Kraj Przywiślański

Kraj Nadwiślański w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii (Przekierowano z Kraj Przywiślański) Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Mapa Kraju Nadwiślańskiego

Kraj Nadwiślański (ros. Привислинский край, Priwislinskij kraj) – półoficjalna nazwa Królestwa Polskiego używana po zniesieniu przez władze Imperium Rosyjskiego jego autonomii instytucjonalnej. Nazwa ta nigdy nie zastąpiła całkowicie określenia Królestwo Polskie, lecz była stosowana obok niego.

W polskim piśmiennictwie spotyka się także termin Kraj Przywiślański, będący kalką językową z języka rosyjskiego[1].

Spis treści

Rys historyczny | edytuj kod

Po upadku powstania styczniowego władze rosyjskie przystąpiły do likwidacji autonomii Królestwa. W 1866 przeprowadzono reorganizację administracji, tworząc 10 guberni bezpośrednio podporządkowanych władzom Imperium Rosyjskiego. W 1867 zniesiono autonomię instytucjonalną Królestwa Polskiego – zlikwidowano m.in. Radę Stanu i Radę Administracyjną. Wycofano też z użycia odrębny herb Królestwa, a polskiego orła pozostawiono tylko jako jeden z wielu elementów w herbie całego Imperium. W 1871 zaprzestano wydawania osobnego Dziennika Praw Królestwa Polskiego. Od 1874, po zniesieniu urzędu carskiego namiestnika, obszar Królestwa Polskiego zaczęto również określać jako generał-gubernatorstwo warszawskie. Nazwa „Kraj Nadwiślański” miała jeszcze bardziej podkreślać zespolenie Królestwa z Imperium Rosyjskim.

Zakres użycia nazwy | edytuj kod

Herb Kraju Nadwiślańskiego

Określenie „Kraj Nadwiślański”, początkowo całkowicie potoczne, w latach 80. XIX wieku bez szczególnej podstawy prawnej zaczęło się pojawiać także w dokumentach oficjalnych.

Jako datę pierwszego pojawienia się tej nazwy w akcie urzędowym często podaje się rok 1888. W wydanym 11 czerwca zdaniu Rady Państwa pierwszy raz użyto określenia „gubernie Kraju Nadwiślańskiego”[2].

Jednak jeszcze wcześniej nazwy „Kraj Nadwiślański” użył car Aleksander III. 29 kwietnia 1883 imperator nadał Order Świętego Aleksandra Newskiego kuratorowi warszawskiego okręgu szkolnego, Aleksandrowi Apuchtinowi. W wydanym z tej okazji reskrypcie carskim pojawiło się określenie Priwislinskij kraj[3].

Później nazwę „Kraj Nadwiślański” coraz częściej wprowadzano do oficjalnych dokumentów, czyniono to jednak niekonsekwentnie[4]. Nazwa „Królestwo Polskie” nie została nigdy uchylona[2], władcy Rosji zachowali też w swojej tytulaturze tytuł „królów polskich” (carów polskich).

Podział administracyjny | edytuj kod

Oświata | edytuj kod

W 1897 41% mieszkańców Królestwa Polskiego umiało czytać i pisać przy średniej w Rosji europejskiej 30% (w guberni sankt-petersburskiej 62%, moskiewskiej 49%)[5].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Por. np. M. Czapliński, Słownik encyklopedyczny: historia, Wydawnictwo Europa, 2007, str. 199 [1]
  2. ↑ a b Wojciech Bartel i in.: Historia państwa i prawa Polski. Juliusz Bardach i Monika Senkowska-Gluck (red.). T. III: od rozbiorów do uwłaszczenia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 67. ISBN 83-01-02658-8.
  3. ↑ Andrzej Szwarc: Od Wielopolskiego do Stronnictwa Polityki Realnej: zwolennicy ugody z Rosją, ich poglądy i próby działalności politycznej (1864-1905). Warszawa: Wydział Historyczny UW, 1990, s. 208-209.
  4. ↑ Na przykład: akt dotyczący administracji guberni Królestwa Polskiego opublikowany w 1892 zawiera także wprowadzone w późniejszej poprawce określenie Priwislinskij kraj (pkt 2.10).
  5. ↑ Грамотность
Na podstawie artykułu: "Kraj Przywiślański" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy