Michaił Sałtykow-Szczedrin - encyklopedia.biolog.pl

Michaił Sałtykow-Szczedrin w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Michaił Jewgrafowicz Sałtykow-Szczedrin (ros. Михаил Евграфович Салтыков-Щедрин, właściwie Michaił Jewgrafowicz Sałtykow (ros. Михаил Евграфович Салтыков); ur. 15 stycznia^?/ 27 stycznia 1826 w Spas-Ugoł, Imperium Rosyjskie, zm. 28 kwietnia^?/ 10 maja 1889 w Petersburgu, Imperium Rosyjskie) – rosyjski pisarz, satyryk i publicysta. Autor utworów zawierających sarkastyczną krytykę życia społeczno-politycznego w carskiej Rosji. Rozpowszechnił powiedzenie "rubla zarobić i cnotę zachować" (ros. "капитал приобрести и невинность соблюсти", dosł. "zdobyć kapitał i zachować cnotę")^[1].

Życiorys | edytuj kod

Wywodził się z rodziny arystokratycznej Sałtykowów. Sytuacja rodzinna odzwierciedla się w jego utworach. Otrzymywał domowe wykształcenie, w wieku 10 lat wyjechał do Moskwy do instytutu dla synów szlacheckich; spędził tam dwa lata i został (jako jeden z najzdolniejszych uczniów) przeniesiony do Carskiego Sioła.

W 1844 zakończył tam edukację, w trakcie której próbował swych sił literackich. Zaczynał od wierszy naśladowczych. Po ukończeniu w 1844 roku szkoły nigdy więcej nie tworzył wierszy, a nawet wyśmiewał swoje utwory. Jego debiut literacki przypadł na rok 1847 utworem Sprzeczności. Przez siedem i pół roku służył jako urzędnik w Wiatce, miejscu zsyłek wrogów politycznych.

Po powrocie z Wiatki ożenił się z córką gubernatora. W latach 1856–1857 napisał Szkice gubernialne. Przedstawione w nich miasto Krytogorod (tak naprawdę Wiatka) stało się symbolem prowincjonalnej Rosji. Cesarz Aleksander II mianował go na stanowisko wicegubernatora w guberni wiackiej.

W 1863 roku napisał Niewinne opowieści i Satyry w prozie. Od 1863 roku przez dwa lata zajmował się wraz z Niekrasowem redakcją pisma Sowriemiennik. Wszystko, co pisał w tym czasie, drukował w tym piśmie.

Nazywano go prokuratorem życia społecznego. Od roku 1857 (rok wydania Szkiców Gubernialnych) podpisywał swoje utwory pseudonimem Szczedrin.

Wybrana twórczość | edytuj kod

Powieści | edytuj kod

1875–1880 – Państwo Gołowlewowie (ros. Господа Головлёвы) – polskie tłumaczenie Tadeusz Łopalewski
1869–1870 – Dzieje pewnego miasta (ros. История одного города) – polskie tłumaczenie Seweryn Pollak
1878–1879 – Ubieżysze Monrieno (ros. Убежище Монрепо)
1887–1889 – Poszechońskie dawne dzieje (ros. Пошехонская старина)

Bajki | edytuj kod

1869:

Zginęło sumienie (ros. Пропала совесть)
Dziki dziedzic (ros. Дикий помещик)
Jak jeden chłop udomowił dwóch generałów (inne tytuły Jak jeden chłop wyżywił dwóch dygnitarzy; Opowieść o tym, jak jeden chłop nakarmił dwóch generałów; ros. Повесть о том, как один мужик двух генералов прокормил)

1883:

Przemądrzały kiełb (ros. Премудрый пискарь)
Ofiarny zając (ros. Самоотверженный заяц)
Biedny wilk (ros. Бедный волк)

1884:

Karaś idealista (ros. Карась-идеалист)
Niedźwiedź wojewodą (ros. Медведь на воеводстве)
Orzeł mecenasem (ros. Орел-меценат)
Żurnalista oszust i łatwowierny czytelnik (ros. Обманщик-газетчик и легковерный читатель)