Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Na mapach: 50°04′36″N 19°59′36″E/50,076667 19,993333

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Aero Ae-145 w ekspozycji muzeum (duży hangar) Aero L-60 Brigadyr (duży hangar) Albatros B.II (mały hangar) Avia B.33 (licencyjny Ił-10) (duży hangar) Aviatik C.III (mały hangar) Bücker Bü 131B Jungmann (duży hangar) Grigorowicz M-15 (mały hangar) Curtiss Export Hawk II (duży hangar) De Havilland 82A Tiger Moth II (duży hangar) Jak-12 (duży hangar) Jak-17UTI (ekspozycja plenerowa, w tle duży hangar) Jak-18 (duży hangar) Jak-40 (ekspozycja plenerowa) Let L-200 Morava (duży hangar) Lim6bis (ekspozycja plenerowa, w tle aleja MiG-ów) LWD Szpak (duży hangar) Tu-134A (ekspozycja plenerowa) Po-2 (duży hangar) PWS-26 (duży hangar) PZL M-4 Tarpan (duży hangar) PZL P.11c (duży hangar) RWD-13 (duży hangar) RWD-21 (duży hangar) An-26 (ekspozycja plenerowa) SAAB J 35J Draken (ekspozycja plenerowa) SAAB AJSF 37 Viggen (ekspozycja plenerowa) WSK MD-12F (ekspozycja plenerowa) WSK-Mielec M-15 (Belphegor) (ekspozycja plenerowa) TS-11 Iskra (ekspozycja plenerowa) WSK TS-9 Junak 3 (duży hangar) BŻ-1 GIL (SP-GIL) (duży hangar) WSK Mi-2Ch (ekspozycja plenerowa) Plan muzeum WSK SM-2 (duży hangar) silnik turboodrzutowy SO-1 (silnikownia) silnik turboodrzutowy Lyulka AL-7F (silnikownia) silnik Tumański RD-9B (silnikownia)

Muzeum Lotnictwa Polskiego – muzeum w Krakowie zlokalizowane na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny, gromadzące eksponaty związane z historią rozwoju lotnictwa. Liczba eksponowanych obecnie statków powietrznych przekracza 200. Muzeum wydaje własne publikacje, organizuje imprezy o charakterze edukacyjnym. Jest też uczestnikiem i organizatorem konferencji poświęconych historii lotnictwa i muzealnictwu[1]. Posiada również bibliotekę z ponad 30 tysiącami pozycji[2]. Znalazło się na ósmym miejscu listy najlepszych muzeów lotnictwa na świecie w rankingu telewizji CNN[3].

Spis treści

Historia | edytuj kod

Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny | edytuj kod

 Osobny artykuł: Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny.

Muzeum Lotnictwa Polskiego funkcjonuje na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny (jednego z najstarszych lotnisk wojskowych na świecie). Lotnisko to powstało w 1912 roku w związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier. W 1917 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą. Początkowo zajmowało obszar 55 ha i zawierało bazę oddziału lotniczego. Po odzyskaniu niepodległości i przejęciu obiektów lotniska przez polskie władze wojskowe zorganizowano pierwszą polską jednostkę bojową tzw. Eskadryllę Lotniczą (później 1 Eskadra). Następnie bazę rozbudowano tworząc warsztaty remontowo-produkcyjne, Niższą Szkołę Pilotów i kolejne eskadry. W 1921 roku powstał w oparciu o istniejące zaplecze techniczne 2 Pułk Lotniczy. W połowie lat 20. polskie władze wojskowe podjęły decyzję o rozbudowie lotniska. 18 lipca 1923 roku otwarto Cywilną Stację Lotniczą Kraków, czego efektem było powstanie drugiego co do wielkości lotniska w Polsce. W 1938 roku uruchomiono linię międzynarodową Warszawa-Kraków-Budapeszt. W czasie II wojny światowej lotnisko przejęli Niemcy, po wojnie straciło swoje znaczenie ze względu na rozwój urbanistyczny okolicznych terenów. W 1963 roku zostało zlikwidowane. W 2006 roku wpisano zespół obiektów lotniska do rejestru zabytków pod numerem A-1106[4].

Powstanie muzeum | edytuj kod

Muzeum powstało w 1964 roku, dla pomieszczenia rosnącego zbioru statków powietrznych magazynowanych w kraju, którego rdzeń stanowiły eksponaty przejętej w 1945 roku poniemieckiej kolekcji. W tym celu 23 marca 1963 Minister Obrony Narodowej przekazał Aeroklubowi PRL tereny i budynki dawnego wojskowego Rakowice-Czyżyny, w tym hangar[5]. Pierwotnie muzeum funkcjonowało jako Ośrodek Ekspozycji Sprzętu Lotniczego przy Aeroklubie Krakowskim, a działalność muzeum zapoczątkowała Wystawa Lotnicza na przełomie sierpnia i września 1964 roku[6]. 1 lipca 1965 muzeum przeorganizowano jako Ośrodek Ekspozycji Lotniczej APRL w Krakowie[6]. 1 stycznia 1967 r. muzeum zostało przejęte przez Naczelną Organizację Techniczną i przemianowane na Muzeum Lotnictwa w Krakowie[6]. Od 1 stycznia 1971 muzeum nosiło nazwę Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie[6]. Wówczas też muzeum zostało przejęte przez Ministerstwo Komunikacji i nadano mu statut i osobowość prawną[7]. Nazwę tę Muzeum nosiło do lat 90. Pierwszym (1967-1983) dyrektorem Muzeum był Marian Markowski. Po nim placówką kierowali Wacław Kiściński (1983-1988), Michał Mietelski (1988-1989) i Krzysztof Radwan (1989-2020)[7].

Nowy budynek muzeum | edytuj kod

Obok starego gmachu powstał (otwarcie nastąpiło 18 września 2010 roku[8]) nowy trzykondygnacyjny budynek[9], o powierzchni 4000 m² z lotu ptaka przypominający śmigło. Każde jego skrzydło pełni inną funkcję. Do ekspozycji obiektów muzealnych przeznaczone są dwa z nich. W trzeciej części zlokalizowane są m.in. biblioteka, biura, sala kinowa i konferencyjna. Inwestycja została sfinansowana ze środków samorządu województwa małopolskiego oraz środków unijnych i kosztowała około 45,8 mln zł. W lutym 2008 roku swoje wsparcie dla tej inicjatywy w kwocie 60 tys. dolarów zapowiedział amerykański koncern lotniczy Boeing[10]. 19 maja 2008 roku odbyło się uroczyste poświęcenie i wmurowanie aktu erekcyjnego. Poświęcenia dokonał metropolita krakowski Stanisław Dziwisz. Obecni byli m.in. marszałek województwa małopolskiego Marek Nawara, senator RP Janusz Sepioł, dyrektorzy departamentów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego[11].

Status prawny i struktura organizacyjna muzeum | edytuj kod

Muzeum działa w oparciu o ustawę o muzeach[12], ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej[13] oraz własny statut i podlega urzędowi marszałkowskiemu województwa małopolskiego. Zgodnie ze statutem muzeum jest samorządową instytucją kultury wyodrębnioną pod względem prawnym i ekonomiczno-finansowym, której organizatorem jest województwo małopolskie. Województwo zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju muzeum.

W Muzeum Lotnictwa Polskiego istnieją następujące jednostki organizacyjne:[14]

  1. Dyrekcja Muzeum Lotnictwa Polskiego
  2. Dział Inwentaryzacji Muzealiów (DIM)
  3. Dział Upowszechniania Muzealiów (DUM)
  4. Dział Konserwacji Muzealiów (DKM)
  5. Dział Administracji (DA)
  6. Biblioteka Naukowa i Archiwum (BNiA), funkcjonująca na prawach działu
  7. Dział Finansowy (DF)
  8. Stanowisko ds. Sekretariatu (SEK)

Nadzór nad muzeum w sposób ogólny sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w sposób bezpośredni – organizator. Przy muzeum działa trzynastoosobowa rada muzeum, której członków powołuje i odwołuje zarząd województwa małopolskiego[15]. Wewnętrznie zasady pracy muzeum są określone w Regulaminie Organizacyjnym[16].

Pochodzenie eksponatów | edytuj kod

Większość eksponatów stanowią przekazane do muzeum egzemplarze wycofane z użytku przez wojsko lub władze państwowe. Część eksponatów trafiła do muzeum dzięki wymianie z innymi muzeami na świecie.

  • Muzeum jest w posiadaniu 25 samolotów pochodzących z kolekcji Hermanna Göringa, która przed wojną znajdowała się w berlińskich Deutsche Luftfahrt Sammlung (Niemieckich Zbiorach Lotniczych) i po wojnie została przejęta przez Polskę jako mienie porzucone przez Niemców w Kuźnicy Czarnkowskiej (znajdującej się przed wojną na terenie Niemiec). Eksponaty te początkowo jedynie magazynowano oraz uzupełniano o dalsze, głównie powojenne konstrukcje polskie, z przeznaczeniem dla przyszłego Muzeum Komunikacji[5]. W latach 40. magazynowano je w Okręgowej Składnicy Lotniczej w Gądkach, w latach 50. przeniesiono je do parowozowni w Pilawie (razem z zabytkowym taborem kolejowym), a następnie do pawilonów po Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (przekazując jednocześnie Muzeum Techniki NOT)[5]. W 1959 roku otwarto Centralną Wystawę Lotniczą na lotnisku w Pilczycach pod Wrocławiem, po raz pierwszy publicznie prezentując część zbiorów[5]. Wreszcie w 1963 roku zostały ostatecznie przeniesione do Krakowa. Obecnie stanowią one obok tzw. Berlinki przedmiot niemieckich roszczeń wobec Polski[17][18][19]. Należący do kolekcji brytyjski samolot De Havilland DH 9a z 1918 r., dar indyjskiego księcia Hajdarabadu dla brytyjskiego lotnictwa wojskowego, został zamieniony w latach 70. w Wielkiej Brytanii na myśliwiec Spitfire LF Mk XVIE z okresu II wojny światowej[20][21].
  • Dowództwo Sił Powietrznych Szwecji przekazało do zbiorów muzeum samolot AJSF 37 Viggen o numerze fabrycznym 37954. 29 listopada 2005 roku maszyna przyleciała bezpośrednio ze swojej bazy w Luleå w Szwecji i wylądowała na krakowskim lotnisku Balice skąd ulicami miasta przetransportowano ją do muzeum[22]. Egzemplarz ten latał już nad Polską w roku 2002 roku podczas ćwiczeń Strong Resolve 2002 i był jednym z pięciu rozpoznawczych Viggenów bazujących w 33 Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu w składzie SwAFRAP (Swedish Air Force Rapid Reaction Unit).
  • Eksponowany w hangarze Curtiss Export Hawk II (D-IRIK) to jeden z dwóch samolotów zakupionych przez Hermanna Göringa dla niemieckiego asa lotnictwa Ernsta Udeta, by zachęcić go do wstąpienia do NSDAP w 1933 roku[23]. Samolot ten był wykorzystany do pokazów z okazji Letnich Igrzysk Olimpijskich 1936 roku w Berlinie.
  • Będący w ekspozycji muzeum TS-11 Iskra 1H 0730 w barwach Reprezentacyjnego Zespołu Akrobacyjnego Sił Powietrznych RP "Biało-Czerwone Iskry" to tzw. "Czerwona 1" pilotowana wcześniej przez dowódcę zespołu ppłk pil. Jerzego Lenia. Została ona przekazana decyzją MON do zbiorów muzeum po wylataniu resursu.
  • Znajdujący się w zbiorach muzeum jedyny ocalały na świecie P.11c w czasie kampanii wrześniowej brał udział w walkach. Pilotował go ppor. Wacław Król. 1 września zestrzelił wspólnie z kpr. Pawłem Kowalą samolot rozpoznawczy Hs 126, a 5 września wraz z kpr. Piotrem Zaniewskim zestrzelił He 111. Nie zostało to uwzględnione przez komisję Bajana, jednak znalazło potwierdzenie w danych Luftwaffe[24].
  • Amerykański Northrop F-5E Tiger II z ekspozycji plenerowej jest zdobyczą wojenną z okresu wojny wietnamskiej. Maszyny te były eksportowane przez Stany Zjednoczone do wielu krajów m.in. do Wietnamu Południowego. Część z nich została przejęta przez siły Wietnamu Północnego i przez nie wykorzystywana. Jedna z takich maszyn została przekazana Instytutowi Lotnictwa do opracowania dokumentacji technicznej dla przezbrojenia samolotu w działka produkcji radzieckiej. Dokumentacja nie została opracowana, zaś samolot ostatecznie trafił do muzeum[25].

