Francuski wywodzi się z łaciny. Na język ten wpłynęły także, zwłaszcza w warstwie leksykalnej i w mniejszym stopniu gramatycznej, celtycki język galijski i germański język frankijski[7].
Francuski od XVIII wieku był językiem międzynarodowym, przede wszystkim dyplomacji i kultury. Międzynarodową karierę języka francuskiego potwierdziła już w r. 1789 Akademia Berlińska, przyznając nagrodę dziełu Antoine’a de Rivarola De l'Universalité de la langue française (O uniwersalizmie języka francuskiego). Po francusku pisali m.in. niemiecki filozof Gottfried Wilhelm Leibniz i polski, Jan Nepomucen Potocki (Rękopis znaleziony w Saragossie). W powieściach Lwa Tołstoja, Tomasza Manna, bardzo wiele dialogów napisanych jest po francusku, również Fryderyk Nietzsche w swoich pismach posługiwał się terminami francuskimi. Francuski był bardzo popularny w Polsce, szczególnie wśród arystokracji. W całej Europie wykształceni ludzie posługiwali się na co dzień francuskim, na przykład arystokracja rosyjska. Przykładowo w języku polskim do niedawna bardzo popularne było jeszcze francuskie „par excellence” (w całym tego słowa znaczeniu). Dzięki temu dziedzictwu oraz nieustającej promocji języka przez rząd francuski nadal posiada on ogromne znaczenie, mimo wyparcia go w wielu sytuacjach przez język angielski.
W średniowieczu francuski był językiem dworu angielskiego. Dzisiejsze motto brytyjskie (Dieu et mon droit) nadal jest zdaniem francuskim, podobnie jak dewiza Holandii (Je maintiendrai).
Dużą rolę w promowaniu języka francuskiego jako uniwersalnego języka całej Francji miała rewolucja francuska. Okólnik Komitetu Ocalenia Publicznego z 16 czerwca 1794 roku wskazywał, że „w jednej i niepodzielnej Republice język musi być jeden. Zróżnicowanie dialektów to federalizm”[8].
Od 1665 roku nad czystością francuskiego standardu językowego czuwa Akademia Francuska, która promuje używanie terminów pochodzenia francuskiego i systematycznie tworzy neologizmy zastępujące nazewnictwo anglojęzyczne. Zjawisko to odnosi się również do skrótowców, które urabia się na podstawie francuskiego ekwiwalentu danego terminu, np.:
Promowaniem języka francuskiego w świecie zajmuje się Międzynarodowa Organizacja Frankofonii.
Alfabet składa się z 26 liter: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.
We francuskim istnieją dwie ligatury: œ, æ
Niektóre litery mogą być opatrzone znakami diakrytycznymi: à, â, ç, é, è, ê, ë, î, ï, ô, û, ù, ü, ÿ.
Do przedstawiania wymowy stosuje się znaki transkrypcji według międzynarodowego alfabetu fonetycznego (polski skrót MAF, angielski IPA, francuski API).
Jedną z cech charakterystycznych gramatyki języka francuskiego, odróżniającą ją od niektórych innych języków nowożytnych, jest różnorodność czasów i trybów. W trybie orzekającym istnieje osiem czasów, ale dwa z nich nie są używane w mowie: passé simple (czas przeszły prosty) i passé antérieur (czas przeszły złożony). Występują one wyłącznie w narracji literackiej. Także nie wszystkie formy czasów w innych trybach używane są w języku mówionym, np. subjonctif imparfait (tryb łączny czasu przeszłego niedokonanego) i subjonctif plus-que-parfait (tryb łączny czasu pozaprzeszłego) czy wreszcie druga forma trybu warunkowego[9].
Cechą wyróżniającą francuski jest też zjawisko nieodróżniania w mowie wielu form gramatycznych, które występują w piśmie (np. większość wyróżników liczby mnogiej rzeczowników i czasowników, większość form rodzaju żeńskiego w odmianie czasowników).
Gramatyka francuska została opracowana w sposób całościowy w pierwszej połowie XVII w. przez Claude’a Favre’a de Vaugelas. Maurice Grevisse (1895–1980), belgijski gramatyk, jest autorem książki do dziś funkcjonującej jako dzieło referencyjne: Le Bon Usage (pierwsze wydanie z roku 1936, systematycznie uaktualniane, ostatnio w 2016).
Według konstytucji Francji język francuski jest od 1992 roku urzędowym językiem tego kraju. Francuszczyzna jest używana w oficjalnych publikacjach rządowych i publicznych szkołach. Reklamy telewizyjne i prasowe zawierające zwroty obcojęzyczne muszą zawierać tłumaczenie na francuski. Wszystkie filmy w kinach również muszą być dubbingowane (fr. doublage) na język francuski.
Oprócz francuskiego w kraju używa się również innych języków, jednak nie są one oficjalnie uznane przez rząd francuski.