Nadrenia-Palatynat w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaNadrenia-Palatynat (niem. Rheinland-Pfalz, w skrócie RP lub RLP) – kraj związkowy w południowo-zachodnich Niemczech. Utworzony został 30 sierpnia 1946. Stolicą kraju związkowego jest Moguncja.
Graniczy z krajami związkowymi: Nadrenia Północna-Westfalia, Hesja, Saara, Badenia-Wirtembergia oraz na zachodzie z Belgią, Francją i Luksemburgiem.
Spis treści
- 1 Geografia
- 2 Podział administracyjny
- 3 Historia
- 4 Atrakcje turystyczne
- 5 Ciekawostki
- 6 Przypisy
- 7 Bibliografia
Geografia | edytuj kod
Ważniejsze miasta | edytuj kod
- Moguncja (Mainz)
- Bingen am Rhein
- Kaiserslautern
- Koblencja (Koblenz)
- Ludwigshafen am Rhein
- Neustadt an der Weinstraße
- Oppenheim
- Trewir (Trier)
- Spira (Speyer)
- Wormacja (Worms)
- Zweibrücken
- Pirmasens
Jeziora | edytuj kod
Podział administracyjny | edytuj kod
24 powiaty, 12 miast wydzielonych, 163 gmin związkowych (niem. Verbandsgemeinde), 2258 gmin.
Historia | edytuj kod
Rzymska Porta Nigra z II wieku w TrewirzeW starożytności sięgały tu granice Cesarstwa Rzymskiego. Moguncja, Wormacja, Spira, Trewir i Koblencja były miastami rzymskimi. Po upadku cesarstwa, obszar został częścią państwa frankijskiego. Po jego rozpadzie sięgały tu Lotaryngia (zachód) i Frankonia (wschód), a od 959 Lotaryngia dzieliła się na Górną Lotaryngię (obejmującą współczesne zachodnie ziemie Nadrenii-Palatynatu, Saarę i francuską Lotaryngię) oraz Dolną Lotaryngię (północno-zachodnie skrawki regionu). Z biegiem czasu rozdrobnienie polityczne w regionie się pogłębiło, istniał tu szereg hrabstw, biskupstw i wolnych miast (m.in. Wormacja, Moguncja i Spira). Głównymi krajami regionu w późnym średniowieczu były Palatynat Reński, Elektorat Moguncji, Elektorat Trewiru i Hrabstwo Nassau. Sięgały tu także wschodnie granice Luksemburga (obejmowały m.in. miasta Bitburg i Schleiden).
W czasach nowożytnych sięgało tu także panowanie Francji, a nawet Szwecji (poprzez Palatynat Dwóch Mostów). W latach 1714–1719 księciem z upoważnienia w Palatynacie Dwóch Mostów był król Polski Stanisław Leszczyński, a w latach 1768–1801 ostatnim elektorem Trewiru był królewicz polski Klemens Wacław Wettyn. Na przełomie XVIII/XIX wieku ziemie na lewym brzegu Renu zostały opanowane przez Francję, natomiast prawobrzeżne Nassau w 1806 zostało przekształcone w księstwo. W 1815 Francja utraciła swe zdobycze wraz z wcześniejszymi posiadłościami (np. miastem Landau). Na kongresie wiedeńskim podjęto decyzję o podziale tego terytorium pomiędzy Prusy (Nadrenia), Bawarię (Palatynat Reński) i Hesję (Moguncja). Prusy zajęły także dotychczasowe wschodnie ziemie Luksemburga (II rozbiór Luksemburga). W 1871 region w całości znalazł się w granicach Niemiec.
Po II wojnie światowej region był częścią francuskiej strefy okupacyjnej, a niewielki obszar przy granicy z Luksemburgiem stanowił luksemburską strefę okupacyjną (miasta Bitburg i Saarburg)[2]. Kraj związkowy został sformowany 30 sierpnia 1946 r. zarządzeniem francuskiego rządu wojskowego z krainy Palatynat oraz części Nadrenii i Hesji-Nassau. Powstanie nowego kraju związkowego zostało zatwierdzone podczas referendum 18 maja 1947 roku.
Atrakcje turystyczne | edytuj kod
Deutsches Eck w Koblencji – na pierwszym planie rzeka Mozela, z tyłu na prawym brzegu twierdza Ehrenbreitstein- Zabytki z czasów Starożytnego Rzymu w Trewirze: Porta Nigra, Most rzymski, Termy Cesarskie, Kolumna w Igel
- Deutsches Eck (pol. Niemiecki Róg) – miejsce spływu Mozeli do Renu.
Ciekawostki | edytuj kod
- W Zweibrücken znajduje się rezydencja Tschifflik wzniesiona przez króla Polski Stanisława Leszczyńskiego w latach 1715–1716.
- Jednym z głównych zabytków Koblencji jest Pałac Elektorski, wzniesiony przez królewicza polskiego Klemensa Wacława Wettyna w latach 1777–1793. Szczyt fasady zdobi kartusz z łączonym herbem biskupim królewicza oraz I Rzeczypospolitej. Ten sam herb zdobi także Pałac Walderdorff w Trewirze.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Stan na 31 grudnia 2011 roku: Statistisches Bundesamt: Vorläufige Ergebnisse der Bevölkerungsfortschreibung auf Grundlage des Zensus 2011 (niem.). [dostęp 2013-06-05].
- ↑ Les débuts de 1944-1954 – L’Armée luxembourgeoise après la libération – Historique – Lëtzebuerger Arméi, armee.lu [dostęp 2018-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-30] .
Bibliografia | edytuj kod
- Strona internetowa Nadrenii-Palatynatu (niem.)
- Informacje statystyczne (niem.)
- VIAF: 123162663
- LCCN: n81035110
- GND: 4049795-1
- BnF: 11939336g
- SUDOC: 026399792
- NKC: ge134436
- NLI: 000984260
- WorldCat: lccn-n81035110
OryginałEdytujHistoria i autorzy