Pomniki i odznaczenia związane z muzeum | edytuj kod

Na terenie należącym do muzeum znajdują się trzy pomniki:

  • Pomnik Lotników – ufundowany w roku 1970 przez społeczeństwo Krakowa ku czci Lotników walczących na frontach II wojny światowej, usytuowany obok hangaru, otoczony zielenią. Pomnik ma formę głazu na którym widnieje tablica z napisem: "1939 1945/ CHWAŁA/ POLSKIM LOTNIKOM/ UCZESTNIKOM BOHATERSKICH/ WALK Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM/ W 25 ROCZNICĘ ZWYCIĘSTWA/ NAD FASZYZMEM/ SPOŁECZEŃSTWO MIASTA KRAKOWA"[26].
  • Tablica upamiętniająca lotnicze wsparcie dla okupowanej Polski, usytuowana nieopodal dużego hangaru. Upamiętnia ona wsparcie lotnicze niesione przez lotników polskich, angielskich, kanadyjskich, nowozelandzkich, australijskich, południowoafrykańskich i amerykańskich. Na tablicy wymienione są jednostki prowadzące w latach 1941-1944 zrzuty lotnicze z pomocą dla walczącej Polski[27].
  • Tablica upamiętniająca 80. rocznicę powstania lotnictwa polskiego powstała wspólnym staraniem Muzeum Lotnictwa Polskiego i Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa. Tablica usytuowana jest na terenie Muzeum Lotnictwa, w miejscu pamięci urządzonym w granicy posesji nieopodal dużego hangaru. Poświęcona jest zdobywcy Lotniska Rakowice-Czyżyny w październiku 1918 roku – komendantowi płk. pil. Romanowi Florerowi oraz Ernestowi Cieślewskiemu i innym dowódcom, personelowi latającemu, technicznemu i obsłudze naziemnej 2. Pułku Lotniczego (1921-1939) oraz 308 Dywizjonu Myśliwskiego Krakowskiego (1940-1946)[28].

W pobliżu muzeum w Parku Lotników Polskich znajduje się pomnik lotników polskich poległych na wszystkich frontach II wojny światowej autorstwa Bronisława Chromego[29] a także głaz z inskrypcją „Chwała lotnikom” z 1970 roku.

Muzeum nadaje również własne odznaczenie – Medal Wdzięczności Muzeum „Summa Cum Laude”. Otrzymali go m.in. Ryszard Kaczorowski[30] i inż. Jerzy Płoszajski[31].

Programy edukacyjne i imprezy | edytuj kod

Małopolski Piknik Lotniczy | edytuj kod

Muzeum rokrocznie, w czerwcu, organizuje Małopolski Piknik Lotniczy. W 2003 roku na potrzeby lotnicze muzeum i pikniku lotniczego ustanowiono ponownie czynne lądowisko na zachodnim fragmencie dawnej betonowej drogi startowej (obecnie przedzielonej ulicą; wschodnia część leży na terenie osiedla mieszkaniowego, mniej więcej w zachowanym stanie). Nowa droga startowa jest czynna na kierunku 26 i posiada betonową nawierzchnię o wymiarach 720 × 60 m. Mogą z niej korzystać lekkie samoloty do 7500 kg i śmigłowce.

Lotniczy Park Kulturowy | edytuj kod

Muzeum jest również inwestorem przedsięwzięcia o nazwie „Lotniczy Park Kulturowy”[32], którego projekt wykonano w Instytucie Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem Marii Łuczyńskiej-Bruzdy. Celem przedsięwzięcia jest stworzenie odpowiedniego otoczenia parkowego.

"Przygody z wiedzą" | edytuj kod

Wspólnie z władzami wojewódzkimi, Muzeum Inżynierii Miejskiej, i Parkiem Wodnym w Krakowie, muzeum realizuje wspólny program edukacyjny pod nazwą "Przygody z wiedzą" skierowany do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych, liceów i techników. Łączy on w sobie elementy propagujące wiedzę techniczną z promocją zdrowego stylu życia[33]. Muzeum ma w swej ofercie blok lekcji muzealnych prowadzonych przez pracowników muzeum[34]. Muzeum co roku bierze również udział w Nocy Muzeów, a także podobnej w swym charakterze imprezie pod nazwą "Dni Otwartych Drzwi Muzeów Krakowskich" odbywającej się jesienią i organizowanej z inicjatywy Stałej Konferencji Dyrektorów Muzeów Krakowskich przy współpracy z Urzędem Miasta Krakowa.

Projekt muzealny "NATO 1949 – 2009" | edytuj kod

Z okazji przypadającej na rok 2009 sześćdziesiątej rocznicy podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego (4 kwietnia 1949 roku), a także dziesiątej rocznicy przystąpienia Polski do NATO (12 marca 1999 roku), Muzeum podjęło się realizacji projektu muzealnego, którego głównym celem jest stworzenie stałej ekspozycji statków powietrznych w barwach państw członkowskich Sojuszu. Pierwszym eksponatem tej kolekcji jest MiG-29 w barwach polskich, o numerze taktycznym 4115. Na połowie eksponatu zostanie przywrócony kamuflaż i niemieckie oznakowania, gdyż samolot ten był pierwszą sowiecką konstrukcją używaną w ramach Sojuszu przez Luftwaffe[35][36][37][38]. W ramach wymiany, w zamian za śmigłowiec Mi-2, muzeum otrzymało też Mirage 5 BA o numerze taktycznym BA-03 od Królewskiego Muzeum Sił Zbrojnych w Brukseli[39]. W dniu 19 listopada 2008 r. do Muzeum dotarł kolejny eksponat, ponaddźwiękowy samolot myśliwski Lockheed F-104 Starfighter S/ASA-M, przekazany nieodpłatnie przez Aeronautica Militare Italiana (Włoskie Siły Powietrzne). Samolot był jednym z ostatnich Starfighterów w służbie, przybył z bazy lotniczej w Grazzanise koło Neapolu. Egzemplarz ten został wyprodukowany na licencji we Włoszech, jego numer taktyczny to RS-05, seryjny MM6876. Kolejne samoloty spodziewane na ekspozycji to Republic F-84F Thunderstreak (nr takt. FU-36), SEPECAT Jaguar GR.1 (nr. ser. XX730), Ling-Temco-Vought A-7P Corsair II (nr taktyczny 5502), Hawker Siddeley Harrier Gr.3 (nr ser. XW919)[40][41].

Lista eksponatów | edytuj kod

Samoloty | edytuj kod

Lista samolotów znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[42]:

Szybowce | edytuj kod

Lista szybowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[44]:

Motoszybowce | edytuj kod

Lista motoszybowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego [45]:

Śmigłowce | edytuj kod

Lista śmigłowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[46]:

Aerospatiale (FW) SE-3160 Alouette III

Rakietowe systemy przeciwlotnicze | edytuj kod

Lista rakietowych systemów przeciwlotniczych w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[47]:

Silniki | edytuj kod

Oprócz statków powietrznych muzeum posiada też ekspozycję silników lotniczych, prezentowanych w sposób umożliwiający poznanie ich konstrukcji. Są to[48]:

Plan muzeum | edytuj kod

  1. Mały hangar – samoloty z lat 1909–1920,
  2. Duży hangar – samoloty, śmigłowce i szybowce zgromadzone w oryginalnym przedwojennym hangarze 2 Pułku Lotniczego.
  3. Silnikownia – jedna z największych w Europie kolekcji silników lotniczych od okresu pionierskiego do dziś; pozwala prześledzić zmiany w konstrukcji silników na przestrzeni dziejów od silników rzędowych, rotacyjnych i gwiazdowych aż do współczesnych turboodrzutowych.
  4. „Swego nie znacie” – wystawa statków powietrznych z okresu pionierskiego lotnictwa,
  5. Wystawa plenerowa – wielkogabarytowe cywilne i wojskowe statki powietrzne. Na wystawie plenerowej zgromadzono niemal wszystkie odrzutowce używane przez Wojsko Polskie.

  • Duży hangar

  • Mały hangar

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Środkowoeuropejskie dziedzictwo lotnicze" Zakopane 2005. www.air-news.info, 2005-11-07. [dostęp 2009-01-20].
  2. ↑ Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Miejscownia.com. [dostęp 6 stycznia 2009].
  3. ↑ World's 14 best aviation museums (ang.). W: cnn.com [on-line]. 2014-02-07. [dostęp 2014-02-11].
  4. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2020-09-30. [dostęp 2009-01-12].
  5. ↑ a b c d Krzyżan 1983 ↓, s. 14-17.
  6. ↑ a b c d Krzyżan 1983 ↓, s. 18-20.
  7. ↑ a b Historia. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  8. ↑ Oficjalne otwarcie nowego budynku. [dostęp 17 października 2010].
  9. ↑ Nowy budynek. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  10. ↑ Dawid Hajok: Boeing wesprze krakowskie muzeum lotnictwa. Gazeta.pl. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  11. ↑ Uroczystość poświęcenia i wmurowania Aktu erekcyjnego pod budowę gmachu głównego Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  12. ↑ Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2020 r. poz. 902)
  13. ↑ Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194)
  14. ↑ Struktura. [dostęp 4 czerwca 2013].
  15. ↑ Statut Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2018-10-12].
  16. ↑ Regulamin Organizacyjny Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2013-07-04].
  17. ↑ Włodzimierz Kalicki: Berlin, Berlinka i bierna Warszawa. 11 sierpnia 2007. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  18. ↑ Anna Bugajska: Niemcy chcą odzyskać kolekcję Göringa z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Gazeta.pl, 11 sierpnia 2007. [dostęp 24 września 2008].
  19. ↑ Krzysztof Radwan: Kolekcja musi pozostać w Krakowie - Krzysztof Radwan, dyrektor Muzeum Lotnictwa w Krakowie o przyszłości zbiorów. Gazeta.pl, 2004-06-24. [dostęp 24 września 2008].
  20. ↑ Włodzimierz Kalicki: Czy oddamy Bibliotekę Pruską?. Gazeta Wyborcza, 12 października 2001. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  21. ↑ Anna Bugajska: Bezcenna kolekcja - Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. gazeta.pl, 2004-06-18. [dostęp 2009-01-16].
  22. ↑ Wojciech Matusik / AG: Transport samolotu Saab Viggen do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie - galeria zdjęć. 12 grudnia 2005. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  23. ↑ Ernst Udet (ang.). spiritus-temporis.com. [dostęp 18 października 2008].
  24. ↑ Wojciech Zmyślony: Wacław Król. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej www.polishairforce.pl. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  25. ↑ Michał Gajzler: Northrop F-5E/F Tiger II cz. II. militarium.net, 2008-02-28. [dostęp 8 października 2008].
  26. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Pomnik Lotników. 28.05.2008.. [dostęp 10 października 2008].
  27. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Tablica upamiętniająca lotnicze wsparcie dla okupowanej Polski. 28.05.2008.. [dostęp 10 października 2008].
  28. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Tablica upamiętniająca 80. rocznicę powstania lotnictwa Polskiego. 28.05.2008.. [dostęp 10 października 2008].
  29. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Pomnik Lotników Polskich. 28.05.2008.. [dostęp 10 października 2008].
  30. ↑ Prezydent Kaczorowski odwiedził Muzeum Lotnictwa Polskiego. Muzeum Lotnictwa Polskiego. [dostęp 8 października 2008].
  31. ↑ Zaszczytne wyróżnienia członków STP : Dwa wyróżnienia inż. Jerzego Płoszajskiego. Stowarzyszenie Techników Polskich. [dostęp 8 października 2008].
  32. ↑ Lotniczy Park Kulturowy. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  33. ↑ Przygody z wiedzą. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  34. ↑ Lekcje. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  35. ↑ a b Pierwszy eksponat nowo tworzonej kolekcji w Muzeum. [dostęp 25 sierpnia 2008]. – Informacja na stronie Muzeum o przekazaniu samolotu MiG-29
  36. ↑ Ireneusz Dańko: MIG-29 wśród maszyn NATO. Gazeta.pl, 4 kwietnia 2008. [dostęp 25 sierpnia 2008]. – Artykuł o przekazaniu samolotu MiG-29
  37. ↑ Ireneusz Dańko: MIG-29 wśród maszyn NATO. Gazeta.pl, 4 kwietnia 2008. [dostęp 25 sierpnia 2008]. – fotoreportaż z transportu samolotu MiG-29
  38. ↑ Jacek Szustakowski: Skrzydła Sojuszu. Żołnierz Polski. Gazeta Internetowa Redakcji Wojskowej, 30 czerwca 2008. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  39. ↑ a b Mirage wylądował.... [dostęp 25 sierpnia 2008]. – Informacja na stronie Muzeum o przekazaniu samolotu Mirage 5.
  40. ↑ Sławomir Kasjaniuk: F-104 jutro w Krakowie. lotniczapolska.pl, 2008-10-18. [dostęp 2008-11-19].
  41. ↑ F 104 S Starfighter w krakowskim Muzeum. Muzeum Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2008-11-26].
  42. ↑ Samoloty eksponowane. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  43. ↑ Ling Temco Vought A-7P Corsair II. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. [dostęp 2009-06-21].
  44. ↑ Szybowce eksponowane. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  45. ↑ Motoszybowce eksponowane. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  46. ↑ Śmigłowce eksponowane. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  47. ↑ Rakietowe systemy przeciwlotnicze. [dostęp 25 sierpnia 2008].
  48. ↑ Silniki eksponowane. [dostęp 25 sierpnia 2008].

Bibliografia | edytuj kod

  • Krzysztof Radwan, Jan Hoffmann: Katalog zbiorów muzeum. [kol. red. Krzysztof Radwan et al.]. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2003. ISBN 83-915921-0-3.
  • Krzysztof Radwan, Dariusz Rutkowski, Krzysztof Mroczkowski, Krzysztof Wielgus, Marcin Sigmund: ...Swego nie znacie: magazyny historii: 40 lat Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2003. ISBN 83-915921-4-6.
  • Krzysztof Wielgus: Rakowice-Czyżyny lotnisko Krakowa: od "Ogrodu dla Lotników" do Lotniczego Parku Kulturowego. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2002. ISBN 83-915921-3-8.
  • Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. 25. ISBN 83-206-0432.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (muzeum lotnictwa):
Na podstawie artykułu: "Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy