Jodła w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaJodła (Abies Mill.) – rodzaj zimozielonych drzew z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.). Obejmuje co najmniej 48 gatunków[3] występujących na półkuli północnej – najczęściej we wschodniej Azji oraz Ameryce Północnej. W Polsce naturalnie rośnie jodła pospolita (Abies alba Mill.). W Górach Świętokrzyskich, Karpatach oraz na Roztoczu rosną bory jodłowe[4].
Spis treści
- 1 Morfologia
- 2 Biologia i ekologia
- 3 Zastosowanie
- 4 Systematyka
- 5 Gatunki flory Polski
- 6 Przypisy
- 7 Bibliografia
- 8 Linki zewnętrzne
Morfologia | edytuj kod
Biologia i ekologia | edytuj kod
Roślina jednopienna[4].
Zastosowanie | edytuj kod
- Drewno znajduje zastosowanie w stolarstwie, w budownictwie wodnym, górnictwie, do produkcji papieru, do wyrobu skrzynek, zabawek, instrumentów muzycznych.
- Starożytni Grecy z drewna jodłowego wyrabiali wiosła, gdyż jest ono lekkie i bardzo trwałe w wodzie.
- Starożytni Rzymianie używali do pisania tabliczek z drewna jodły, ponieważ jest ono miękkie.
- Z drewna jodłowego miano zbudować konia trojańskiego, a Dedal zbudował z niego kreteńską "krowę" królowej Pazyfae.
- Król Salomon miał wyłożyć tarcicami jodłowymi podłogę w Świątyni Jerozolimskiej[5].
Systematyka | edytuj kod
Gatunkiem typowym jest Abies alba Mill.[6].
Picea D. Don ex Loudon
- sekcja: Abies Miller
- Abies alba – jodła pospolita, jodła biała
- Abies cephalonica – jodła grecka
- Abies cilicica – jodła syryjska
- Abies nebrodensis – jodła sycylijska
- Abies nordmanniana – jodła kaukaska
- sekcja: Piceaster Spach em. Farjon et Rushforth
- Abies numidica – jodła numidyjska, jodła algierska
- Abies pinsapo – jodła hiszpańska
- sekcja: Bracteata Engelm em. Sargent
- Abies bracteata – jodła nadobna
- sekcja: Momi Franco
- podsekcja: Homolepoides (Franco) Farjon et Rushforth
- Abies homolepis – jodła nikko, jodła nikkońska
- Abies recurvata
- podsekcja: Firmae (Franco) Farjon et Rushforth
- Abies beshanzuensis
- Abies firma – jodła japońska
- podsekcja: Halophyllae Farjon et Rushforth
- Abies chensiennsis
- Abies holophylla – jodła mandżurska
- Abies pindrow – jodła nepalska
- Abies ziyuanensis
- sekcja: Amabilis (Matzenko) Farjon et Rushforth
- Abies amabilis – jodła wonna
- Abies mariesii
- sekcja: Pseudopicea Hockel em. Farjon et Rushforth
- podsekcja: Delavayianae Farjon et Rushforth
- Abies chengii
- Abies delavayi – jodła Delaveya
- Abies densa
- Abies fabri
- Abies fargesii
- Abies fanjingsbanensis
- Abies forrestii
- Abies spectabilis
- Abies yuanbaoshanensis
- podsekcja: Squamatae E. Murray
- Abies squamata
- sekcja: Balsamea Engelm. em. Farjon et Rushforth
- podsekcja: Laterales Patschke em. Farjon et Rushforth
- Abies balsamea – jodła balsamiczna
- Abies bifolia
- Abies kawakamii
- Abies lasiocarpa – jodła górska
- Abies sibirica – jodła syberyjska
- podsekcja: Medianae Patschke em. Farjon et Rushforth
- Abies fraseri – jodła Frasera
- Abies koreana – jodła koreańska
- Abies nephrolepis – jodła wiotka, jodła białokora
- Abies sachalinensis – jodła sachalińska
- Abies veitchii – jodła Veitcha
- sekcja: Grandis Engelm. em. Farjon et Rushforth
- Abies concolor – jodła kalifornijska, jodła jednobarwna
- Abies durangensis
- Abies grandis – jodła olbrzymia
- Abies guatalensis
- Abies lowiana – jodła Lowa
- sekcja: Oiamel Franco
- podsekcja: Religiosae (Matzenko) Farjon et Rushforth
- Abies religiosa
- Abies vejarii
- podsekcja: Hickelianae Farjon et Rushforth
- sekcja: Nobilis Engelm.
- Abies magnifica – jodła wspaniała
- Abies procera – jodła szlachetna
Gatunki flory Polski | edytuj kod
Na podstawie Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski[7]
- jodła pospolita (Abies alba Mill.)
- jodła Arnolda (Abies x arnoldiana Nitz.)
- jodła balsamiczna (Abies balsamea Mill.)
- jodła bułgarska, jodła Borysa (Abies x borisii-regis Mattf.)
- jodła Bornmüllera (Abies bornmuelleriana Mattf.)
- jodła grecka (Abies cephalonica Loudon)
- jodła kalifornijska, jodła jednobarwna (Abies concolor (Gordon & Glend)Lindl. ex Hildebr.)
- jodła kaukaska (Abies nordmanniana (Steven)Spach)
- jodła koreańska (Abies koreana E. H. Wilson)
- jodła nikko (Abies homolepis Siebold & Zucc.)
- jodła olbrzymia (Abies grandis Douglas ex D. Don)Lindl.)
- jodła szlachetna (Abies procera Rehder)
- jodła Veitcha (Abies veitchii Lindl.)
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website : Pinales : Pinaceae, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-08-14].
- ↑ Abies (ang.). The Plant List. [dostęp 4 grudnia 2014].
- ↑ a b c d e Część II. W: Adam Marosz: Drzewa i krzewy iglaste. Kraków: Officina Botanica, 2006, s. 35. ISBN 978-83-922115-2-5. (pol.)
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Jodła – dumne drzewo, "AURA", nr 2/1995 r.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Bibliografia | edytuj kod
- PeterP. Schütt PeterP., Tannenarten Europas und Kleinasiens, Landsberg am Lech: Ecomed, 1994, ISBN 3-609-69890-X, OCLC 231588164 .
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Gymnosperm Database – Abies (en)
- Arboretum de Villardebelle cone photos: Images of cones of selected species (en)