Gnidosz okółkowy[3] (Pedicularis verticillataL.) – gatunekrośliny zielnej należący do rodziny zarazowatych. Występuje w Azji, Europie i Ameryce Północnej, na północy sięgając swoim zasięgiem aż po Alaskę, Murmańsk i północną Syberię[4]. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i jest tutaj dość częsty[5].
Ulistnienie naprzeciwległe, lub okółkowe (3–4 liście w okółku). Liście odziomkowe mają ogonek krótszy od blaszki, łodygowe mają krótki ogonek rozszerzający się w nasadzie. Są jajowatolancetowate, pierzastodzielne, o blaszce 3–5(8) cm długiej. Poszczególne odcinki liścia są tępo zakończone i nierówno ząbkowane. Liście łodygowe podobne do odziomkowych, tylko mniejsze. Wyrastają do samego szczytu łodygi, również w części kwiatostanowej, jako przysadki. Górą przysadki są coraz mniejsze i coraz słabiej ząbkowane[7].
Zebrane w kwiatostan w postaci szczytowego grona. Kwiaty grzbieciste, dwuwargowe, prawie siedzące. Kielich rozdęty z 5, rzadziej 3 bardzo krótkimi ząbkami, pokryty długimi włosami i rozcięty na szczycie. Ząbek szczytowy jest większy od pozostałych. Purpurowoczerwona korona o długości 17–18 mm, naga. Jej górna, hełmiasta warga nie posiada ani ząbków, ani dzióbka. Pręciki 4, dwusilne, ich długie nitki są brodate na szczytach, a pylniki wyrastają poprzecznie do nitek[8].
Jest półpasożytem. Od roślin żywicielskich pobiera wodę z solami mineralnymi. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest wyłącznie przez trzmiele[8].
Porasta murawy, hale, skalne półki i szczeliny, ziołorośla. Populacje liczą zwykle od kilkudziesięciu do kilkuset osobników. Roślina górska, występuje od regla dolnego po piętro alpejskie (aż po najwyższe szczyty), głównie w piętrze kosówki i piętrze alpejskim. Preferuje podłoże wapienne, ale jest umiarkowanym kalcyfitem i spotkać go można również na granicie[5].
