Glifosat

Glifosat w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Niebezpieczeństwo

Glifosat – organiczny związek chemiczny z grupy fosfonianów. Jest aktywnym składnikiem niektórych nieselektywnych herbicydów. Hamuje działanie bardzo ważnego dla roślin enzymu syntazy EPSPS (syntaza 5-enolopirogroniano-szikimowo-3-fosforanowa)[7], który jest kluczowym enzymem na szlaku metabolicznym kwasu szikimowego, związanego z biosyntezą aromatycznych aminokwasów (fenyloalaniny, tyrozyny i tryptofanu).

Glifosat wprowadziła na rynek firma Monsanto w 1974 roku, jako składnik herbicydu totalnego (nieselektywnego) Roundup; stosowany jest w postaci soli amonowej lub izopropyloamoniowej. W środkach ochrony roślin glifosat występuje zazwyczaj w postaci zmodyfikowanej (soli amonowej, sodowej i innych), środki ochrony roślin zawierają także substancje ułatwiające jego przenikanie przez błony komórkowe[8]. Obecnie na rynku polskim dostępne jest kilkanaście generycznych środków zawierających w swoim składzie glifosat; niektóre z nich to: Avans Premium 360 SL, Glifocyd 360 SL, Klinik 360 SL, Kosmik 360 SL, Taifun 360 SL.

Spis treści

Zastosowania | edytuj kod

Preparaty oparte na glifosacie powodują zamieranie większości roślin, przez co wprowadziły możliwość łatwego i taniego niszczenia chwastów, w tym wieloletnich, wcześniej bardzo trudnych do likwidacji. Zwalcza niemal wszystkie chwasty z wyjątkiem skrzypu. Stosowane są do zwalczania roślinności na torach kolejowych, likwidacji ugorów, odchwaszczania upraw sadowniczych, desykacji zbóż i rzepaku[9]. Glifosat uzyskał szczególne znaczenie po opracowaniu roślin uprawnych modyfikowanych genetycznie, które zawierają gen kodujący syntazę EPSPS odporną na działanie glifosatu (pochodzi ona od bakterii[7]). Umożliwia to opryski upraw tym środkiem w celu selektywnego niszczenia chwastów. Znane są jednak rośliny, które wykształciły odporność na glifosat (dzięki powieleniu genów kodujących EPSPS lub zabezpieczeniu merystemu wierzchołkowego pędu)[7].

Bezpieczeństwo | edytuj kod

W 2014 roku metaanaliza ponad 1000 badań spełniających wymagane standardy przeprowadzona przez BfR wykazała, że glifosat nie wywołuje nowotworów, uszkodzeń płodu ani zaburzeń płodności[10]. Rok później z wnioskami tymi zgodziła się EFSA[11] (co skrytykowało 96 naukowców w liście otwartym[12]), natomiast Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (MABR) zaklasyfikowała glifosat jako substancję prawdopodobnie rakotwórczą dla ludzi (grupa 2A) ze względu na ograniczone dowody na zwiększanie ryzyka wystąpienia chłoniaka nieziarniczego[13]. Zgodnie z metodologią MABR, aby dana substancja została uznana za „prawdopodobnie rakotwórczą”, wystarczy, że część badań na to wskazuje, nawet jeśli inne temu przeczą[14]. Na tej podstawie Kalifornia zaklasyfikowała glifosat jako rakotwórczy, co Monsanto (producent tego herbicydu) zaskarżyło do sądu[15]. BfR skrytykowało MABR za przeanalizowanie tylko części prac naukowych[16], a wielu innych naukowców i organizacji wytknęło MABR błędy[17]. W 2016 roku na obradach Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz WHO uznano, że glifosat jest bezpieczny dla ssaków, w tym dla ludzi w dawkach mniejszych niż 2 g/kg masy ciała[18]. Analiza ta spotkała się z zarzutem konfliktu interesów, jako że przewodniczący obrad prowadzi instytut, który otrzymał dotację od Monsanto[19]. Parę miesięcy później EPA w ponad 200-stronicowym raporcie stwierdziła, że glifoast nie jest kancerogenny[20]. W 2017 roku Europejska Agencja Chemikaliów podtrzymała, że glifosat silnie uszkadza oczy i jest niebezpieczny dla organizmów wodnych. Jednocześnie skonkludowała, że obecne badania nie pozwalają sklasyfikować glifosatu jako kancerogen, mutagen czy związek chemiczny zagrażający reprodukcji[21].

Degradacja | edytuj kod

Degradacja glifosatu

Glifosat jest odporny chemicznie, ale degradują go enzymy wytwarzane przez drobnoustroje glebowe. Produktami degradacji są sarkozyna, kwas aminometylofosfonowy (AMPA)(ang.), amoniak, etanol, woda i fosforany. AMPA może ulegać w glebie wolniejszej degradacji niż glifosat[22]. Czas połowicznego zaniku (DT50) w glebie w obecności tlenu wynosi 12 dni[23].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c Glifosat (ang.). [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-09-01].
  2. ↑ Glifosat (CID: 3496) (ang.) w bazie PubChem, United States National Library of Medicine.
  3. ↑ Glifosat (DB04539) – informacje o substancji aktywnej (ang.). DrugBank.
  4. ↑ Glifosat (nr 45521) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.
  5. ↑ a b Glifosat (ang.) w bazie ChemIDplus, United States National Library of Medicine. [dostęp 2012-09-01].
  6. ↑ a b Glifosat (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2015-04-07].
  7. ↑ a b c Jerry Adler. Ekspansja superchwastów. „Świat Nauki”. nr. 6 (238), s. 66–71, czerwiec 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  8. ↑ Marta Kwiatkowska, Paweł Jarosiewicz: Glifosat i jego preparaty – toksyczność, narazenie zawodowe i środowiskowe. W: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi [on-line]. 2013. [dostęp 2015-12-23].
  9. ↑ Glifosat Classic 360 SL, www.ochronasadu.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06] .
  10. ↑ Glyphosate: no more poisonous than previously assumed, although a critical view should be taken of certain co-formulants – BfR (ang.). BfR. [dostęp 2015-06-20].
  11. ↑ Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment of the active substance glyphosate – 2015 – EFSA Journal – Wiley Online Library.
  12. ↑ Independent scientists warn over Monsanto herbicide | DW Environment | DW | 01.12.2015.
  13. ↑ Guyton, Kathryn Z, Loomis, Dana, Grosse, Yann, El Ghissassi, Fatiha i inni. Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate. „The Lancet Oncology”. 16 (5), s. 490–491, 2015. DOI: 10.1016/S1470-2045(15)70134-8. PMID: 25801782. 
  14. ↑ Andrew Pollack. Weed Killer, Long Cleared, Is Doubted. „The New York Times”, 2015-03-27.
  15. ↑ Reuters. Monsanto Sues California Over Herbicide Classification. „The New York Times”, 2016-01-21.
  16. ↑ http://www.bfr.bund.de/cm/343/loest-glyphosat-krebs-aus.pdf.
  17. ↑ IARC glyphosate cancer review fails on multiple fronts, „Academics Review”, 2015-03-23.
  18. ↑ Food Safety, Summary 2016.
  19. ↑ Arthur Neslen. UN/WHO panel in conflict of interest row over glyphosate cancer risk.
  20. ↑ Glyphosate Issue Paper: Evaluation of Carcinogenic Potential. EPA’s Office of Pesticide Programs, September 12, 2016.
  21. ↑ Glyphosate not classified as a carcinogen by ECHA – All news – ECHA. [dostęp 2017-03-16].
  22. ↑ Teresa Krzyśko-Łupicka, Katarzyna Grata: Ekologiczne skutki działania herbicydu fosforoorganicznego na diafozy glebowe w okresie jesiennym. [dostęp 2015-12-23].
  23. ↑ Karta charakterystyki glifocyd 360 SL. [dostęp 2015-12-23].

Bibliografia | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (związek chemiczny):
Na podstawie artykułu: "Glifosat" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy