Karolina Południowa

Na mapach: 34°N 81°W/34,000000 -81,000000

Karolina Południowa w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Karolina Południowa (ang. South Carolina)(wymowa:/ˌsaʊθ kærəˈlaɪnə/ i) – stan w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, graniczący od północy z Karoliną Północną, od południowego zachodu z Georgią. Granicę wschodnią stanowi Ocean Atlantycki.

Karolina Południowa jako ósmy stan ratyfikowała konstytucję USA w 1788 roku. Do 1860 roku 10% z 4 milionów amerykańskich niewolników mieszkało w Karolinie Południowej. Stan znany jest ze swojej roli w wojnie secesyjnej i jako pierwszy odłączył się od Unii w grudniu 1860 roku[3].

Obszar metropolitalny Greenville–Spartanburg–Anderson jest największy w stanie i obejmuje blisko 1,5 mln mieszkańców[potrzebny przypis].

Spis treści

Symbole stanu | edytuj kod

  • Dewiza: Dum Spiro Spero (Dopóki żyję, nie tracę nadziei)
  • Przydomek: Palmetto State
  • Znaczenie przydomku: Stan Palmy
  • Symbole: jaśmin, palma palmetto, strzyżyk

Historia | edytuj kod

Geografia | edytuj kod

Mapa stanu Karolina Południowa

Karolina Południowa znajduje się na wschodnim wybrzeżu USA w połowie drogi między Nowym Jorkiem a Miami[4]. Na północy graniczy z Karoliną Północną, na południu i zachodzie ze stanem Georgia (granica biegnie wzdłuż rzeki Savannah). Granicę wschodnią stanowi Ocean Atlantycki, którego wybrzeże liczy 297,7 km (185 mil)[5]. Administracyjnie jest podzielona na 46 hrabstw. Największe miasta to Columbia (stolica), Charleston, Mount Pleasant i Rock Hill.

Ukształtowanie powierzchni | edytuj kod

Około 40% powierzchni stanu zajmuje nadmorska równina, której wyniesienie nad poziom morza zawiera się w przedziale między 15 a 60 m n.p.m.[5] Centralna część także jest równinna a tylko północna i zachodnia część (granica z Georgią i Karoliną Północną) ma charakter podgórski z fragmentem łańcucha Blue Ridge Range należącego do Appalachów. Jednak i tutaj wysokość mieści się w przedziale między 300 a 600 m n.p.m. z nielicznymi wierzchołkami powyżej 915 m[5]. Najwyższy szczyt Karoliny Południowej to Sassafras Mountain o wysokości 1077 m n.p.m.[6]

Klimat | edytuj kod

Klimat Karoliny Południowej należy do grupy klimatów umiarkowanych, ciepłych. Prawie cały obszar należy do klimatu subtropikalnego wilgotnego (w klasyfikacji klimatów Köppena 'Cfa'[5][7]). Tylko nieliczne, wyniesione tereny podgórskie należą do klimatu umiarkowanego oceanicznego (‘Cfb’)[7]. Klimaty te wyróżniają się ciepłym do gorącego lata i umiarkowaną zimą. Temperatura najzimniejszego miesiąca zawiera się w przedziale między –3 °C a 17 °C[7]. Najniższa temperatura zanotowana w Karolinie Południowej miała miejsce 21 stycznia 1985 w Caesars Head i wyniosła –27 °C, podczas gdy najwyższą, 44 °C, zanotowano kilkukrotnie[5].

Czasami w stan uderzają lub zbliżają się do jego wybrzeża huragany i burze tropikalne[4].

Większe miasta | edytuj kod

Demografia | edytuj kod

Gęstość zaludnienia w Karolinie Południowej.

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Karolina Południowa liczy 4 625 364 mieszkańców, co oznacza wzrost o 613 352 (15,3%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 22,0% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,5% ludności stanu stanowią kobiety[9].

Język | edytuj kod

Najpowszechniej używanymi językami są[10]:

  • język angielski – 93,39%
  • język hiszpański – 4,23%
  • język francuski – 0,31%
  • język niemiecki – 0,29%.

Rasy i pochodzenie | edytuj kod

Według spisu z 2010 roku, 68,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (63,8% nie licząc Latynosów), 27,3% to Afroamerykanie, 1,9% miało rasę mieszaną, 1,7% to Azjaci, 0,5% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,7% ludności stanu[9].

Według danych z 2018 roku poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, do największych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (11,1%), niemieckiego (9,7%), irlandzkiego (9,1%) i angielskiego (8,7%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia meksykańskiego (150,6 tys.), włoskiego (150,2 tys.), szkocko–irlandzkiego (115,7 tys.), szkockiego (114,4 tys.), francuskiego (105,1 tys.), polskiego (69,1 tys.) i afrykańskiego (53,8 tys.)[11].

Religia | edytuj kod

Pierwszy Kościół Baptystyczny w Darlington.  Osobny artykuł: Protestantyzm w Karolinie Południowej.

Dane z 2014[12]:

Gospodarka | edytuj kod

Elektrownia atomowa Oconee (1974), będąca największą stacją nuklearną w stanie. Sztuczne Jezioro Jocassee. Pole sojowe gotowe do zbiorów w Hrabstwie Orangeburg.

Karolina Południowa należy do stanów mało zamożnych. Produkt krajowy brutto w Karolinie Południowej w 2015 roku osiągnął wartość 167,7 mld USD[14], co uplasowało stan na 18. miejscu w Stanach Zjednoczonych[14]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 1,4% i był nieznacznie poniżej średniej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[15]. W przeliczeniu na głowę mieszkańca w 2016 roku PKB wyniósł 37 063 co uplasowało stan na 46. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577 USD)[16][17].

Zasoby naturalne, energia i przemysł | edytuj kod

Produkcja energii pierwotnej w Karolinie Południowej pochodzi z elektrowni jądrowych, które wytwarzają ponad połowę energii elektrycznej w stanie. W 2018 roku Karolina Południowa zajęła trzecie miejsce w kraju, po Illinois i Pensylwanii, zarówno pod względem zdolności wytwarzania energii jądrowej, jak i rocznej produkcji energii jądrowej[4].

Największym sektorem zużywającym energię końcową jest sektor przemysłowy, który odpowiada za około jednej trzeciej zużycia energii przez stan. Stanowa działalność produkcyjna obejmuje montaż motoryzacyjny i lotniczy, chemikalia i tworzywa sztuczne, produkty z papieru i drewna, gotowe wyroby metalowe i metale pierwotne, maszynerię, sprzęt elektryczny, komputery i produkty elektroniczne, produkty spożywcze i przetwórstwo, a także tekstylia[4].

Sektor transportowy jest drugim co do wielkości sektorem energochłonnym i wykorzystuje prawie jedną trzecią energii stanu, głównie benzynę silnikową. Sektor mieszkaniowy zużywa około jednej piątej energii stanu, a sektor komercyjny zużywa około jednej szóstej. W 2018 roku około jednej piątej energii elektrycznej wytwarzanej przez stan dostarczały elektrownie węglowe. Stan nie ma własnych zasobów węgla, prawie wszystkie dostawy węgla do elektrowni stanowych w Karolinie Południowej docierają koleją z Kentucky i Illinois[4].

Karolina Południowa nie ma własnych zasobów ropy naftowej, ani gazu ziemnego. Zasoby te docierają rurociągami międzystanowymi. Zużycie benzyny na mieszkańca w Karolinie Południowej należy do najwyższych w kraju[4].

Przez stan przepływa kilka większych rzek, które płyną z głębi kraju i uchodzą do oceanu, a rzeki i jeziora Karoliny Południowej zapewniają znaczny potencjał energii wodnej. Przy ponad połowie zalesionego obszaru Karoliny Południowej, odpady drzewne z lasów stanowych, tartaków i przemysłu drzewnego dają znaczne ilości biomasy. Energia wodna, biomasa i energia słoneczna to podstawowe odnawialne zasoby Karoliny Południowej, które w 2018 roku stanowiły około 6% krajowej produkcji netto energii elektrycznej[4].

Rolnictwo | edytuj kod

Karolina Południowa jest uznawana za wiodącego producenta drobiu. W 2018 roku drób stanowił 40% wpływów pieniężnych z rolnictwa. Znajduje się tutaj ponad 25 tysięcy farm rozrzuconych po całym stanie, a do głównych upraw należą kukurydza, bawełna, soja, orzeszki ziemne, brzoskwinie i pszenica. Powszechna jest także hodowla bydła i indyków[18].

Uczelnie | edytuj kod

  • Allen University
  • Anderson University
  • Charleston Southern University
  • Clemson University
  • The Citadel (Military College of South Carolina)
  • South Carolina State University
  • University of South Carolina

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
  2. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: South Carolina, www.census.gov [dostęp 2018-01-04]  (ang.).
  3. ↑ John J.J.J. Winberry John J.J.J., South Carolina, Encyclopaedia Britannica [dostęp 2021-01-29]  (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g South Carolina – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2020-06-21] .
  5. ↑ a b c d e Climate of South Carolina (ang.). National Centers for Environmental Information (NCEI). [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-24)].
  6. ↑ Sassafras Mountain (ang.). SummitPost.org. [dostęp 2017-10-29].
  7. ↑ a b c Köppen Clasification Climate (ang.). [dostęp 2017-10-29].
  8. ↑ Biggest Cities in South Carolina, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-01-22] .
  9. ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: South Carolina; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-01-22]  (ang.).
  10. ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-01-22] .
  11. ↑ 2018: ACS 5-Year Estimates Data Profiles – South Carolina, data.census.gov [dostęp 2020-06-21] .
  12. ↑ Adults in South Carolina. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-15].
  13. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-15].
  14. ↑ a b Lam Cao and Robert P. Tate: Gross Domestic Product by State, Annual Statistics for (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 201-10-29].zły zapis daty dostępu
  15. ↑ Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2016 (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2018-10-29].
  16. ↑ Per capita Real Gross Domestic Product (GDP) of the United States in 2016, by state (ang.). The Statistics Portal. [dostęp 2017-10-29].
  17. ↑ The GDP per capita of South Carolina (ang.). Open Data Network. [dostęp 2017-10-29].
  18. ↑ Articles, facts & infographics about South Carolina Agriculture, Farm Flavor [dostęp 2020-06-21]  (ang.).
Podział administracyjny Stanów Zjednoczonych

Gubernatorzy Karoliny Południowej

Hrabstwa w stanie Karolina Południowa

Kontrola autorytatywna (stan USA):Encyklopedia internetowa:
Na podstawie artykułu: "Karolina Południowa" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy