Gubernia permska

Na mapach: 58,013889°N 56,248889°E/58,013889 56,248889

Gubernia permska w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Gubernia permska (ros. Пермская губерния) – gubernia Imperium Rosyjskiego, RFSRR i ZSRR istniejąca w latach 1781–1923, położona po obu stronach Uralu. Jej stolicą był Perm.

Spis treści

Historia | edytuj kod

W 1737 z ujezdów guberni kazańskiej: czerdyńskiego, solikamskiego i kungurskiego została utworzona prowincja kungurska (permska) ze stolicą w Kungurze.

20 listopada?/ 1 grudnia 1780 Katarzyna II podpisała ukaz o utworzeniu namiestnictwa permskiego złożonego z dwóch obwodów: permskiego i jekaterynburskiego. Stolicą namiestnictwa został Perm, a pierwszym namiestnikiem – Jewgienij Кaszkin (Евгений Петрович Кашкин). Do jednostki administracyjnej przyłączono zachodnie rejony guberni syberyjskiej i niektóre tereny orenburskiej.

W latach 1780-1781 przeprowadzono budowę oficjalnych budynków, ustanowiono trakty: kazański (Jełabuga – Mienzielinsk) i syberyjski. Uroczyste „otwarcie” miasta i guberni nastąpiło 18 października?/ 29 października 1781 roku.

Pierwotnie w skład guberni permskiej wchodziło 16 ujezdów: w obwodzie permskim – permski, czerdyński, solikamski, ochański, kungurski, krasnoufimski i obwiński; w obwodzie jekaterynburskim – jekaterynburski, wierchoturski, kamyszłowski, irbicki, szadryński, czelabiński, dałmatowski, ałapajewski. W 1783 r. ujezd czelabiński włączono do guberni orenburskiej.

Gubernia graniczyła od północy z gubernią wołogodzką, od wschodu z gubernią tobolską, od południa z gubernią orenburską i ufijską, na zachodzie z gubernią wiacką.

W okresie rządów Aleksieja Wołkowa (Алексей Андреевич Волков, generał-gubernator tobolski i permski 1788–1796) w guberni utworzono szereg szkół: gimnazjum (главное народное училище) w Permie i szkoły podstawowe (малые народные училища) w Jekaterynburgu, Irbicie, Szadryńsku, Wierchoturiu, Kungurze, Solikamsku i Czerdyniu. Przy urzędzie gubernatora powstała także drukarnia, a podstawy opieki medycznej tworzył w guberni zatrudniony przez Wołkowa Fiodor Gral (Фёдор Христофо́рович Граль), początkowo lekarz powiatowy w Irbicie, następnie lekarz gubernialny.

Mieszkańcy | edytuj kod

Według spisu ludności Imperium Rosyjskiego (1897) gubernia permska miała 2 994 302 mieszkańców, w tym mężczyzn – 1 440 124 (48,1%), kobiet – 1 554 178 (51,9%). Pod względem liczby ludności gubernia zajmowała czwarte miejsce (po kijowskiej, podolskiej i wiackiej), ale gęstość zaludnienia była jedną z najniższych w europejskiej Rosji (10,4 osób na wiorstękwadratową); mniejsze zagęszczenie ludności było tylko w orenburskiej (9,7), astrachańskiej (4,8), wołogodzkiej (3,9), ołonieckiej (3,3) i archangielskiej (0,5). Ludność miejska liczyła 179 339 osób (6,0%). Największe miasta to:

Wyniki spisu z 1897 według języka deklarowanego jako język ojczysty:

Polacy w guberni permskiej | edytuj kod

Pierwsi Polacy w guberni permskiej byli zesłańcami po stłumieniu powstania listopadowego[1][2]. Byli też tacy, którzy w Permie znaleźli się z własnej woli, jak Aleksander Turczewicz, architekt, twórca wielu budowli reprezentacyjnych Permu, pochodzący z Kijowa potomek polskiego rodu szlacheckiego[3]. Według wspomnianego spisu język polski jako ojczysty w 1897 r. deklarowało 1 980 mieszkańców guberni permskiej[4].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Irena Szirkowiec: Polacy w Zachodniej Syberii. wspolnota-polska.org.pl. [dostęp 2013-02-26].
  2. ↑ Por. Strzyżewska Zofia: Zesłańcy Powstania Styczniowego z Królestwa Polskiego. Wykaz nazwisk i akt w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych. Warszawa: 2001.
  3. ↑ Gabriel Michalik: Tragedia na Uralu c.d.. salon24.pl, 2009-12-07. [dostęp 2013-02-26].
  4. ↑ Распределение населения по родному языку и уездам 50 губерний Европейской России (ros.). Демоскоп Weekly. [dostęp 2013-06-20].

Bibliografia | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Gubernia permska" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy