Morze Śródziemne

Na mapach: 35°N 18°E/35,000000 18,000000

Morze Śródziemne w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Morze Śródziemne – morze międzykontynentalne leżące pomiędzy Europą, Afryką i Azją, o powierzchni około 2,5 mln km². Zasolenie wód Morza Śródziemnego wynosi 33–39‰.

Na zachodzie jest połączone Cieśniną Gibraltarską z Oceanem Atlantyckim, na wschodzie przez cieśninę Dardanele łączy się z morzem Marmara i dalej przez cieśninę Bosfor z Morzem Czarnym, zaś przez Kanał Sueski z Morzem Czerwonym i dalej z Oceanem Indyjskim.

To śródlądowe morze jako jedyne na świecie otoczone jest lądami należącymi do trzech części świata. Już przed tysiącami lat kwitły tu kultura i nauka, rozwijały się rolnictwo, rzemiosło, handel i żegluga. Na obszarze tym pozostały bogate pamiątki starych cywilizacji – pojedyncze zabytki i całe miasta. Wspólną cechą tych państw, poza dostępem do morza, jest klimat i roślinność śródziemnomorska.

Nad Morzem Śródziemnym leżą następujące państwa (zgodnie z ruchem wskazówek zegara): Gibraltar, Hiszpania, Francja, Monako, Włochy, Malta, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Cypr (w tym Cypr Północny oraz Akrotiri i Dhekelia), Turcja, Syria, Liban, Izrael (w tym Strefa Gazy), Egipt, Libia, Tunezja, Algieria i Maroko. Większość państw basenu Morza Śródziemnego współpracuje w ramach Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego.

Fauna Morza Śródziemnego liczy w przybliżeniu około 5000 gatunków.

Spis treści

Nazwa | edytuj kod

Termin „Morze Śródziemne” pochodzi z łacińskiego słowa mediterraneus znaczącego tyle, co „w środku ziemi” lub „między lądami” (medius - ‘między’, ‘pośrodku’ + terra ‘ziemia’, ‘ląd’), jako że znajduje się między kontynentami Afryką i Europą. Grecka nazwa Mesogeios (Μεσόγειος) jest podobna – μέσο, „środek” + γη, „ziemia”, „ląd”. W czasach historycznych Morze Śródziemne miało kilka nazw, np. Grecy początkowo nazywali je ἡ θάλασσα (hē thálassa; „Morze” bez przymiotnika) lub czasami ἡ μεγάλη θάλασσα (hē megálē thálassa; „Wielkie Morze”), ἡ ἡμέτερα θάλασσα (hē hēmétera thálassa; „Nasze Morze”), η εντός θάλασσα (he entos thálassa; „Morze Wewnętrzne”) lub ἡ θάλασσα ἡ καθ'ἡμᾶς (hē thálassa hē kath'hēmâs; „Morze wokół nas”). Rzymianie powszechnie nazywali je podobnie Mare Nostrum (łac. „Nasze Morze”), Mare Magnum („Wielkie Morze”) lub też Mare Internum („Morze Wewnętrzne”). W Biblii pierwotnie znane było jako „Wielkie Morze” [Lb 34,6,7, J 1,4, 9,1, Ez 47,10,15,20] lub po prostu „Morze” [1Krl 5,9, 1Mch 14,34, 15,11], ale także znane jako „Morze Hinder” z powodu swojego położenia na zachodnim brzegu Ziemi Świętej i dlatego znajdującym się za osobą spoglądającą na wschód, o czym jest mowa w Starym Testamencie, co czasami tłumaczone jest jako „Zachodnie Morze” [Pwt 11,24, Jl 2,20]. Inną nazwą było „Morze Filistynów” (Wj 23,31) z powodu ludzi zamieszkujących dużą część wybrzeża blisko Izraelitów. We współczesnym hebrajskim było zwane Ha-Jam Ha-Tichon (הַיָּם הַתִּיכוֹן) – „Środkowym Morzem”, dosłownym tłumaczeniem niemieckiego odpowiednika Mittelmeer. W języku tureckim znane jest jako Akdeniz – „Białe Morze”, w arabskim – l-Baḥr al-Abyaḍ al-Mutawassiṭ (البحر الأبيض المتوسط), co możemy zrozumieć jako „Białe Morze Środkowe”, zaś w islamskiej i dawnej arabskiej literaturze było wymienione jako Baḥr al-Rūm (بحر الروم), lub „Rzymskie/Bizantyjskie Morze”.

Podział | edytuj kod

Podział Morza Śródziemnego według Międzynarodowego Biura Hydrograficznego w Monako:

Podział nie uwzględnia innych obszarów Morza Śródziemnego nazywanych również morzami:

Wyspy | edytuj kod

 Osobny artykuł: Wyspy Morza Śródziemnego.

Ważniejsze wyspy to (licząc od zachodu)

Pomiędzy Korsyką a Półwyspem Apenińskim znajdują się m.in.

Wyspy Morza Egejskiego

Temperatura morza | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Sopot Sea Temperature Average, Poland Water Temperatures – seatemperature.org.
  2. ↑ Gibraltar average sea temperature – seatemperature.org.
  3. ↑ Málaga Water Temperature - seatemperature.org.
  4. ↑ Nice average sea temperature – seatemperature.org.
  5. ↑ Genoa average sea temperature – seatemperature.org.
  6. ↑ Split average sea temperature – seatemperature.org.
  7. ↑ Barcelona average sea temperature – seatemperature.org.
  8. ↑ Valencia average sea temperature – seatemperature.org.
  9. ↑ Almería Water Temperature - seatemperature.org.
  10. ↑ Alicante Water Temperature - seatemperature.org.
  11. ↑ Tor San Lorenzo (Rome) average sea temperature – seatemperature.org.
  12. ↑ Durrës average sea temperature – seatemperature.org.
  13. ↑ Palermo average sea temperature – seatemperature.org.
  14. ↑ Algiers average sea temperature – seatemperature.org.
  15. ↑ Cartage (Tunis) average sea temperature – seatemperature.org.
  16. ↑ Athens average sea temperature – seatemperature.org.
  17. ↑ Malta average sea temperature – seatemperature.org.
  18. ↑ Limassol average sea temperature – seatemperature.org.
  19. ↑ Alexandria average sea temperature – seatemperature.org.
  20. ↑ Beirut average sea temperature – seatemperature.org.
  21. ↑ Tel Aviv average sea temperature – seatemperature.org.
Kontrola autorytatywna (inland sea):
Na podstawie artykułu: "Morze Śródziemne" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy