Maryland

Na mapach: 39°00′N 76°42′W/39,000000 -76,700000

Maryland w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Piramida wieku Mapa stanu Maryland

Maryland (wymowa:/ˈmɛrələnd/ i) – stan Stanów Zjednoczonych na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego.

Jest jednym z 13 stanów założycielskich. Od południa graniczy z Dystryktem Kolumbii, Wirginią i Wirginią Zachodnią, od wschodu z Delaware, a od północy z Pensylwanią.

Zatoka Chesapeake dzieli stan na dwie części – wschodnią – nizinną i zachodnią – wyżynną, łagodnie wznoszącą się w kierunku Appalachów.

Spis treści

Geografia | edytuj kod

Stan zajmuje powierzchnię całkowitą 32 133,15 km², z czego 25 314,08 km² to powierzchnia lądowa, a 6819,07 km² (21,2%) leży pod wodą. Najwyższym punktem w stanie jest wierzchołek Hoye Crest na górze Backbone Mountain w hrabstwie Garrett, o wysokości 1024 m n.p.m. Najniższy punkt lądowy stanu położony jest na poziomie morza na brzegach zatoki Chesapeake oraz Oceanu Atlantyckiego. Najniższy punkt w granicach administracyjnych stanu położony jest na dnie zatoki Chesapeake, około 53 m pod poziomem morza, około 1,6 km na południowy zachód od południowego brzegu wyspy Kent w hrabstwie Queen Anne’s i określany jako Bloody Point Hole[3].

Topografia stanu Maryland jest zróżnicowana, dlatego czasami stan określa się mianem "Ameryki w miniaturze"[4]. Stan posiada linię brzegową o długości około 12 420 km, z czego 11 175 km to linia brzegowa zatoki Chesapeake[5]. Wschodnia część stanu ma charakter nizinny i położona jest na półwyspie Delmarva, wchodzącym w skład niziny Atlantyckiej. Środkowa część stanu leży na obszarze Wyżyny Piedmontu, zaś na zachodzie znajdują się pasma górskie Pasma Błękitnego oraz gór Allegheny, wchodzących w skład systemu górskiego Appalachów.

Główne rzeki stanu to Patapsco, Patuxent, Potomak oraz Susquehanna.

Zbiorniki wodne | edytuj kod

W Maryland nie istnieje ani jedno naturalne jezioro, ponieważ procesy geologiczne w tym stanie nie sprzyjały powstawaniu jezior. Jako że lodowce nie występowały na tym obszarze podczas ostatniej epoki lodowcowej, w Maryland nie ma jezior polodowcowych. Wszystkie istniejące obecnie zbiorniki wodne w Maryland zostały stworzone sztucznie przez człowieka poprzez zatamowanie rzek. Choć niektóre z nich nazywane są jeziorami, jak na przykład jezioro Deep Creek Lake czy jezioro Lake Habeeb, to wszystkie są zbiornikami retencyjnymi. Największymi zbiornikami wodnymi w stanie są rezerwuar Conowingo Reservoir na rzece Susquehanna o powierzchni 34,65 km² i pojemności ponad 382 mln m3 oraz Deep Creek Lake o powierzchni 15,78 km² i pojemności ponad 127 mln m3. Poniższe zestawienie obejmuje zbiorniki wodne w Maryland o powierzchni ponad 3 km²[6].

Parki stanowe | edytuj kod

 Osobny artykuł: Lista parków stanowych w stanie Maryland.

W Maryland znajduje się 45 parków stanowych, z których największy, park stanowy Gunpowder Falls w hrabstwie Baltimore, zajmuje powierzchnię 74,87 km².

Klimat | edytuj kod

Klimat na wybrzeżu jest podzwrotnikowy morski, w głębi stanu występuje klimat kontynentalny wilgotny.

Ludność | edytuj kod

Według szacunków United States Census Bureau, ludność stanu Maryland w roku 2010 wynosiła 5 773 552[7]. Liczba ludności rośnie: w 2000 roku wynosiła 5 296 486 mieszkańców[8].

Największe miasta Maryland pod względem liczby mieszkańców według spisu w roku 2010 to Baltimore (620 961), Frederick (65 239), Rockville (61 209), Gaithersburg (59 933), Bowie (54 727), Hagerstown (39 662) i stolica Annapolis (38 394)[9].

Podział administracyjny | edytuj kod

 Osobny artykuł: Lista hrabstw w stanie Maryland.

Stan Maryland podzielony jest na 23 hrabstwa oraz miasto Baltimore, które zostało wyodrębnione w 1851 roku z hrabstwa Baltimore i posiada status równoważny hrabstwu, nie wchodząc w skład żadnego z nich. Największym hrabstwem pod względem liczby ludności jest hrabstwo Montgomery, a największym hrabstwem pod względem powierzchni lądowej jest hrabstwo Frederick.

Historia | edytuj kod

Przed przybyciem Europejczyków | edytuj kod

Pierwsi ludzie przybyli na tereny obecnego Maryland około 10 tysięcy lat p.n.e. wraz z zakończeniem ostatniej epoki lodowcowej. Głównym źródłem pożywienia plemion koczowniczych zamieszkujących te tereny około 1500 lat p.n.e. były ostrygi. Pierwsze indiańskie przedmioty gliniane pochodzą z okresu około 1000 lat p.n.e. Około roku 800 n.e. Indianie udomowili pierwsze rośliny, a do polowań na zwierzęta zaczęli korzystać z łuków i włóczni. Ślady pierwszych stałych indiańskich wiosek pochodzą z XII wieku.

Europejscy odkrywcy | edytuj kod

Pierwszym znanym Europejczykiem u brzegów Maryland był pływający pod banderą angielską wenecki żeglarz John Cabot, który w 1498 roku dotarł do wybrzeży obecnego hrabstwa Worcester. W 1524 roku włoski podróżnik Giovanni da Verrazzano wpłynął do zatoki Chesapeake. Dokładniejszej eksploracji zatoki dokonał w 1572 roku hiszpański gubernator kolonii Floryda, Pedro Menéndez de Avilés. W 1608 roku zatokę zbadał również angielski kolonizator z pobliskiego Jamestown, John Smith. Pierwsze przedmioty europejskie w Maryland w kontekście archeologicznym pochodzą z lat 20. XVII wieku.

Mapa kolonii Maryland

Okres kolonialny | edytuj kod

 Osobny artykuł: Prowincja Maryland.

Prowincja Maryland oficjalnie powstała 20 czerwca 1632 roku, gdy król Anglii Karol I Stuart nadał ją baronowi Baltimore, Cæciliusowi Calvertowi. Nazwa Maryland została wybrana na cześć Henrietty Marii Burbon, żony króla Karola. Pierwsi koloniści przybyli do Maryland 25 marca 1634 roku. W 1649 roku uchwalono akt o tolerancji religijnej wprowadzający równość praw dla wszystkich chrześcijan.

Historia stanu | edytuj kod

Religia | edytuj kod

Dane z 2014 r.[10]:

Gospodarka | edytuj kod

Ćwierć dolara; rewers z przydomkiem stanu
  • Rolnictwo:
    • uprawa kukurydzy, soi, oraz roślin szklarniowych.
    • hodowla drobiu
  • Przemysł:
    • elektrotechniczny, elektroniczny, spożywczy, chemiczny.

Uczelnie | edytuj kod

Dodatkowe informacje | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Stany Zjednoczone, podział terytorialny Stanów Zjednoczonych, Stany Zjednoczone/Historia.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
  2. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Maryland, www.census.gov [dostęp 2018-01-04]  (ang.).
  3. ↑ Highest and Lowest Elevations in Maryland's Counties (ang.). Maryland Geological Survey. [dostęp 13 sierpnia 2014]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 lipca 2013)].
  4. ↑ Maryland Facts (ang.). Maryland Office of Tourism, 18 lutego 2005. [dostęp 13 sierpnia 2014].
  5. ↑ Land Areas, Inland-Water Areas, and Length of Shorelines of Maryland's Counties (ang.). Maryland Geological Survey. [dostęp 13 sierpnia 2014].
  6. ↑ (en) Maryland’s Lakes and Reservoirs: FAQ Maryland Geological Survey
  7. ↑ Maryland (ang.). United States Census Bureau. [dostęp 13 sierpnia 2014]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 stycznia 2015)].
  8. ↑ Profile of General Demographic Characteristics: 2000 (ang.). United States Census Bureau. [dostęp 13 sierpnia 2014]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 stycznia 2015)].
  9. ↑ Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2012 (ang.). United States Census Bureau. [dostęp 13 sierpnia 2014 Maryland QuickFacts]. [zarchiwizowane z tego adresu (kwietnia 17, 2016)].
  10. ↑ Adults in Maryland. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-15].
  11. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-15].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Hrabstwa w stanie Maryland

Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych

Kontrola autorytatywna (stan USA):
Na podstawie artykułu: "Maryland" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy