Herbert von Karajan

Herbert von Karajan w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Herbert von Karajan (ur. 5 kwietnia 1908 w Salzburgu, zm. 16 lipca 1989 w Anif koło Salzburga)[1] [2] – austriacki dyrygent, animator życia muzycznego.

Życiorys | edytuj kod

Pochodził z rodziny arumuńskich oraz greckich emigrantów; jego ojciec był lekarzem[3]. Zaczął uczyć się gry na fortepianie mając 4 lata; już po roku wystąpił publicznie.

Karajan w dzieciństwie Rodzice Karajana

W latach 1916-1926 studiował w klasie fortepianu w Mozarteum w Salzburgu, jednak rodzice uzależnili zgodę na jego karierę, jako muzyka, od ukończenia "normalnej" szkoły[4]. W latach 1926–1929 studiował dyrygenturę w Akademii Muzycznej w Wiedniu[5]. Dzięki niepospolitemu talentowi w 1927 roku zadebiutował nieoczekiwanie w Ulm, gdzie zastąpił chorego dyrygenta w Weselu Figara[6]. Jego występ wywarł tak dobre wrażenie, że otrzymał posadę pierwszego kapelmistrza w teatrze i pozostał w Ulm do roku 1934[7]. W 1935 został dyrektorem artystycznym Opery i Orkiestry Symfonicznej w Akwizgranie, najmłodszym w Niemczech. W latach 1937–1938 odbył tournée po Skandynawii, Holandii i Włoszech[8].

Karajan dyrygujący Filharmonią Wiedeńską

Przełomowym momentem w jego karierze było poprowadzenie w 1939 roku w berlińskiej operze Czarodziejskiego fletu Mozarta i Śpiewaków norymberskich Wagnera. Dzięki temu sukcesowi i poparciu nazistów został w latach 1941–1945 dyrektorem pierwszej sceny III Rzeszy. Jego nazwisko figurowało na Gottbegnadeten-Liste (Lista obdarzonych łaską Bożą w III Rzeszy). Po drugiej wojnie światowej za przynależność do NSDAP ukarany został zakazem występów, cofniętym po roku przez Brytyjczyków. [9]W czasie tej przerwy nagrał wiele płyt z nowo założoną London Philharmonic Orchestra. W styczniu roku 1946 koncertował z Wiener Philharmoniker. W 1947, jako dyrygent, a od 1949, jako dyrektor Towarzystwa Przyjaciół Muzyki, prowadził Symfoników Wiedeńskich. W 1949 roku dyrygował na Festiwalu w Salzburgu, w 1950 na Festiwalu w Bayreuth. W tymże 1950 został kierownikiem artystycznym Philharmonia Orchestra w Londynie. W latach 1951–1952 był gościnnym dyrygentem w Bayreuth. W 1954 objął kierownictwo Berliner Philharmoniker po śmierci Wilhelma Furtwänglera. W 1956 został dyrektorem Festiwali Mozartowskich w Salzburgu. W latach 1955–1964 kierował Operą Wiedeńską (słynne inscenizacje oper Verdiego i Puciniego oraz dramatów muzycznych Richarda Wagnera).

Herbert von Karajan podczas koncertu w Brazylii (1973)

W latach 60. był dyktatorem muzycznym w Europie, kontrolował najbardziej prestiżowe ośrodki muzyczne: Berlin, Salzburg, Wiedeń; miał wpływ na La Scalę i Londyńską Orkiestrę Symfoniczną. W Metropolitan Opera wystąpił dopiero w 1967 roku. Od 1957 zajmował się reżyserowaniem dyrygowanych przez siebie oper, zwłaszcza kompozytorów włoskich i Wagnera. W 1967 r. otworzył Osterfestspiele (Festiwal Wielkanocny w Salzburgu), gdzie przez kilkadziesiąt lat nie tylko dyrygował wielkimi dziełami operowymi, ale również je reżyserował.

Herbert von Karajan z Paulem Staicu (1974)

W roku 1958 50-letni wówczas von Karajan po 16 latach małżeństwa rozszedł się ze swoją drugą żoną i ożenił po raz trzeci z paryską modelką Eliette Mouret. Miał dwie córki: Isabel (ur. 1960) i Arabel (ur. 1964).

Był animatorem nowych technik audiowizualnych - 15 kwietnia 1981 roku zaprezentował na Festiwalu Wielkanocnym w Salzburgu (Osterfestspiele) pierwszy odtwarzacz płyt CD. Dzięki nowoczesnym mediom stworzył imperium muzyczne; dokonał nagrań licznych płyt i telewizyjnych filmów muzycznych. W roku 1969 założył fundację, dzięki której co 2 lata organizowane są konkursy dla młodych dyrygentów.

Herbert von Karajan zmarł 16 lipca 1989 roku w Anif na atak serca. Rano prowadził jeszcze próbę do opery Verdiego Bal maskowy. Spoczął na cmentarzu w Anif.

Grób Karajana

Odznaczenia | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ David Brensilver: Biografia Herberta von Karajana na stronie allmusic.com (ang.). allmusic.com. [dostęp 2012-02-20].
  2. ↑ JohnJ. Rockwell JohnJ., Herbert von Karajan Is Dead; Musical Perfectionist Was 81, „The New York Times”, 17 lipca 1989, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-04-13]  (ang.).
  3. ↑ Mariss Jansons receives the 2019 Herbert von Karajan Prize on 19 April, www.osterfestspiele-salzburg.at [dostęp 2020-04-13]  (ang.).
  4. ↑ Huncwot.com, Herbert von Karajan o sobie i o sztuce dyrygowania (13 lutego 1977) - Archiwum - Kwartalnik Przekrój, przekroj.pl [dostęp 2020-04-13]  (pol.).
  5. ↑ 100. Geburtstag: Vergesst Herbert von Karajan! - WELT, amp.welt.de [dostęp 2020-04-13] .
  6. ↑ AuditeA. Musikproduktion AuditeA., LudgerL. Böckenhoff LudgerL., Herbert von Karajan (Dirigent) - audite, www.audite.de [dostęp 2020-04-13]  (niem.).
  7. ↑ HERBERT VON KARAJAN: 1980’s, Universal Music Polska [dostęp 2020-04-13]  (pol.).
  8. ↑ Herbert von Karajan: 10 (little) things you (perhaps) do not know about the legendary conductor, France Musique, 24 czerwca 2019 [dostęp 2020-04-13]  (ang.).
  9. ↑ Clipped From Lansing State Journal, „Lansing State Journal”, Lansing, Michigan , 6 marca 1955, s. 55 [dostęp 2020-07-15] .
  10. ↑ Karajan, Herbert von (niem.). www.aeiou.at (Österreich-Lexikon). [dostęp 2020-01-29].
  11. ↑ Karajan, Herbert von, 5.4.1908 - 16.7.1989, Austrian conductor, portrait, with Bundesverdienstkreuz, 1960er, 60s, Order of Merit. www.alamy.com. [dostęp 2020-01-29].
  12. ↑ von Karajan Maestro Herbert (wł.). quirinale.it. [dostęp 2019-12-24].
Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Herbert von Karajan" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy