Glifosat w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania NiebezpieczeństwoGlifosat – organiczny związek chemiczny z grupy fosfonianów. Jest aktywnym składnikiem niektórych nieselektywnych herbicydów. Hamuje działanie bardzo ważnego dla roślin enzymu syntazy EPSPS (syntaza 5-enolopirogroniano-szikimowo-3-fosforanowa)[5], który jest kluczowym enzymem na szlaku metabolicznym kwasu szikimowego, związanego z biosyntezą aromatycznych aminokwasów (fenyloalaniny, tyrozyny i tryptofanu).
Glifosat wprowadziła na rynek firma Monsanto w 1974 roku, jako składnik herbicydu totalnego (nieselektywnego) Roundup; stosowany jest w postaci soli amonowej lub izopropyloamoniowej. W środkach ochrony roślin glifosat występuje zazwyczaj w postaci zmodyfikowanej (soli amonowej, sodowej i innych), środki ochrony roślin zawierają także substancje ułatwiające jego przenikanie przez błony komórkowe[6]. Obecnie na rynku polskim dostępne jest kilkanaście generycznych środków zawierających w swoim składzie glifosat; niektóre z nich to: Avans Premium 360 SL, Glifocyd 360 SL, Klinik 360 SL, Kosmik 360 SL, Taifun 360 SL.
Spis treści
Zastosowania | edytuj kod
Preparaty oparte na glifosacie powodują zamieranie większości roślin, przez co wprowadziły możliwość łatwego i taniego niszczenia chwastów, w tym wieloletnich, wcześniej bardzo trudnych do likwidacji. Zwalcza niemal wszystkie chwasty z wyjątkiem skrzypu. Stosowane są do zwalczania roślinności na torach kolejowych, likwidacji ugorów, odchwaszczania upraw sadowniczych, desykacji zbóż i rzepaku[7]. Glifosat uzyskał szczególne znaczenie po opracowaniu roślin uprawnych modyfikowanych genetycznie, które zawierają gen kodujący syntazę EPSPS odporną na działanie glifosatu (pochodzi ona od bakterii[5]). Umożliwia to opryski upraw tym środkiem w celu selektywnego niszczenia chwastów. Znane są jednak rośliny, które wykształciły odporność na glifosat (dzięki powieleniu genów kodujących EPSPS lub zabezpieczeniu merystemu wierzchołkowego pędu)[5].
Bezpieczeństwo | edytuj kod
W 2014 roku metaanaliza ponad 1000 badań spełniających wymagane standardy przeprowadzona przez BfR wykazała, że glifosat nie wywołuje nowotworów, uszkodzeń płodu ani zaburzeń płodności[8]. Rok później z wnioskami tymi zgodziła się EFSA[9] (co skrytykowało 96 naukowców w liście otwartym[10]), natomiast Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (MABR) zaklasyfikowała glifosat jako substancję prawdopodobnie rakotwórczą dla ludzi (grupa 2A) ze względu na ograniczone dowody na zwiększanie ryzyka wystąpienia chłoniaka nieziarniczego[11]. Zgodnie z metodologią MABR, aby dana substancja została uznana za „prawdopodobnie rakotwórczą”, wystarczy, że część badań na to wskazuje, nawet jeśli inne temu przeczą[12]. Na tej podstawie Kalifornia zaklasyfikowała glifosat jako rakotwórczy, co Monsanto (producent tego herbicydu) zaskarżyło do sądu[13]. BfR skrytykowało MABR za przeanalizowanie tylko części prac naukowych[14], a wielu innych naukowców i organizacji wytknęło MABR błędy[15]. W 2016 roku na obradach Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz WHO uznano, że glifosat jest bezpieczny dla ssaków, w tym dla ludzi w dawkach mniejszych niż 2 g/kg masy ciała[16]. Analiza ta spotkała się z zarzutem konfliktu interesów, jako że przewodniczący obrad prowadzi instytut, który otrzymał dotację od Monsanto[17]. Parę miesięcy później EPA w ponad 200-stronicowym raporcie stwierdziła, że glifosat nie jest kancerogenny[18]. W 2017 roku Europejska Agencja Chemikaliów podtrzymała, że glifosat silnie uszkadza oczy i jest niebezpieczny dla organizmów wodnych. Jednocześnie skonkludowała, że obecne badania nie pozwalają sklasyfikować glifosatu jako kancerogen, mutagen czy związek chemiczny zagrażający reprodukcji[19].
Degradacja | edytuj kod
Degradacja glifosatuGlifosat jest odporny chemicznie, ale degradują go enzymy wytwarzane przez drobnoustroje glebowe. Produktami degradacji są sarkozyna, kwas aminometylofosfonowy (AMPA)(ang.), amoniak, etanol, woda i fosforany. AMPA może ulegać w glebie wolniejszej degradacji niż glifosat[20]. Czas połowicznego zaniku (DT50) w glebie w obecności tlenu wynosi 12 dni[21].
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b c Glifosat (ang.). [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-01].[niewiarygodne źródło?]
- ↑ Glifosat (nr 45521) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.
- ↑ a b Glyphosate, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-09-01] (ang.).
- ↑ a b Glifosat (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-04-07].
- ↑ a b c Jerry Adler. Ekspansja superchwastów. „Świat Nauki”. nr. 6 (238), s. 66–71, czerwiec 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380.
- ↑ Marta Kwiatkowska, Paweł Jarosiewicz: Glifosat i jego preparaty – toksyczność, narazenie zawodowe i środowiskowe. W: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi [on-line]. 2013. [dostęp 2015-12-23].Sprawdź autora:1.
- ↑ Glifosat Classic 360 SL, www.ochronasadu.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06] .
- ↑ Glyphosate: no more poisonous than previously assumed, although a critical view should be taken of certain co-formulants – BfR (ang.). BfR. [dostęp 2015-06-20].
- ↑ Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment of the active substance glyphosate – 2015 – EFSA Journal – Wiley Online Library.
- ↑ Independent scientists warn over Monsanto herbicide | DW Environment | DW | 01.12.2015.
- ↑ Guyton, Kathryn Z, Loomis, Dana, Grosse, Yann, El Ghissassi, Fatiha i inni. Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate. „The Lancet Oncology”. 16 (5), s. 490–491, 2015. DOI: 10.1016/S1470-2045(15)70134-8. PMID: 25801782.
- ↑ Andrew Pollack. Weed Killer, Long Cleared, Is Doubted. „The New York Times”, 2015-03-27.
- ↑ Reuters. Monsanto Sues California Over Herbicide Classification. „The New York Times”, 2016-01-21.
- ↑ http://www.bfr.bund.de/cm/343/loest-glyphosat-krebs-aus.pdf.
- ↑ IARC glyphosate cancer review fails on multiple fronts, „Academics Review”, 2015-03-23.
- ↑ Food Safety, Summary 2016.
- ↑ Arthur Neslen. UN/WHO panel in conflict of interest row over glyphosate cancer risk.
- ↑ Glyphosate Issue Paper: Evaluation of Carcinogenic Potential. EPA’s Office of Pesticide Programs, September 12, 2016.
- ↑ Glyphosate not classified as a carcinogen by ECHA – All news – ECHA. [dostęp 2017-03-16].
- ↑ Teresa Krzyśko-Łupicka, Katarzyna Grata: Ekologiczne skutki działania herbicydu fosforoorganicznego na diafozy glebowe w okresie jesiennym. [dostęp 2015-12-23].
- ↑ Karta charakterystyki glifocyd 360 SL. [dostęp 2015-12-23].
Bibliografia | edytuj kod
- Dorota Matelska: Syntaza EPSP jako kluczowy enzym pośredniczący w biosyntezie związków aromatycznych u roślin, bakterii i grzybów. Serwis „Student”. [dostęp 2010-04-28].[martwy link]