Lotnisko Chopina w Warszawie

Na mapach: 52°09′57″N 20°58′02″E/52,165833 20,967222

Lotnisko Chopina w Warszawie w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Uroczystość otwarcia terminala pasażerskiego na lotnisku na Okęciu, 29 kwietnia 1934 Znajdujący się między dwoma hangarami budynek dworca lotniczego, 1934 Samoloty w porcie lotniczym Warszawa-Okęcie, początek lat 50. Port lotniczy w latach 70. XX wieku Hala dworca lotniczego w latach 70. XX wieku Wnętrze hali odlotów starej części terminalu A przed przebudową (2008) Wnętrze hali odlotów w nowej części terminalu A Wnętrze hali odlotów w starej części terminalu A po przebudowie (2018) Korytarz w części komercyjnej lotniska Wyjścia do samolotów w terminalu A Hala odbioru bagażu w terminalu A Wprowadzony w 2015 system kolorowych linii kierujących podróżnych do stacji kolejowej Warszawa Lotnisko Chopina, przystanków autobusowych i postojów taksówek Kaplica w strefie tranzytowej Starsza część terminalu A, oddana do użytku w 1992, przebudowana w latach 2012–2015 Terminal General Aviation Terminal Cargo z lotu ptaka Terminal Wojskowego Portu Lotniczego Wraki samolotu An-24 w barwach PLL LOT i dawnego warszawskiego Ikarusa 260 jako obiekty ćwiczeń strażackich przy terminalu Cargo Rządowy Tu-154 i śmigłowiec PZL W-3 Sokół na płycie postojowej samolotów Wojskowego Portu Lotniczego Pesa Elf 27WE-007 należący do SKM linii S2 na stacji Warszawa Lotnisko Chopina Widok lotniska z lotu ptaka w kwietniu 2012 Zdjęcie satelitarne

Lotnisko Chopina w Warszawie (ang. Warsaw Chopin Airport, kod IATA: WAW, kod ICAO: EPWA) – lotnisko znajdujące się w dzielnicy Włochy w Warszawie. Zostało otwarte w 1934 na lotnisku wojskowym jako Port Lotniczy Warszawa-Okęcie. Obsługuje loty rozkładowe, czarterowe i cargo. Jest największym portem lotniczym w Polsce i główną bazą Polskich Linii Lotniczych LOT.

Właścicielem lotniska jest Przedsiębiorstwo Państwowe „Porty Lotnicze”. W 2018 obsłużyło ono 17,7 mln pasażerów, tj. 38,8% wszystkich pasażerów w krajowym i międzynarodowym ruchu lotniczym w Polsce.

Lotnisko jest położone na osiedlu Okęcie, w odległości około 8 km na południowy zachód od centrum miasta.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Po 1918 zapadła decyzja o likwidacji lotniska mokotowskiego na Polu Mokotowskim i budowie zamiast niego trzech nowych lotnisk: wojskowego na Okęciu, cywilnego na Gocławiu oraz sportowego na Bielanach[3]. Lotnisko mokotowskie pełniło w tamtym czasie zarówno funkcję lotniska wojskowego, jak i cywilnego[3].

W planie regulacyjnym Warszawy z 1926 na nowe lotnisko wojskowe przeznaczono tereny na Okęciu i Paluchu o powierzchni 285 ha[4]. Projekt budowlany był oparty na nowoczesnych rozwiązaniach francuskich, zgodnie z którymi optymalnym kształtem lotniska było koło-elipsa lub wielobok, z centralnie położonym polem wzlotów i otaczającą go infrastrukturą (hangary, budynki administracyjne i magazyny)[5]. Od 1931 na budowane na Okęciu lotnisko wojskowe zaczęto przenosić z lotniska mokotowskiego 1 Pułk Lotniczy[3]. W 1932 przy nowym lotnisku powstała stacja meteorologiczna[6].

Z powodu planów zabudowania Pola Mokotowskiego podjęto decyzję o przeniesieniu na Okęcie także ruchu pasażerskiego[7]. Miała to być dla lotniska cywilnego lokalizacja tymczasowa (do czasu wybudowania nowego lotniska na Gocławiu)[3]. 29 kwietnia 1934 uroczyście otwarto tam nowy terminal, który przejął ruch pasażerski z lotniska mokotowskiego[8]. W uroczystości wzięli udział m.in. prezydent Ignacy Mościcki, premier Janusz Jędrzejewicz, korpus dyplomatyczny i dyrektorzy siedmiu europejskich linii lotniczych[8]. Mszę świętą odprawił biskup polowy Józef Gawlina[8].

Był to największy cywilno-wojskowy port lotniczy w II RP[9]. Wokół lotniska powstał klaster przedsiębiorstw związanych z lotnictwem m.in. należąca do Państwowych Zakładów Lotniczych Wytwórnia Płatowców, Polskie Zakłady Skody (późniejsza Wytwórnia Silników PZL), Doświadczalne Warsztaty Lotnicze, a także Instytut Techniczny Lotnictwa[9]. Od 1933 w północnej części lotniska działała stacja meteorologiczna[10]. Latem 1934 oddano do użytku szeroką ul. Żwirki i Wigury, łączącą port lotniczy z ul. Wawelską i centrum miasta, obsadzoną zachowanymi do dzisiaj lipami[11][12]. W 1935 na terenie lotniska wojskowego odsłonięto 20-metrowy pomnik Józefa Piłsudskiego (zniszczony przez Niemców w 1944)[13].

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 od pierwszych godzin wojny lotnisko było celem ataków Luftwaffe[9]. Zbombardowano m.in. pas startowy, hangary i składy paliwa, przerwane zostały sieci: wodociągowa i elektryczna[9]. 8 września 1939 lotnisko zostało zajęte przez wojska niemieckie[9]. Zostało ono prowizorycznie naprawione, uporządkowano także zalegające polskie samoloty w celu umożliwienia wykonywania operacji lotniczych przez Luftwaffe[9]. 5 października 1939 na Okęciu wylądował samolot z Adolfem Hitlerem, który przyleciał do Warszawy w celu przyjęcia defilady zwycięstwa w Alejach Ujazdowskich[14].

W okresie okupacji niemieckiej lotnisko było wykorzystywane jako lotnisko transportowe[9]. Zbudowano m.in. betonową drogę startową na kierunku 300 stopni wraz z pomocniczymi drogami kołowania[9]. Stacjonowała tam część 1. Dywizji Lotniczej 6. Floty Powietrznej Roberta von Greima wyposażona w bombowce Junkers Ju 87 B[9]. W 1944, przed wybuchem powstania warszawskiego, na lotnisku znajdowało się 56 dział przeciwlotniczych[15]. W przejętych zakładach przemysłowych na Okęciu pracowali jeńcy wojenni i Żydzi[9].

1 sierpnia 1944, w godzinę „W”, lotnisko zostało zaatakowane przez żołnierzy 7 Pułku Piechoty AK „Garłuch” do których nie dotarła informacja o odwołaniu tego rozkazu. Atak zakończył się niepowodzeniem. Poległo ponad 120 powstańców, w tym wszyscy dowódcy[16].

W październiku 1944 Niemcy rozpoczęli stopniowe niszczenie infrastruktury lotniska. Przed wycofaniem się z Warszawy uszkodzili pas startowy i drogi kołowania[9].

Cywilną komunikację lotniczą z Okęcia wznowiono w marcu 1945[17].

Po wojnie zrezygnowano z planów budowy lotniska pasażerskiego na Gocławiu (do lat 70. działało tam lotnisko sportowe, na którego miejscu zbudowano osiedle mieszkaniowe Gocław-Lotnisko)[18][19]. W 1962 podjęto decyzję o rozbudowie Centralnego Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie. Prace, podzielone na trzy etapy, zakończono w 1969[20][21]. W październiku 1962 przeniesiono stację meteorologiczną na południowo-zachodnią stronę lotniska, co jeszcze bardziej ograniczyło wpływ miejskiej wyspy ciepła na wyniki pomiarów[22].

Nazwa | edytuj kod

Od momentu swojego otwarcia w 1934 lotnisko nosiło nazwy: Port Lotniczy Warszawa-Okęcie[23] i Centralny Port Lotniczy Warszawa-Okęcie[24].

W 2001 lotnisku nadano imię Fryderyka Chopina. W styczniu 2010 zarejestrowano w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego nową, obowiązującą obecnie formalnie nazwę, Lotnisko Chopina. Zmiana ta jest przedmiotem kontrowersji, i jak wskazuje wiele doniesień medialnych, nie zmieniła dominującej wśród mieszkańców miasta konwencji nazywania lotniska „Okęciem”[25][26]. Zmianę nazwy lotniska uzasadniano m.in. tym, iż nazwa Okęcie „jest nazwą zwyczajową znaną głównie Polakom, która z niczym szczególnym się nie kojarzy. Natomiast Lotnisko Chopina jest marką niosącą określone wartości, na bazie której znacznie łatwiej budować pozycję i rozpoznawalność portu w Polsce i na świecie”[27]. Wśród wspomnianych wartości władze lotniska wymieniały „klasę”, „wysoką kulturę”, „romantyzm” i „polskość”. Władze lotniska zadeklarowały jednocześnie, że nie jest ich zamiarem „zmiana normy językowej i całkowite wytępienie nazwy Okęcie z języka polskiego”[28].

Tradycyjna nazwa „Okecie” (bez polskiego „ę”) jest także wciąż używana jako identyfikator lotniska w systemach radiowej i elektronicznej łączności lotniczej. Nazwę „Warszawa-Okęcie” nosi także Placówka Straży Granicznej na lotnisku[29], obsługiwane przez nią przejście graniczne oraz zlokalizowany na lotnisku Wojskowy Port Lotniczy.

Roszczenia do gruntów zajmowanych przez lotnisko | edytuj kod

Przedsiębiorstwo Państwowe „Porty Lotnicze”, właściciel Lotniska Chopina, toczy spór sądowy ze spadkobiercami rodziny Branickich, którzy domagają się odszkodowania w wysokości co najmniej 235 mln z tytułu bezumownego korzystania z ok. 30 ha gruntów, przejętych po wojnie przez Skarb Państwa na podstawie dekretu o reformie rolnej[30].

Przyszłość lotniska | edytuj kod

W listopadzie 2017 rząd Beaty Szydło podjął decyzję, że cywilny ruch lotniczy z Lotniska Chopina zostanie przejęty po 2027 przez nowo wybudowany Port Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny (CPK) dla Rzeczypospolitej Polskiej w Stanisławowie w gminie Baranów, 45 km na zachód od Warszawy[31][32].

 Osobny artykuł: Centralny Port Komunikacyjny.

Decyzja o dalszym funkcjonowaniu Lotniska Chopina ma zostać podjęta po opracowaniu w latach 2019–2020 studium wykonalności dla CPK[33]

Kalendarium | edytuj kod

  • 1933 – Kosztem ponad 10 mln złotych ukończono budowę lotniska obejmującego trzy hangary, warsztaty, garaże, kotłownię oraz budynek dworca lotniczego wraz z betonową płytą postojową dla samolotów.
  • 1934 – 29 kwietnia – uroczyste otwarcie lotniska przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Przenosiny lotów z lotniska mokotowskiego. W pierwszym roku działalności lotnisko obsłużyło 10750 pasażerów.
  • 1937 – Zainstalowano wyposażenie radionawigacyjne w postaci radiolatarni Lorentz – do lądowania w trudniejszych warunkach atmosferycznych.
  • 1939 – Do września z lotniska utrzymywane były regularne połączenia lotnicze z 6 krajowymi oraz 17 zagranicznymi lotniskami.
  • 1939–1945 – W czasie okupacji niemieckiej na terenie lotniska znajdowały się dwie szkoły lotnicze oraz zakład naprawczy Luftwaffe. Lotniskiem zarządzała spółka Junkers utrzymując na nim swój ośrodek badawczy. W okresie tym wybudowano na lotnisku pierwszą betonową drogę startową.
  • 1945 – styczeń – Zniszczenie lotniska przez wycofujące się wojska niemieckie.
  • 1969 – 27 kwietnia – Uroczyste oddanie do użytku Międzynarodowego Dworca Lotniczego[34] (MDL, użytkowany do 1992) i uruchomienie nowej linii autobusowej nr 175 do śródmieścia[34]
  • 1975 – Oddanie do użytku Krajowego Dworca Lotniczego (KDL, obecnie Terminal General Aviation) przy ul. 17 Stycznia (od 2019 ul. Komitetu Obrony Robotników)
  • 1979 – Oddanie do użytku nowej hali przylotów MDL (użytkowanej do 1992, po przebudowie zamieniona na terminal „Etiuda”).
  • 1992 – 1 lipca – Oddanie do użytku Terminalu 1 (obecnie stara część Terminalu A, architektonicznie i funkcjonalnie zintegrowana z nową częścią w latach 2012–2015).
  • 2004 – Otwarcie terminalu „Etiuda” dla tanich linii lotniczych.
  • 2005 – Otwarcie Terminalu VIP Aviation (obecnie pod nazwą Terminal General Aviation) w zmodernizowanym budynku d. Krajowego Dworca Lotniczego przy ul. 17 Stycznia (od 2019 ul. Komitetu Obrony Robotników).
  • 2006 – 1 grudnia – Oddanie do użytku części przylotowej Terminala 2.
  • 2008 – 7 marca – Oddanie do użytku części odlotowej Terminala 2.
  • 2008 – 30 marca – Wprowadzenie przepisów Schengen.
  • 2009 – 29 marca – Zamknięcie terminalu „Etiuda”[35].
  • 2010 – Przemianowanie terminali 1 i 2 w Terminal A.
  • 2011 – 8 sierpnia – Oddanie do użytku pirsu centralnego i południowego Terminalu A.
  • 2012 – 1 czerwca – Uruchomienie stacji kolejowej Warszawa Lotnisko Chopina.
  • 2012 – 13 września – Rozpoczęcie modernizacji starej części Terminala A.
  • 2014 – Wybudowanie nowej płyty postojowej dla samolotów cargo i dwóch dróg odlodzeniowych oraz dwóch nowych dróg kołowania[36].
  • 2015 – 22 maja – Otwarcie zmodernizowanej części Terminala A w tym. m.in. bezpośredniego połączenia hali przylotów ze stacją kolejową Warszawa Lotnisko Chopina. Na dachu zmodernizowanej części terminala umieszczono elektrownię słoneczną[37]. Udostępniony został także oszklony i zadaszony taras widokowy[38]. Modernizacja terminala kosztowała ok. 400 mln zł netto i była częściowo finansowana ze środków UE (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007–2013)[39].
  • 2019 – czerwiec – Uruchomienie bramek do automatycznej odprawy pasażerów z paszportami biometrycznymi[40]

Ruch pasażerski i cargo | edytuj kod

Tabela ruchu | edytuj kod

W 2018 Lotnisko Chopina obsłużyło 38,8% pasażerów w ruchu lotniczym w Polsce[1].

Lotnisko Chopina jest główną bazą Polskich Linii Lotniczych LOT.

Przesyłki cargo | edytuj kod

  • 2013 – 48 219,1 ton[45]
  • 2014 – 53 474,6 ton[45]
  • 2015 – 58 282,4 ton[46]
  • 2016 – 72 186,4 ton[47]
  • 2017 – 84 389,4 ton[48]
  • 2018 – 92 377,1 ton[2]

Terminale | edytuj kod

W 2010 roku w celu ujednolicenia nazewnictwa budynków zlokalizowanych w Porcie Lotniczym im Fryderyka Chopina w Warszawie zarządzono, że dotychczasowe budynki „Terminal 1” i „Terminal 2” otrzymają wspólną nazwę Terminal A. Druga zmiana dotyczyła przemianowania byłego Terminala VIP Aviation na Terminal General Aviation.

  • Terminal A przy ul. Żwirki i Wigury:
    • d. Terminal 1 – starsza część pasażerskiego Terminalu A lotniska im. Fryderyka Chopina została oddana do użytku 1 lipca 1992. Jego początkowa przepustowość to około 3,5 mln pasażerów rocznie, powiększona w wyniku przebudowy dworca do ok. 5,5 mln pasażerów. Liczba stanowisk odprawy w tej części terminalu wynosiła 46 (numeracja nr 101-146), a pierwotna liczba bramek – 12. Była nazywana, ze względu na kolor dachu, filarów i ścian, „buraczkową”[49]. We wrześniu 2012 rozpoczęła się przebudowa terminala, której celem było architektoniczne i funkcjonalne zintegrowanie budynku z nową częścią oraz wybudowanie przejścia podziemnego łączącego bezpośrednio halę przylotów z nową stacją kolejową[50][51]. Zmodernizowana część terminala, oddana do użytku w maju 2015, ma siedem kondygnacji o powierzchni 60 tys. m², 48 stanowisk odprawy biletowo-bagażowej i 6 stanowisk samoobsługowych[52]. Na dachu umieszczono także elektrownię słoneczną. Panele z ogniwami fotowoltaicznymi pokrywają 80% powierzchni dachu (7 tys. m²), co ma pozwolić na wyprodukowanie ok. 575 MWh energii elektrycznej rocznie (ok. 20% dziennego zapotrzebowania terminala przy idealnych warunkach pogodowych)[37].
    • d. Terminal 2 – nowsza część Terminalu A przystosowana jest do obsługi 6,5 mln pasażerów rocznie. Liczba stanowisk odprawy biletowo-bagażowej wynosi 70 (nr 201-282). Hala przylotów została oddana do użytku 1 grudnia 2006. Strefa odlotów w ówczesnym Terminalu 2 dostała pozwolenie na użytkowanie 7 marca 2008. 12 marca 2008 otworzono terminal i rozpoczęto odprawy pasażerów lotów czarterowych[53], a 18 marca pozostałych lotów rozkładowych[54];
    • pirs centralny i południowy – w ramach dalszej rozbudowy Terminalu A do istniejącego pirsu północnego dobudowano pirs centralny oraz dokończono prace przy pirsie południowym (otwarcie 8 sierpnia 2011); dzięki dokończeniu inwestycji pasażerowie oczekujący na wejście do samolotu mają do dyspozycji jednolitą, przestronną halę, której długość wynosi 725 m.; linie lotnicze i pasażerowie zyskały 11 nowych rękawów, zlokalizowanych w pirsie południowym i centralnym; łączna liczba bramek wynosi 45, a rękawów – 27[55][56].

Od sierpnia 2014 roku wszystkie osoby znajdujące się w Terminalu A mogą korzystać z bezpłatnego i nielimitowanego dostępu do Internetu[57].

Na terenie terminala znajdują się dwie kaplice: w części ogólnodostępnej w hali odlotów oraz otwarta w 2015 kaplica w strefie tranzytowej w pobliżu wyjścia nr 37 wraz z osobnym pokojem modlitwy dla pasażerów różnych religii.

  • Terminal General Aviation (d. Terminal VIP Aviation) przy ul. Komitetu Obrony Robotników. Został otwarty 8 lipca 2005. Służy odprawie pasażerów korzystających z prywatnych lub korporacyjnych samolotów lotnictwa ogólnego (ang. general aviation). Zlokalizowany jest w zmodernizowanym budynku byłego krajowego dworca lotniczego z 1975.

Na terenie lotniska wdrożono zintegrowany system ratowania życia w przypadkach nagłego zatrzymania krążenia, na który w 2016 składało się m.in. 49 defibrylatorów[58].

Nieczynne terminale | edytuj kod

  • Terminal Etiuda – dawny terminal tanich linii lotniczych, działający w latach 2004–2009. W latach 1979–1992 była to hala przylotów, zwana „fińską”, do której przeniesiono całość odpraw podróżnych do Warszawy. Obecnie siedziba Welcome Airport Services;
  • Krajowy Dworzec Lotniczy przy ul. Żwirki i Wigury – od 8 maja 2008 przestał pełnić swoją funkcję ze względu na budowę pirsu centralnego i południowego.

Specjalistyczne dworce lotnicze | edytuj kod

  • Dworzec Towarowy CARGO – zlokalizowany w południowej części lotniska przy ul. Wirażowej.
  • Wojskowy Port Lotniczy Warszawa-Okęcie – zlokalizowany przy ul. Żwirki i Wigury przed wjazdem do cywilnego portu lotniczego. Port był obsługiwany przez flotę samolotów 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego (rozformowany w sierpniu 2011). Terminal Wojskowego Portu Lotniczego (Terminal WPL) obsługiwany przez 1 Bazę Lotniczą[59] służy w szczególności do obsługi transportu członków najwyższych władz państwowych, przyjmowania rządowych delegacji zagranicznych i innych zadań związanych z obsługą administracji państwowej.

Obsługa lotniska | edytuj kod

Widok ogólny lotniska od strony al.Krakowskiej (północno-zachodniej)

Obsługą samolotów na lotnisku, w szczególności załadunkiem i rozładunkiem bagażu, wyważaniem samolotów, transportem pasażerów po płycie lotniska, wypychaniem i holowaniem zajmują się wyspecjalizowane firmy:

Posiłki do samolotów dostarczają firmy:

Paliwo lotnicze do samolotów dostarczają firmy:

Według raportu OAG Punctuality Report z 2015, lotnisko należy pod względem punktualności do światowej czołówki. Blisko 90% lotów odbywa się w wyznaczonym czasie[60].

Kierunki lotów i linie lotnicze | edytuj kod

Kierunki rozkładowe | edytuj kod

Kierunki czarterowe | edytuj kod

Kierunki towarowe | edytuj kod

Mapy z kierunkami lotów | edytuj kod

Lotnisko ChopinaAtenyTurynWeronaMaltaAlicanteKataniaZagrzebMoskwa-SzeremietiewoRygaBerlin-TegelParyż-CDGWenecjaRzym-FiumicinoWiedeńMińskLondyn-HeathrowPragaReykjavík-KeflavikAmsterdamTel AwiwBarcelonaBejrutBelgradBirminghamBrukselaBukaresztBudapesztDüsseldorfErywańFrankfurtGenewaEdynburgHamburgHanowerHelsinkiKijów-BoryspolKopenhagaLarnakaLublinMadrytMediolan-Malp.MonachiumNiceaOdessaSankt PetersburgSofiaStambułStuttgartSztokholm-ArlandaTallinnTbilisiZurychGdańskKatowiceKrakówLwówPoznańRzeszówSzczecinWilnoWrocławBergenOslo-GardermoenStavangerZielona GóraBruksela-CharleroiEindhovenLiverpoolMediolan-Berg.Sztokholm-SkavstaLizbonaDoncaster/SheffieldGöteborgLondyn-LutonMalmöOslo-TorpGrenobleKutaisiMalagaKolonia/BonnLublanaKorfuKiszyniówBazyleaKluż-NapokaBariPołągaCharkówKoszyceLuksemburgZadarSplitSalonikiAlgheroPortoNeapolWinnicaIbizaBillundSantanderBratysławaKijów-ŻulanyLyonLamezia TermePodgoricaPulaKaliningradBordeauxMoskwa-DomodiedowoNorymbergaKownoDubrownikSkopjeZaporożeLondyn-CityWarnaBydgoszczParyż-Orly Kierunki lotów regularnych do Europy z lotniska Chopina w Warszawie

Lotnisko ChopinaAgadirDelhiDubajChicago-O’HareNowy Jork-JFKNewark-LibertyWaszyngtonKolomboLos AngelesPekinTorontoTokio-NaritaAd-DauhaSeulEjlat-OwdaNursułtanSingapurMarrakeszMiamiSan Francisco Kierunki lotów regularnych pozaeuropejskich z Lotniska Chopina w Warszawie Warszawa-Lotnisko ChopinaKorfuMaltaTel AwiwAntalyaBurgasEnfidhaHeraklionPalma de MallorcaRodosAtenyBodrumKataniaChaniaDalamanDubrownikFaroBarcelonaIzmirKosLamezia TermeMálagaMonastyrOlbiaPafosAraxosSewillaSplitSalonikiWarnaWeronaZakintosLarnakaPalermo Kierunki lotów czarterowych do Europy z Lotniska Chopina w Warszawie Warszawa-Lotnisko ChopinaHurghadaSzarm el-SzejkTeneryfaAgadirBangkokKolomboDżerbaFuerteventuraMarsa AlamPhuketSalGran CanariaPunta CanaMaderaPorlamarLa RomanaVaraderoCancunMauritiusDenpasarMombasaPanamaCayo CocoAntananarywaHo Chi MinhMiamiMalePuerto VallartaZanzibarBandżulKrabi Kierunki lotów czarterowych pozaeuropejskich z Lotniska Chopina w Warszawie Warszawa-Lotnisko ChopinaLipsk/HalleMińskParyż-Charles de GaulleBydgoszczGdańskKatowiceKijówPoznańWrocławLiègeKolonia/Bonn Kierunki lotów towarowych do Europy z Lotniska Chopina w Warszawie Warszawa-Lotnisko ChopinaHamiltonNowy Jork-JFKAłmatySzanghajHongkong Kierunki lotów towarowych pozaeuropejskich z Lotniska Chopina w Warszawie

Odciążenie portu | edytuj kod

 Osobny artykuł: Centralny Port Lotniczy dla Polski.

Drogi startowe i operacje lotnicze | edytuj kod

Operacje lotnicze wykonywane są z dwóch asfaltobetonowych dróg startowych:

  • na kierunku 15/33, 3690 × 60 m, o nośności PCN 88 F/C/X/T;
  • na kierunku 11/29, 2800 × 50 m, o nośności PCN 77 R/A/W/T (od 15 marca do 30 czerwca 2019 nieczynne z powodu prac modernizacyjnych[111]).

Samoloty poruszają się po 21 drogach kołowania. W ciągu godziny na lotnisku im. Fryderyka Chopina w Warszawie można wykonać 42 operacje lotnicze.

Pomoce nawigacyjne | edytuj kod

RWY 11: światła Calvert kat. II (960 m), PAPI, ILS/DME kat. II

RWY 29: światła SALS (420 m), PAPI

RWY 15: światła SALS (420 m), PAPI

RWY 33: światła ALPA-ATA kat. II, PAPI, ILS/DME kat. IIIa

Dla wszystkich podejść dostępna jest również radiolatarnia VOR/DME OKC 113,45 MHz

Preferencyjny system dróg startowych | edytuj kod

Z uwagi na kierunki wiatrów najczęściej wiejących w Polsce, układ ruchu lotniczego w przestrzeni nad Warszawą, stosowane na Lotnisku Chopina przepisy dotyczące ograniczania hałasu, układ dróg startowych, kołowania i szybkiego zjazdu, jak i wyposażenie w pomoce nawigacyjne, obowiązuje następujący system preferencyjny dróg startowych:

Przyloty:

  1. RWY 33,
  2. RWY 11,
  3. RWY 15,
  4. RWY 29.

Odloty:

  1. RWY 29,
  2. RWY 15,
  3. RWY 33,
  4. RWY 11.

Transport | edytuj kod

Komunikację z portem lotniczym utrzymuje miejska komunikacja autobusowa (Czasy przejazdów podane według rozkładów ZTM[112]):

1 czerwca 2012 r. oddano do użytku podziemną stację kolejową zlokalizowaną pod terminalem[113]. Kontrakt warty 230 milionów złotych podpisano 27 października 2009[114].

Problemem portu lotniczego pozostają oszukujący pasażerów taksówkarze. Ich ofiarami padają głównie nieświadomi obcokrajowcy – cena kursu do centrum miasta może sięgnąć 150 zł lub więcej. Stało się to przedmiotem kampanii prasowej i tematem wielu publikacji „Gazety Stołecznej”[115]. W 2016 Urząd Lotnictwa Cywilnego poszerzył granice administracyjne lotniska o tereny parkingów i dróg dojazdowych przed terminalem aż do ul. Gordona Bennetta. Dzięki temu Służba Ochrony Lotniska może karać mandatami nieuczciwych kierowców, którzy stojąc w hali przylotów podchodzą do nieświadomych podróżnych, a hala przylotów została oznakowana w kilku językach informacjami o legalnych korporacjach taksówkowych[116].

Połączeniem lotniska z ekspresową obwodnicą miasta jest droga ekspresowa S79.

Częstotliwości radiowe | edytuj kod

Airbus A380 na lotnisku Chopina
  • ATIS – 120,455 MHz
  • Okęcie Clearance Delivery – 121,605 MHz
  • Okęcie Ziemia (Okęcie Ground) – 121,905 MHz
  • Okęcie Wieża (Okęcie Tower) – 118,305 MHz
  • Warszawa Zbliżanie (Warsaw Approach) – 128,805 MHz (Południe) oraz 125,055 MHz (Północ)
  • Warszawa Director (Warsaw Director) – 129,380 MHz

Obszar ograniczonego użytkowania wokół lotniska | edytuj kod

20 czerwca 2011 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego podjął uchwałę nr 76/11 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie[117]. Uchwała weszła w życie 4 sierpnia – po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. (Dz. Urz. Woj. Maz. nr 128, poz. 4086).

Wypadki na lotnisku i w jego pobliżu | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c d e Liczba obsłużonych pasażerów oraz wykonanych operacji w ruchu krajowym i międzynarodowym - regularnym i czarterowym w latach 2016–2018. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl, marzec 2019. [dostęp 2019-05-01].
  2. ↑ a b Ilość obsłużonego cargo on board (w kg) w polskich portach lotniczych w ruchu krajowym i międzynarodowym w roku 2017–2018. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl, marzec 2019. s. 1. [dostęp 2019-05-01].
  3. ↑ a b c d Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 63. ISBN 978-83-61253-51-8.
  4. ↑ Jerzy Gromski: Ochota w latach 1916–1939, [w:] Dzieje Ochoty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 128.
  5. ↑ Zdzisław Suwiński: Krajowa Baza Operacyjna nr 1 z Okęcia we wrześniu 1939 roku. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2016, s. 23. ISBN 978-83-65652-72-0.
  6. ↑ Bernard Budzyński. Zarys historii instrumentalnych obserwacji pogody w Warszawie. „Kronika Warszawy”. 2 (154), s. 42, 2016. 
  7. ↑ Grzegorz Mika: Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe dzieje warszawskiej architektury. Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2017, s. 186. ISBN 978-83-63842-67-3.
  8. ↑ a b c Dominik Sipiński, Paweł Cybulak, Paweł Placha: Lotniska w Polsce. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, s. 153. ISBN 978-83-7729-241-9.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 552. ISBN 978-83-1113474-4.
  10. ↑ Bernard Budzyński. Zarys historii instrumentalnych obserwacji pogody w Warszawie. „Kronika Warszawy”. 2(154), s. 42, 2016. 
  11. ↑ Jan Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 311.
  12. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1035. ISBN 83-01-08836-2.
  13. ↑ Warszawa – Pomnik Józefa Piłsudskiego na Okęciu. sztuka.net, 13 listopada 2015. [dostęp 2019-11-23].
  14. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 21. ISBN 978-83-07-03239-9.
  15. ↑ Piotr Rozwadowski (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005, s. 424. ISBN 83-11-09261-3.
  16. ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1969, s. 72–73.
  17. ↑ Bronisław Dostatni: Ochota ośrodkiem komunikacji lotniczej, [w:] Dzieje Ochoty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 188–189.
  18. ↑ Marcin Białas. Lotnisko na Gocławiu. „Stolica”, s. 53, kwiecień 2016. 
  19. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 926. ISBN 83-01-08836-2.
  20. ↑ Bronisław Dostatni: Ochota ośrodkiem komunikacji lotniczej, [w:] Dzieje Ochoty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 189.
  21. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 84.
  22. ↑ Bernard Budzyński. Zarys historii instrumentalnych obserwacji pogody w Warszawie. „Kronika Warszawy”. 2 (154), s. 45–46, 2016. 
  23. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 568, 671. ISBN 83-01-08836-2.
  24. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 83.
  25. ↑ Sebastian Lucinski: 10 lat „Lotniska Chopina”. Ale nazwa „Okęcie” wciąż popularniejsza. www.mmwarszawa.pl. [dostęp 2011-04-08].
  26. ↑ Am/PAP: Chopin zamiast Okęcia. Newsweek.pl. [dostęp 2011-04-08].
  27. ↑ Radosław Żuk, Dyrektor Biura Public Relations Lotniska Chopina: Od lat dziesięciu Chopin rządzi na Okęciu. old.lotnisko-chopina.pl. [dostęp 2016-01-31].
  28. ↑ Chopin lepszy niż Okęcie. [dostęp 2016-01-31].
  29. ↑ Placówka Straży Granicznej Warszawa – Okęcie. [dostęp 2015-04-08].
  30. ↑ Małgorzata Zubik. Chcą milionów od lotniska. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 16 września 2017. 
  31. ↑ Uchwała w sprawie przyjęcia „Koncepcji przygotowania i realizacji inwestycji Port Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny dla Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów [on-line]. premier.gov.pl, 7 listopada 2017. [dostęp 2017-12-20].
  32. ↑ Jarosław Osowski. Lotnisko na przekór faktom. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 8 listopada 2017. 
  33. ↑ Jarosław Osowski. Powolny start nowego lotniska. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 31 sierpnia 2018. 
  34. ↑ a b Kronika wydarzeń w Warszawie 1 I 1969–30 VI 1969. „Kronika Warszawy”. 1(70), s. 159–160, 1970. 
  35. ↑ Kalendarz warszawski styczeń-marzec 2009. „Kronika Warszawy”. 142, s. 91, 2009. 
  36. ↑ Lotnisko Chopina. Nowy terminal – nowe możliwości. , s. 3, 2015. Dział Public Relations P.P. „Porty Lotnicze”. 
  37. ↑ a b Lotnisko Chopina. Nowy terminal – nowe możliwości. , s. 7, 2015. Dział Public Relations P.P. „Porty Lotnicze”. 
  38. ↑ Taras widokowy jest otwarty!. W: Lotnisko Chopina w Warszawie [on-line]. otnisko-chopina.pl. [dostęp 2018-10-12].
  39. ↑ Lotnisko Chopina. Nowy terminal – nowe możliwości. , s. 8, 2015. Dział Public Relations P.P. „Porty Lotnicze”. 
  40. ↑ Jarosław Osowski: Od dziś na lotniskach odprawa biometryczna. Boeing 737 odprawi się w 12 minut. warszawa.wyborcza.pl, 27 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-27].
  41. ↑ a b c d e f g h Statystyki przewozów pasażerskich i operacji lotniczych w latach 1993–2010. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl. s. 2–3. [dostęp 2015-08-28].
  42. ↑ a b c d Liczba obsłużonych pasażerów oraz wykonanych operacji w ruchu krajowym i międzynarodowym - regularnym i czarterowym w latach 2010–2012. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl, marzec 2013. s. 1. [dostęp 2015-08-28].
  43. ↑ a b c d e f Liczba obsłużonych pasażerów oraz wykonanych operacji w ruchu krajowym i międzynarodowym - regularnym i czarterowym w latach 2012–2014. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl, marzec 2015. s. 1. [dostęp 2015-08-27].
  44. ↑ a b c d e f Liczba obsłużonych pasażerów oraz wykonanych operacji w ruchu krajowym i międzynarodowym – regularnym i czarterowym w latach 2015–2017. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl, marzec 2013. s. 1. [dostęp 2015-08-28].
  45. ↑ a b Ilość obsłużonych przesyłek „on board” (w kg) w polskich portach lotniczych w ruchu krajowym i międzynarodowym w latach 2014 i 2013. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. maj 2015. s. 1. [dostęp 2015-08-28].
  46. ↑ Ilość obsłużonego cargo on board (w kg) w polskich portach lotniczych w ruchu krajowym i międzynarodowym w roku 2014-2015. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl. [dostęp 2016-05-31].
  47. ↑ Ilość obsłużonego cargo on board (w kg) w polskich portach lotniczych w ruchu krajowym i międzynarodowym w roku 2015–2016. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl. [dostęp 2016-03-30].
  48. ↑ Ilość obsłużonego cargo on board (w kg) w polskich portach lotniczych w ruchu krajowym i międzynarodowym w roku 2016-2017. W: Urząd Lotnictwa Cywilnego [on-line]. ulc.gov.pl. [dostęp 2018-05-11].
  49. ↑ Terminal na Okęciu prawie gotowy. Kiedy otwarcie?. warszawa.gazeta.pl. [dostęp 2016-05-22].
  50. ↑ Rusza przebudowa Terminalu A na Lotnisku Chopina. Gazeta.pl, 2012-09-14. [dostęp 2012-11-03].
  51. ↑ Lotnisko Chopina. Nowy terminal – nowe możliwości. , s. 4, 2015. Dział Public Relations P.P. „Porty Lotnicze”. 
  52. ↑ Nowy terminal na Lotnisku Chopina już działa. W: Przedsiębiorstwo Państwowe „Porty Lotnicze” [on-line]. lotnisko-chopina.pl. [dostęp 2015-08-17].
  53. ↑ Pierwsze loty czarterowe z ówczesnego Terminalu 2.
  54. ↑ Pierwsze loty rozkładowe z Terminalu 2.
  55. ↑ PPL ogłasza przetarg na dokończenie Terminalu 2.
  56. ↑ Konrad Majszyk: Inwestycje na lotnisku Chopina, fiasko w Modlinie. Życie Warszawy.pl. [dostęp 2010-05-13].
  57. ↑ Jakub Panek: Lotnisko daje darmowy internet. Wi-Fi dostępne na Okęciu. wyborcza.pl, 14 sierpnia 2014. [dostęp 2014-12-08].
  58. ↑ Danuta Walewska. Lotnisko jest dobrze zaopatrzone w defibrylatory. „Rzeczpospolita (dodatek Życie Mazowsza)”, s. J5, 30 marca 2016. 
  59. ↑ 1 Baza Lotnicza.
  60. ↑ Lotnisko Chopina w światowej czołówce punktualności (pol.). Lotnicza Polska. [dostęp 2015-02-04].
  61. ↑ AnnaA. Żuchlińska AnnaA., Air Canada Rouge: Z Warszawy do Toronto, pasazer.com [dostęp 2015-05-24]  (pol.).
  62. ↑ y, LOT traci monopol. Na trasie do Chin, tvn24bis.pl [dostęp 2016-08-18]  (pol.).
  63. ↑ Krzysztof LogaK.L. Sowiński Krzysztof LogaK.L., easyJet wraca do Warszawy. Uruchomi 4 trasy, pasazer.com [dostęp 2018-08-10]  (pol.).
  64. ↑ Kolejny raz LOT przywraca trasę Warszawa-Bejrut – Pasazer.com, www.pasazer.com [dostęp 2018-11-15] .
  65. ↑ Pasazer.com: LOT poleci do Berlina, Pasazer.com [dostęp 2017-09-01] .
  66. ↑ Nowe trasy polskiego przewoźnika: LOT poleci do Legolandu - Lotnictwo - rp.pl, www.rp.pl [dostęp 2018-06-07]  (pol.).
  67. ↑ Nowa trasa Warszawa Bydgoszcz.
  68. ↑ a b MariuszM. Piotrowski MariuszM., Kolejne nowe trasy LOT. Z Warszawy polecimy do Koszyc i Charkowa, fly4free.pl [dostęp 2015-11-09]  (pol.).
  69. ↑ LOT poleci do Indii. Od września loty do Delhi .
  70. ↑ LOT poleci z Warszawy do Dubrownika .
  71. ↑ a b Rozkład lotów - Lotnisko Chopina w Warszawie, www.lotnisko-chopina.pl [dostęp 2017-03-25]  (pol.).
  72. ↑ LOT połączy Warszawę z Hanowerem - Linie lotnicze i lotniska - rp.pl, www.rp.pl [dostęp 2018-06-07]  (pol.).
  73. ↑ PawełP. Cybulak PawełP., LOT poleci z Warszawy do Kijowa (Żuliany), pasazer.com [dostęp 2016-12-01]  (pol.).
  74. ↑ Paweł Cybulak: LOT poleci z Warszawy do Londynu City (pol.). pasazer.com. [dostęp 14 czerwca 2018].
  75. ↑ LOT Polish Airlines announces Warsaw-Los Angeles flight (ang.). eturbonews.com. [dostęp 4 października 2016].
  76. ↑ Paweł Cybulak: LOT: Z Warszawy do Luksemburga (pol.). pasazer.com. [dostęp 24 listopada 2015].
  77. ↑ LOT Polish Airlines is coming to Miami, worldairlinenews.com [dostęp 2018-08-29]  (ang.).
  78. ↑ Dominik Sipiński: LOT: Więcej Dreamlinerów, wraca Newark (pol.). pasazer.com. [dostęp 8 września 2016].
  79. ↑ LOT poleci do Norymbergi .
  80. ↑ MirosławM. Pachowicz MirosławM., Nowość w LOT. Astana w końcu w sprzedaży, pasazer.com [dostęp 2017-01-25]  (pol.).
  81. ↑ Anna Żuchlińska: LOT poleci z Warszawy do Oslo (pol.). pasazer.com. [dostęp 9 października 2017].
  82. ↑ LOT uruchomi loty na trasie Warszawa - Ostrawa. Ryanair uruchomi dodatkowe rejsy do Dublina | Z kraju, TVN24 BiS [dostęp 2019-11-29]  (pol.).
  83. ↑ a b DominikD. Sipiński DominikD., LOT poleci do Puli i Podgoricy [dostęp 2016-12-22]  (pol.).
  84. ↑ LOT poleci do San Francisco (pol.). pasazer. [dostęp 2019-10-06].
  85. ↑ DominikD. Sipiński DominikD., LOT leci do Seulu, pasazer.com [dostęp 2016-06-22]  (pol.).
  86. ↑ DominikD. Sipiński DominikD., LOT poleci do Singapuru od maja, pasazer.com [dostęp 2017-11-16]  (pol.).
  87. ↑ AnnaA. Żuchlińska AnnaA., LOT: Z Warszawy polecimy do Tokio, pasazer.com [dostęp 2015-06-19]  (pol.).
  88. ↑ LOT poleci do Tokio, aeronews.pl [dostęp 2015-06-16]  (pol.).
  89. ↑ Pasazer.com: Z Warszawy i Katowic LOT-em do Turynu, Pasazer.com [dostęp 2018-05-29] .
  90. ↑ Bartłomiej Morga: LOT poleci do Waszyngtonu (pol.). pasazer.com. [dostęp 6 stycznia 2020].
  91. ↑ MirosławM. Pachowicz MirosławM., Eurolot do likwidacji. Na początek trasy własne, pasazer.com [dostęp 2015-02-08]  (pol.).
  92. ↑ JakubJ. Bujnik JakubJ., LOT poleci z Warszawy do Zaporoża, pasazer.com [dostęp 2018-02-14]  (pol.).
  93. ↑ Pasazer.com: LOT poleci z Warszawy na Korfu, Pasazer.com [dostęp 2019-02-21] .
  94. ↑ MariuszM. Piotrowski MariuszM., Nowa trasa PLL LOT: Z Warszawy polecimy na Litwę do Połągi, fly4free.pl [dostęp 2015-11-06]  (pol.).
  95. ↑ LOT poleci w tym roku łącznie do 12 miast na Bałkanach - Lotnictwo - rp.pl, www.rp.pl [dostęp 2018-06-07]  (pol.).
  96. ↑ a b JakubJ. Panek JakubJ., LOT uruchomi z Lotniska Chopina nowe połączenia do Chorwacji, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2015-12-22]  (pol.).
  97. ↑ LOT poleci do Kolombo od listopada, www.rp.pl [dostęp 2019-02-24]  (pol.).
  98. ↑ Turcja. Ruszyło nowe lotnisko w Stambule - Lotnictwo - rp.pl, www.rp.pl [dostęp 2019-04-09]  (pol.).
  99. ↑ a b c d e MarcinM. Piotrowski MarcinM., HIT! Wizz Air ogłasza 7 nowych tras z Warszawy i nowy samolot w bazie!, fly4free.pl [dostęp 2016-10-25]  (pol.).
  100. ↑ a b UBM (UK) Ltd. 2018, Wizz Air Poland network changes from Oct 2018, „Routesonline” [dostęp 2018-09-29]  (ang.).
  101. ↑ AnnaA. Żuchlińska AnnaA., Wizz Air: Z Warszawy do Neapolu, pasazer.com [dostęp 2016-03-14]  (pol.).
  102. ↑ Piotr Golianek: Wizz Air poleci z Warszawy i Budapesztu do Paryża-Orly (pol.). pasazer.com. [dostęp 23 grudnia 2019].
  103. ↑ AnnaA. Żuchlińska AnnaA., Wizz Air: Z Warszawy do Santander, pasazer.com [dostęp 2016-10-19]  (pol.).
  104. ↑ AnnaA. Żuchlińska AnnaA., Wizz Air poleci z Polski na Sardynię, pasazer.com [dostęp 2016-01-25]  (pol.).
  105. ↑ PawełP. Cybulak PawełP., Wizz Air: 6. samolot na Lotnisku Chopina. 4 nowe trasy, pasazer.com [dostęp 2015-09-17]  (pol.).
  106. ↑ PawełP. Cybulak PawełP., Wizz Air poleci nad Morze Czerwone, pasazer.com [dostęp 2016-09-29]  (pol.).
  107. ↑ PawełP. Cybulak PawełP., Wizz Air poleci z Warszawy do Portugalii!, pasazer.com [dostęp 2016-02-11]  (pol.).
  108. ↑ PawełP. Cybulak PawełP., Dwie nowe trasy Wizz Aira. Do Włoch i Chorwacji, pasazer.com [dostęp 2016-06-17]  (pol.).
  109. ↑ http://www.pasazer.com/in-16600-tui,b767,arkefly,poleci,z,warszawy.php.
  110. ↑ http://www.pasazer.com/in-13715-lot,czartery,dla,rainbow,tours.php.
  111. ↑ Lotnisko Chopina modernizuje drogę startową. [dostęp 2019-06-07].
  112. ↑ ZTM Warszawa. [dostęp 2010-05-11].
  113. ↑ Z aktualności ZTM: Pociągi połączyły lotnisko z centrum. [dostęp 1 czerwca 2012].
  114. ↑ Pociągiem na lotnisko. ztm.waw.pl. [dostęp 2009-10-27].
  115. ↑ Taximafia bezkarna, bo lotnisko boi się ją przepędzić. Gazeta Wyborcza, sierpień 2012.
  116. ↑ Koniec mafii taksówkowej na lotnisku Chopina? Port lotniczy wyciąga ciężkie działa.
  117. ↑ Uchwała 76/11 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Samorząd Województwa Mazowieckiego. [dostęp 2011-07-30].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (międzynarodowy port lotniczy):
Na podstawie artykułu: "Lotnisko Chopina w Warszawie" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy