Kołchoz

Kołchoz w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Sianokosy w mołdawskim kołchozie (rejon Orgiejów) w 1941 roku Kołchoźnik jako jedna z figur pomnika Tarasa Szewczenki w Charkowie na Ukrainie

Kołchoz (ros. колхоз) – formalnie rolnicza spółdzielnia produkcyjna, rodzaj przedsiębiorstwa rolniczego charakterystycznego dla byłego ZSRR.

Słowo kołchoz jest skrótem od nazwy kollektiwnoje choziajstwo (коллективное хозяйство), które w języku rosyjskim oznacza gospodarstwo kolektywne. W republikach występowały lokalne odpowiedniki, np. kołgosp na Ukrainie.

Kołchozy powstawały w wyniku zwykle przymusowego przejęcia ziemi od indywidualnych rolników na rzecz kołchozu, w ramach kolektywizacji rolnictwa. W odróżnieniu od sowchozów uprawiana ziemia należała formalnie wciąż do rolników tworzących spółdzielnię[potrzebny przypis], ale była przekazana w bezterminowe użytkowanie wspólnocie spółdzielczej. Od tradycyjnych spółdzielni funkcjonujących w innych krajach kołchozy różnią się tym, że wspólnota nie ma prawa się rozwiązać i żaden jej członek nie ma prawa z uczestnictwa w niej zrezygnować[potrzebny przypis]. Po wprowadzeniu w ZSRR obowiązku posiadania dokumentów osobistych (paszport wewnętrzny) w 1932 roku aż do 1976 nie wydawano ich chłopom, co utrudniało im odejście z kołchozu do miast (chłop mógł tylko wyjechać czasowo na podstawie tymczasowych dokumentów, które były ważne tylko w wyszczególnionych miejscach i dniach).

Członkowie kołchozu dostawali miesięczne wynagrodzenie za pracę i mieli prawo do domu mieszkalnego oraz do uprawiania działki przydomowej.

W odróżnieniu od sowchozu, przewodniczący kołchozu był wybierany przez zebranie członków, które podejmowało także ważniejsze decyzje, jednak w praktyce było to formalnością i oba rodzaje gospodarstw niewiele się różniły[1]. Kołchozy były mniejsze i na ogół bardziej wszechstronne, podczas gdy część sowchozów specjalizowała się w jednym typie produkcji[1]. W praktyce gospodarka rolna oparta na sowchozach i kołchozach okazała się na dłuższą metę niewydolna, działająca w oderwaniu od racjonalności ekonomicznej[1]. Ceny zbytu płodów rolnych i wytworów produkcji zwierzęcej, a także ceny zakupu maszyn i surowców do produkcji były ustalane centralnie przez państwo, przy tym zakłady dostarczające maszyny i surowce były również państwowe, podobnie jak większość jednostek skupujących produkty[1]. Tylko niewielka część produktów mogła być sprzedawana lokalnie po cenach umownych[1]. Stałe pensje wprowadzone w kołchozach od lat 60. były w niewielkim stopniu zależne od pracy[1]. Brakowało bodźców ekonomicznych do racjonalizacji działalności rolnej, jak również niska pozostawała motywacja kołchoźników do pracy, nie uzależnionej wprost od jej jakości[1]. Produkcja rolna wymagała dotacji ze strony państwa, a przy tym ceny gotowych produktów dla ludności pozostawały stosunkowo niskie[1]. Kryzys szczególnie ujawnił się w latach 80. i podczas transformacji ustrojowej w latach 90.[1] W tym okresie wydajność produkcji np. ziarna z hektara w ZSRR była ponad dwukrotnie niższa, niż w Europie Zachodniej i USA i niższa od średniej światowej[1].

Kołchozy wciąż istnieją na Białorusi.

Spis treści

Typowe nazwy | edytuj kod

Popularną w ZSRR była nazwa Kołchoz im. Lenina[potrzebny przypis]. Oto informacje o kilku takich kołchozach:

Alaksandr Łukaszenka był w latach 1985-1987 sekretarzem partii w kołchozie im. Lenina w rejonie szkłowskim. Na Białorusi istnieje 10 kołchozów im. Lenina.

Kołchozy w krajach socjalistycznych | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c d e f g h i j Agrarnyj sektor nakanunie rieform 1990-ch godow, „Traktory. Istorija, ludi, maszyny” (nr 28), Hachette Collections, 2016, s. 8-9, ISSN 2311-2131  (ros.).
  2. ↑ В селе Гребнево Старожиловского района отметили 60-летие колхоза
  3. ↑ Рыболовецкий колхоз им. Ленина
  4. ↑ Рыболовецкий колхоз им. В.И. Ленина

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Kołchoz" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy