Irkuck

Na mapach: 52°17′N 104°16′E/52,283333 104,266667

Irkuck w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Irkuck (ros. Иркутск) – miasto położone na Syberii w Rosji, stolica obwodu irkuckiego.

Sobór Objawienia Pańskiego Cerkiew Św. Trójcy Kościół Polski z 1881 roku Ratusz w Irkucku Cerkiew Kazańska

Spis treści

Położenie | edytuj kod

Główna część miasta leży na prawym brzegu rzeki Angara, która jest dopływem Jeniseju. Po drugiej stronie rzeki leży dzielnica Glaskowsk. Rzekę, która ma 579 m szerokości, można przekroczyć trzema mostami oraz drogą biegnącą po koronie zapory Zbiornika Irkuckiego. Niewielka rzeka Irkut, od której miasto wzięło swoją nazwę, wpada jako lewostronny dopływ Angary na wysokości centrum.

Dane ogólne | edytuj kod

Miasto jest ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym (muzea) i naukowym (uniwersytet zał. 1918). Ośrodek przemysłu maszynowego, aluminiowego, materiałów budowlanych, drzewnego, skórzanego i spożywczego; elektrownia wodna o mocy 660 MW[1]. W mieście znajdują się jedne z największych w Rosji zakłady lotnicze „Irkut”.

Historia | edytuj kod

Port nad rzeką Angarą. Założony w 1661 jako Irkuckie Zimowisko. Prawa miejskie osada posiada od 1686 roku[2]. Ośrodek administracyjny – wojsk dla kolonizacji Syberii. W XVII wieku punkt tranzytowy handlu z Mongolią, potem z Chinami. Od XVIII wieku do 1917 roku miejsce zsyłek. Stolica guberni irkuckiej[1].

Okolice Irkucka stały się w 1866 widownią powstania zabajkalskiego, wznieconego przez polskich zesłańców. Przywódców powstania Narcyza Celińskiego, Gustawa Szaramowicza, Władysława Kotkowskiego i Jakuba Reinera stracono 27 listopada 1866 na przedmieściu Uszakowka, za rogatką „jakucką”, u podnóża gór w pobliżu rzeki Angary.

W 1858 roku zesłaniec i późniejszy członek Rządu Narodowego Agaton Giller założył w Irkucku szkołę polską, w której sam nauczał.

W czasach stalinizmu w Irkucku znajdowały się więzienia polityczne Krasnyj Korpus i etapowe na trasie do Władywostoku.

Demografia | edytuj kod

Polonika | edytuj kod

  • W 1881 roku miejscowi Polacy wybudowali Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który powstał w miejscu wcześniejszego drewnianego z 1826 roku
  • W Irkucku znajdowały się polski cmentarz, na którym chowano zesłańców oraz cmentarz na wzgórzu za więzieniem za rzeczką Uszakówką, na którym chowano Polaków zmarłych w więzieniu. Na pierwszym z nich pochowani byli m.in.: pamiętnikarz i konspirator Ludwik Janiszewski (1778-1848), kanonik katedry wileńskiej ks. prałat Ludwik Trynkowski (zm. 1849), konspirator i skrzypek Wolfgang Szczepkowski (zm. 1857), powstaniec Jacek Gołyński (zm. 1846), wojskowy Józef Sasinowicz, powstaniec Józef Horodyński (zm. 1840), powstaniec porucznik 11 liniowego pułku piechoty Wilhelm Malczewski (zm. 1849). Na cmentarzu więziennym pochowano m.in. konspiratora Michała Olszewskiego (zm. 1840)[3].

Transport | edytuj kod

Stacja kolejowa w Irkucku

Muzea | edytuj kod

Nauka i oświata | edytuj kod

Religia | edytuj kod

Miasto jest siedzibą prawosławnej metropolii irkuckiej (i eparchii irkuckiej) oraz rzymskokatolickiej diecezji Świętego Józefa.

Sport | edytuj kod

Miasta partnerskie | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c d e Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 301.
  2. ↑ О городе, Официальный портал города Иркутска, admirk.ru [dostęp 2019-04-13]  (ros.).
  3. ↑ Agaton Giller: Groby polskie w Irkucku. 1864.
  4. ↑ Старов Владимир Викторович <starov@informika.ru>: Российское образование. Результаты поиска (ros.). 2013. [dostęp 2014-02-20].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (miasto):
Na podstawie artykułu: "Irkuck" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy