Maszewo

Na mapach: 53°29′46,79″N 15°03′41,12″E/53,496331 15,061422

Maszewo w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Maszewo (niem. Massow[2]) – miasto położone jest w województwie zachodniopomorskim w powiecie goleniowskim, w środkowej części gminy Maszewo, na północ od Jeziora Maszewskiego. Miasto zajmuje powierzchnię ok. 6 km² (554 ha). Miejscowość jest siedzibą władz gminnych, od miasta powiatowego Goleniowa oddalona jest o ok. 20 km, a od Szczecina o ok. 50 km. W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

31 grudnia 2009 r. miasto miało 3231 mieszkańców[3].

Część miasta stanowi także dawna miejscowość Urwite.

Spis treści

Klimat | edytuj kod

Pod względem klimatycznym omawiany obszar został zaliczony przez Krzysztofa Prawdzica do Dzielnicy Bałtyckiej oraz krainy Gryficko-Nowogardzkiej

Klimat Maszewa według Krzysztofa Prawdzica

Z kolei Alojzy Woś, biorąc pod uwagę najczęściej występujące typy pogody, zakwalifikował ten teren do Regionu Zachodniopomorskiego. Charakteryzuje się on w porównaniu z innymi regionami kraju:

  • względnie częstym występowaniem dni z pogodą przymrozkową,
  • umiarkowanie zimną (średnia dobowa temperatura powietrza od 0,0 °C do –5,0 °C, temperatura maksymalna powyżej i minimalna poniżej 0 °C), z niewielkim zachmurzeniem oraz bez opadu,
  • rzadkim zjawianiem się dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną, z dużym zachmurzeniem nieba i opadem.

Warunki naturalne | edytuj kod

Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 5,54 km²[4].

W granicach Maszewa (we wschodniej części miasta) znajdują się 2 małe jeziora, przez które przepływa rzeka Leśnica. Dalej w północnej części miasta rzeka wpada do Jeziora Maszewskiego. Swoje źródła w mieście ma także rzeka Stepnica. Na terenie Maszewa jest 1 park spacerowo-wypoczynkowy o powierzchni 10 ha[5]. Wzdłuż rzeki Leśnicy, na obszarze miasta usytuowana jest ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Dolina rzeki Leśnicy”. Znajduje się tam wiele gatunków fauny i flory, punkty widokowe, miejsca na ognisko, tablice edukacyjne, plac zabaw.


Historia | edytuj kod

Mury obronne dawnego Maszewa z XIII i XIV wieku

W X–XII był tu słowiański gród. Najwcześniejsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1233 roku, w której wymieniony został lokalny proboszcz Bertram. W 1259 roku, po podziale dóbr pomiędzy książętami pomorskimi a biskupstwem kamieńskim, Maszewo stało się własnością biskupów. Taka sytuacja utrzymała się do połowy XV wieku. Od 1253 roku z miastem związany był rycerz, prawdopodobnie jego zasadźca – Konrad, który przybrał nazwisko von Massow.

Prawa miejskie na prawie magdeburskim otrzymało Maszewo w roku 1278 z rąk biskupa kamieńskiego Hermanna von Gleichen. Wraz z przywilejem miasto otrzymało 130 łanów ziemi. Po kolejnych czterech latach mieszczanie zostali zwolnieni przez Bogusława IV z płacenia cła mostowego i drogowego na terenie księstwa. W 1286 roku biskup Herman nadał miastu przywilej na prawie lubeckim, prawo posiadania młynów wodnych i wiatraków oraz połowu ryb na jeziorze i pobierania myta z dróg lądowych.

Dochody, jakie w ten sposób zdobywano dzielono między kasę miejską (⅓) i biskupa (⅔). Przywileje te potwierdzone zostały w następnych latach przez księcia Bogusława X (1501), grafa Ludwika von Eberstein (1663), Fryderyka III (1699) i króla Wilhelma I (1741). W 1310 roku założono w Maszewie bractwo kościelne, którego członkiem był m.in. rycerz Ludeke von Massow. W 1334 roku Conrad von Massow sprzedał część grodu biskupom kamieńskim, ci z kolei oddali ją w lenno, najpierw rodzinie von Dossow (1363), a potem duchownemu Poppe (1372). W roku 1435 lub 1451 miasto zostało sprzedane Bogusławowi IX, a w 1466 oddane kolejnym lennikom – rodzinie von Eberstein. Już w XIV wieku miejscowość otoczona była murami miejskimi oraz posiadała kościół, w XV zaś zabudowę mieszczańską i ratusz. Poza murami zlokalizowane były najprawdopodobniej dwa przedmieścia przed bramami – stargardzką i nowogardzką. Źródłem dochodów ówczesnych mieszczan było rolnictwo, handel i drobne rzemiosło. W drugiej połowie XVI wieku właściciele wybudowali po południowo-zachodniej części miasta zamek. Z początkiem XVII wieku rozbudowano przedmieścia, powstały nowe budynki gospodarcze, a miasto liczyło około 1000 mieszkańców.

W wyniku epidemii cholery w 1625 roku liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę. Następnie, w latach 1628, 1638 i 1639 wybuchały pożary, które były przyczyną śmierci kolejnych osób oraz zniszczyły niemal całą zabudowę miasta. Od roku 1635 roku Ebersteinowie wydzierżawiali Maszewo Melchiorowi i Ewaldowi von Wedell. Po śmierci ostatniego potomka z rodziny von Eberstein, ich majątek przeszedł w ręce margrabiów brandenburskich. W 1664 roku Maszewo odkupiła Jadwiga Eleonora zu Wied, córka Georga Ebersteina, a po roku 1692 miasto wróciło ponownie do Brandenburgii.

W drugiej połowie XVII wieku liczba mieszkańców zaczęła wzrastać, odbudowywano też zabudowania mieszkalne i gospodarcze. W 1740 roku wybudowano szpital, w 1743 w okolicy miasta uruchomiono cegielnię. W latach 1784–1786, zlikwidowane zostały średniowieczne obwałowania, a fosa zasypana została ziemią. W latach 1821–1822 wybudowano nowy ratusz. W 1866 roku, w ramach prac związanych z budową nowych brukowanych dróg, podjęto decyzję o rozebraniu bram miejskich. Z początkiem XX wieku (1903) Maszewo zostało połączone z Goleniowem koleją żelazną, a w okolicach dworca kolejowego powstało nowe osiedle z gmachami użyteczności publicznej.

Armia Czerwona zajęła Maszewo 7 marca 1945 r., miasto uległo zniszczeniom w 30%. W rezultacie II wojny światowej miejscowość włączono do Polski. Dotychczasowa ludność Maszewa została wysiedlona do Niemiec. Wybudowano ośrodek zdrowia, dom kultury, powstała betoniarnia, zakład liczników elektrycznych, drobny przemysł spożywczy i odlewnia żelaza[7].

Kalendarium:

Nieistniejący most kolejowy
  • X wiek – na „Górze Zamkowej” powstało grodzisko wczesnośredniowieczne
  • 1232 – nazwa Maszewo (Massov) po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych
  • 1269 – Książę Barnim I (z rodu Gryfitów) oddał Maszewo wraz z sąsiednimi terenami biskupom kamieńskim
  • 1278 – biskup Herman von Gleichen wystawił dokument lokacyjny według prawa magdeburskiego nadający miastu prawa miejskie
  • 1286 – Maszewo zostało przeniesione na prawa lubeckie, co wiązało się między innymi z nadaniem miastu m.in. przywilejów sądowniczych
  • 1451 – biskupstwo kamieńskie sprzedało miasto księciu pomorskiemu Bogusławowi IX
  • druga połowa XV w. – miasto zostało oddane w lenno grafom von Eberstein
  • 1523 – książę Bogusław X nadaje rodzinie von Eberstein tytuł prawny do Maszewa i związanych z nim ziem
  • 1625 – 1639 – miasto nawiedzają liczne pożary i epidemia cholery
  • 1692 – miasto przeszło pod zwierzchnictwo Brandenburgii
  • XIX w. – rozwój gospodarczy miasta
  • 1903 – budowa linii kolejowej do Goleniowa
  • 7 marca 1945 – zdobycie miasta przez wojska sowieckie.
  • 1945 – włączenie miasta do Polski; rozpoczęcie wysiedlania jego dotychczasowej ludności
  • 1948 – powstanie klubu sportowego LKS Masovia Maszewo.
  • 1973 – utworzenie gminy Maszewo

Zabytki | edytuj kod

Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej (XII–XV w.) Budynek poczty
  • Kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej: Kościół budowany od 4. ćwierci XII do połowy XV wieku. Jest budowlą gotycką o formach charakterystycznych dla architektury miejskich far Pomorza Zachodniego. Budowę ukończono przed 1358, bowiem w tym roku miało miejsce poświęcenie fary. Od 1604 do 1741, z powodu złego stanu wieży, nie używano dzwonów kościelnych. W roku 1741 zbudowano nową wieżę, która spaliła się od uderzenia pioruna w 1819. Wybudowana w latach 1821–1822 nowa wieża kościelna przetrwała do naszych czasów. Zwieńczenie pochodzi z 1868. W czasie II wojny światowej kościół w Maszewie został częściowo uszkodzony, miał też zniszczony w 80%. dach, który naprawiono jeszcze w 1945. Po uporządkowaniu kościoła przez pierwszych polskich mieszkańców Maszewa dnia 19 sierpnia 1945 została odprawiona pierwsza msza.
Mury obronne przed 1939 rokiem
  • Baszta Francuska: z XIV–XV w., gzyms wieńczący z 1884 r., styl gotycki. Kształt przyziemia baszty jest zbliżony do kwadratu, trzon główny ma kształt walca. Ściany baszty zostały wzniesione z surowego kamienia polnego (w przypadku przyziemia) oraz z cegły ceramicznej (powyżej przyziemia). Wejście do baszty znajduje się w elewacji równoległej do murów obronnych[8].
  • Mury obronne: zachowane na całym obwodzie miasta, zbudowane z kamieni granitowych i z cegły. Wzniesione na przełomie XIII i XIV wieku, z nakazu wydanego w 1286. Zewnętrzną linię murów chroniły wały ziemne i fosa, pogłębiona w XV wieku. Fosa i wały zostały zlikwidowane w latach 1784–1785, zaś w 1838 rozebrano przedbramia. W miejscu dawnej fosy i wałów wytyczono w 1854 r. uliczkę obrzeżną. Dzisiejszy wygląd murów przetrwał od 1868 r., kiedy zburzono bramy wewnętrzne oraz część półbaszt z uwagi na budowę nowych dróg. Bezpośrednio za murami znajdują się ruiny gotyckiej kapliczki z XV w., która należała do dawnego szpitala trędowatych, wokół 8 starych lip nazywanych „Apostołami”, oraz wiekowy dąb nazywany „Judaszem”[7].
  • Ratusz: znajduje się po północnej stronie kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej, z fasadą w kierunku wschodnim. Obecny ratusz zbudowano w latach 1821–1827 na miejscu starszej budowli, prawdopodobnie z okresu średniowiecza. Ostateczny kształt dzisiejszego ratusza to rok 1920 (dobudowano wtedy kondygnację strychową). Obecnie siedziba Urzędu Miejskiego[7].
Pomnik poległych
  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej: Modernistyczny monument powstały w latach dwudziestych XX wieku na przedmieściach Maszewa w woj. zachodniopomorskim. Jest jedną z największych i najoryginalniejszych tego typu budowli na Pomorzu Zachodnim. Wybudowano go w 1926 roku z inicjatywy ówczesnej Rady Miasta Maszewa. Po wojnie pomnik popadł w ruinę. Odremontowany został w 1993 przy współudziale strony niemieckiej. Podczas remontu w 1993 na ścianach pomnika umieszczono dwie tablice (jedną w języku polskim, drugą w języku niemieckim) o następującej treści: Dla pokojowego współżycia (ku pamięci niemieckim i polskim ofiarom z Wojen Światowych 1914–1918, 1939–1945), żyjącym ku przestrodze i pojednaniu /w 1926 roku w Maszewie zbudowany/ w 1993 roku w Maszewie, w niemiecko-polskim współdziałaniu restaurowany.
  • Cmentarz żydowski w Maszewie: Teren cmentarza zniwelowano koparką 28.08.2017 r. Prace zostały zatrzymane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Funkcjonariusze Policji zabezpieczyli wykopane kości[9].
  • Poczta
  • Pozostałości zamku na górze Zamkowej poza miastem[7].

Kultura | edytuj kod

Placówkami kształtującymi życie kulturalne miasta są Ośrodek Kultury i Sportu oraz Biblioteka Publiczna. Ośrodek Kultury i Sportu w Maszewie prowadzi szeroką działalność skierowaną do dzieci, młodzieży i dorosłych. Spośród organizowanych stałych zajęć należy wymienić: zajęcia taneczne m.in. nauka tańca Break Dance, zajęcia wokalno-muzyczne, naukę gry na instrumentach, koło plastyczne i ceramiczne.

Przy placówce działają m.in.:

  • Stowarzyszenie Teatr Krzyk;
  • Bractwo Rycerskie Rota Piesza von Massow;
  • Zespół Ludowy Maszewianki;
  • Zespół Ludowy Przemoczanki.

Ośrodek jest organizatorem lub współorganizatorem imprez cyklicznych, takich jak: Dni Papieskie, Wystawa Twórców Nieprofesjonalnych, Dzień Edukacji Narodowej, Święto Niepodległości, Noc Świętojańska, ŚredniowieCzuj w Maszewie.

Biblioteka Miasta i Gminy Maszewo organizuje imprezy propagujące czytelnictwo, konkursy, zajęcia plastyczne, wystawy oraz spotkania autorskie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego księgozbiór biblioteki liczył w 2011 roku 15 810 woluminów.

Od 2011 roku w Maszewie ukazuje się kwartalnik – Biuletyn Maszewski, samorządowe czasopismo informacyjne wydawane przez Urząd Miejski.

Oświata | edytuj kod

Na terenie miasta Maszewo działają publiczne placówki oświatowe, prowadzone przez gminne i powiatowe jednostki samorządu terytorialnego oraz placówki niepubliczne, prowadzone przez inne organa, np. osoby prywatne.

Gmina jest organem prowadzącym dla: przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum w mieście Maszewo. Są to:

  • Przedszkole Miejskie;
  • Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza;
  • Gimnazjum im. Jana Pawła II.

Starostwo powiatowe jest organem prowadzącym dla Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych, w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Technikum nr 1, Technikum Rolnicze dla Dorosłych.

Placówką niepubliczną, działającą na terenie miasta jest Niepubliczne Przedszkole Iskierka.

Administracja | edytuj kod

Ratusz

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Maszewa wybierają do swojej rady miejskiej 5 radnych (5 z 15). Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Maszewo. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy placu Wolności.

Burmistrzowie Maszewa:

  • Jadwiga Jolanta Ferensztajn (2002-2018)
  • Paweł Piesio (od 2018)

Mieszkańcy Maszewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Demografia | edytuj kod

  • Piramida wieku mieszkańców Maszewa w 2014 roku[1].

Opieka zdrowotna | edytuj kod

Opiekę zdrowotną mieszkańcom zapewniają m.in.:

  • Zakład Opieki Zdrowotnej S.C.
  • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ginmed S.C.
  • Przychodnia Zdrowia (Samodzielny Szpital Rejonowy w Nowogardzie)

W mieście świadczą usługi także gabinety stomatologiczne i apteki.

Wspólnoty wyznaniowe | edytuj kod

Współpraca zagraniczna | edytuj kod

Sport | edytuj kod

Na terenie miasta działają następujące kluby sportowe:

  • Uczniowski Klub Sportowy Smyk, działający przy Szkole Podstawowej;
  • Uczniowski Klub Sportowy Ratusz, z siedzibą w Ośrodku Kultury i Sportu w Maszewie, działający od 1997 roku (kolarstwo);
  • Ludowy Klub Sportowy Masovia Maszewo, powstały pomiędzy 1946 a 1948 rokiem (piłka nożna).

Bazę sportową miasta tworzy m.in. Hala Sportowa, działająca od 2011 roku, zawierająca boisko, siłownię, saunę, kawiarnię, pomieszczenia przystosowane do gry w tenisa stołowego i tenisa ziemnego.

W Maszewie organizowane jest od 2007 roku Kryterium Uliczne o Puchar Burmistrza Maszewa – impreza mająca na celu propagowanie kolarstwa.

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Maszewo w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-12]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 11 czerwca 2010, ISSN 1734-6118 .
  4. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2009-08-20. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  5. ↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14].
  6. ↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego. W: Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny.
  7. ↑ a b c d CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 183, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
  8. ↑ CzesławC. Piskorski CzesławC., Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 183–184, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482 .
  9. ↑ Marek Jaszczyński, Maszewo. Zniszczyli dawny cmentarz żydowski, 29 sierpnia 2017.
  10. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-25] .

Bibliografia | edytuj kod

  • Krzysztof Prawdzic: Klimat województwa szczecińskiego w świetle potrzeb rolnictwa. Szczecin: K.W. PZPR, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa WRN w Szczecinie, 1961, s. 34–38.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Maszewo" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy