Glechoma hederacea

Bluszczyk kurdybanek w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii (Przekierowano z Glechoma hederacea) Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea L.), zwany też zwyczajowo bluszczykiem ziemnym, kurdybankiem, obłożnikiem – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w całej Europie, w umiarkowanych strefach Azji, na Syberii, zadomowiony także w Ameryce Północnej, gdzie jest gatunkiem zawleczonym[2]. Pospolity na całym obszarze Polski.

Epitet gatunkowy nazwy zwyczajowej (kurdybanek) pochodzi od kurdybanów – garbowanych skór, zdobionych m.in. motywami roślinnymi[3].

Spis treści

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Roślina wysokości 10–20 cm, z długimi pełzającymi rozłogami, łatwo zakorzeniającymi się[4].
Łodyga
Płożąca się, kwiatowe podnoszące się[5]. Sporadycznie owłosiona lub naga, rozgałęziona, kanciasta i miękka, z długimi (do 1 m) ulistnionymi rozłogami[4].
Liście
Zimotrwałe, naprzeciwległe, długości 1–3 cm, sercowato okrągławe lub nerkowate, z karbowanym brzegiem. Na spodniej stronie blaszki często fioletowoczerwone. Ogonki liściowe zawsze krótsze od międzywęźli[4].
Kwiaty
Osadzone po 2–4 w kątach liści, krótkoszypułkowe. Kielich rurkowaty, niewyraźnie dwuwargowy, długości 5–7 mm[5]. Korona 2–3 razy dłuższa od kielicha, niebieskofioletowa do czerwonawej, sporadycznie biała, z włoskami w gardzieli[4]. Górna warga dwuklapowa, dolna trzyklapowa. Posiada dwa rodzaje kwiatów – obok kwiatów obupłciowych występują kwiaty żeńskie z prątniczkami[6].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki[4].

  • Pokrój

  • Liście

  • Kwiat

Biologia i ekologia | edytuj kod

Bylina, geofit, hemikryptofit[5]. Zakwita w drugim roku życia, kwitnie od kwietnia do czerwca (lub rzadziej do lipca)[5]. Zapylany jest przez owady. Nasiona rozsiewane są przez mrówki (myrmekochoria). Liczba chromosomów 2n = 18, 36[5].

W środkowej Europie występuje od niżu po regiel dolny, w obszarze o klimacie suboceanicznym. W Polsce pospolity[5]. Preferuje gleby zasobne w składniki mineralne, szczególnie azot. Rośnie w zaroślach, przydrożach, na łąkach i skrajach pól. W uprawach rolnych, szczególnie w ogrodach, jest pospolitym chwastem. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Glechometalia[7].

Zmienność | edytuj kod

Tworzy mieszańce z bluszczykiem kosmatym (Glechoma hirtusa) – Glechoma ×pannonica Borbas[5].

Zastosowanie | edytuj kod

Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski – ziele bluszczyku (Herba Hederae terrestris syn. Herba Glechomae).
  • Skład chemiczny – ziele zawiera śladowe ilości olejku eterycznego, do 7% garbników, cholinę, substancję goryczkową – glechominę, saponiny, żywice, sole mineralne.
  • Działanie – ziele stosowane przeciw zatruciu ołowiem, w medycynie ludowej w postaci naparu stosowany przy przewlekłych nieżytach dróg oddechowych, astmie, przeciw bólom żołądka, przy schorzeniach pęcherza i kamicy nerkowej. Zewnętrznie używany do sporządzania odwarów dezynfekujących[4] do przemywania ran i w chorobach skóry, ze względu na delikatne działanie ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
Roślina przyprawowa
Stosowany jako przyprawa do zup, ze względu na przyjemny korzenny zapach i smak[4].
Roślina miododajna
Miód z bluszczyku jest jasnożółty.
Roślina ozdobna
Uprawiany jest głównie jako roślina okrywowa, rozrasta się bowiem szybko, jego pędy łatwo ukorzeniają się i dobrze znosi zacienienie.
Roślina pastewna
Wartościowa pasza zwiększająca mleczność krów[8].

Uprawa | edytuj kod

Najlepiej rośnie na żyznym i wilgotnym podłożu. Rozmnaża się z nasion[4], sadzonek pędowych wytwarzanych późnym latem (przyjmują się łatwo), lub przez podział jesienią lub wiosną. Uprawia się go głównie jako roślinę okrywową, z dala od innych roślin ozdobnych, jest bowiem ekspansywny i może stać się w ogródku uciążliwym chwastem. Najczęściej uprawia się kultywar Variegata o bardzo długich pędach i zielonych liściach z charakterystycznymi jasnymi brzegami, które stanowią największą ozdobę tej odmiany[9]. Nie toleruje przeorywania i zbyt wielu zabiegów agrotechnicznych[4].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
  2. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN) (ang.). [dostęp 2010-12-27].
  3. ↑ Bluszczyk kurdybanek. Narodowe Centrum Kultury. [dostęp 2020-12-10].
  4. ↑ a b c d e f g h i František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne, 1990, s. 308-309. ISBN 83-09-01473-2.
  5. ↑ a b c d e f g Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 395. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. ↑ dr Czesław Bańkowski, dr Jan Serwatka: Pożyteczne chwasty. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 18‒19.
  9. ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Glechoma hederacea" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy