962
- CANTIC: a10075951
- LNB: 000048711
- NSK: 000056750
- CONOR: 71702115
- BNC: 000079429
- ΕΒΕ: 190588
- BLBNB: 000585871
- KRNLK: KAC199607710
- LIH: LNB:a1m;=Bf
- WorldCat: lccn-n79056129
