Lnica pospolita

Lnica pospolita w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Pokrój

Lnica pospolita (Linaria vulgaris) – gatunek byliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae)[2][4] (w popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista zaliczany był do trędownikowatych (Scrophulariaceae)). Występuje na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej (tam jest gatunkiem zawleczonym)[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.

Spis treści

Morfologia | edytuj kod

Łodyga
Wzniesiona, prosta. Z reguły nie rozgałęzia się, czasami tylko w dolnej części. Owłosiona gruczołowato tylko w części kwiatostanowej, poza tym jest naga. Wysokość 20-90 cm. Roślina wydziela nieco nieprzyjemny zapach.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, gęste. Nieduże bezogonkowe liście (szerokość 1,5-4 mm, długość 30-50 mm) o kształcie równowąskim lub podługowato-lancetowatym. Mają spłaszczone nasady, zaostrzone końce, są szeroko obłonione, cienkie, 1-3 nerwowe.
Kwiaty
W szczytowej części łodygi zebrane w gęste grono. Wyrastają w kątach dużo mniejszych od liści przysadek na krótkich szypułkach i mają długość 2-4 cm. Kielich złożony z 4 wolnych, ostro zakończonych działek i dużo mniejszy od korony. Korona kwiatu grzbiecista, o jasnożółtym kolorze z ciemnożółtą gardzielą i z ostrogą. Ostroga jest krótsza od korony i prosta, lub nieco zagięta. Gardziel korony jest całkowicie zamknięta przez uwypukloną do góry wargę dolną.
Owoc
Krótsza od kielicha, otwierająca się ząbkami w górnej części torebka. Zawiera pokryte brodawkami nasiona w kształcie krążka. Jedna roślina wytwarza do 30 000 nasion.
Korzenie
Ich długość dochodzi do 1m.
  • Kwiatostan
  • Kwiat z boku
  • Kwiaty z przodu
  • Owoce

Biologia i ekologia | edytuj kod

Bylina, geofit. Rośnie na przydrożach, murawach, na kamienistych zboczach, pastwiskach, łąkach, na polach uprawnych jako chwast. Preferuje miejsca słoneczne. Rośnie zarówno w miejscach suchych, jak i wilgotnych. W górach występuje do regla dolnego. Kwiaty bez zapachu, samopylne, kwitną od czerwca do września. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ruderalna. Gatunek charakterystyczny dla SCl. Artemisienea i Ass. Artemisio-Tanacetum[5]. Roślina trująca: całe ziele jest trujące, zwłaszcza dla koni. Szczególnie trującym jego składnikiem jest alkaloid peganina.

Zastosowanie | edytuj kod

  • Bywa czasami uprawiana jako roślina ozdobna.
  • Roślina lecznicza:
    • Surowiec zielarski: ziele (Herba Linariae). Zawiera alkaloid peganinę, fitosterole, kwasy organiczne, flawonoidy i inne.
    • Działanie: łagodnie przeczyszczające, moczopędne, przeciwzapalne. Pobudza perystaltykę jelit, rozluźnia mięśnie gładkie dróg żółciowych. Napary używane były do łagodzenia dolegliwości hemoroidów. W tym celu wykonywano też maści z ziela lnicy zmieszanego ze smalcem. Ponieważ jej działanie przeczyszczające jest trzykrotnie słabsze od kruszyny, była używana w przewlekłych zaparciach u dzieci, osób starszych. Używano jej także przy zaburzeniach trawienia, wzdęciach i atonii jelit.
    • Zbiór i suszenie: ziele zbiera się podczas kwitnienia rośliny, suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu.

Ciekawostki | edytuj kod

  • Dawniej była dość uciążliwym chwastem lnu i stąd pochodzi jej nazwa rodzajowa.
  • Z powodu kształtu kwiatów, przypominającego buty, nazywana była dawniej przez lud pantofelkami Matki Boskiej.
  • W lecznictwie ludowym była używana do leczenia trudno gojących się ran, zapalenia dróg rodnych i spojówek oczu, świądu skóry i żylaków nóg.
  • Ma własności wybielające – rozjaśnia lub całkiem wybiela piegi na skórze.
  • Odwaru z ziela używano dawniej do odstraszania much z domu.
  • Jest rośliną bardzo popularną w Anglii (nadano jej tam aż 25 różnych nazw).

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-10]  (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-09-10].
  4. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia | edytuj kod

  1. Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  2. Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
  3. Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  4. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Lnica pospolita" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy