Nadrenia Północna-Westfalia

Na mapach: 51°28′N 7°33′E/51,466667 7,550000

Nadrenia Północna-Westfalia w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Nadrenia Północna-Westfalia (niem. Nordrhein-Westfalen; dolnoniem. Noordrhien-Westfalen; NW; NRW) – kraj związkowy w zachodniej części Niemiec, największy pod względem liczby ludności. Stolicą kraju związkowego jest Düsseldorf a największym miastem – Kolonia.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Podział polityczny obszaru dzisiejszej Nadrenii Północnej-Westfalii w 1477

W starożytności sięgały tu granice Cesarstwa Rzymskiego. Rzymskimi miastami były m.in. Kolonia, Akwizgran, Bonn i Jülich. We wczesnym średniowieczu obszar znajdował się we władaniu frankijskim, a Akwizgran został główną rezydencją Karola Wielkiego, pierwszego zachodniego cesarza rzymskiego od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Katedra w Akwizgranie jest miejscem jego spoczynku. W X wieku region dzielił się na Lotaryngię (część południowo-zachodnia ze starożytnymi miastami Kolonią i Akwizgranem) i Westfalię (północ i wschód z wczesnośredniowiecznymi Dortmundem i Münsterem). W XI-XII w. z Lotaryngii wyodrębniły się księstwa Jülich, Kleve i Bergu, natomiast w westfalskiej części regionu powstały w XII w. Lippe, księstwo biskupie Münsteru i hrabstwo Mark, jednakże wiodącym krajem pozostawało arcybiskupstwo Kolonii, przekształcone w XIV w. w Elektorat Kolonii. W 1288 od arcybiskupstwa odłączyła się Kolonia, by zostać wolnym miastem. Wolnymi miastami zostały w średniowieczu także Akwizgran i Dortmund. W latach 1521–1614 istniały Zjednoczone Księstwa Jülich-Kleve-Berg, a od 1556 fragment regionu z miastami Geldern, Kevelaer i Straelen przy współczesnej granicy z Holandią przynależał do Hiszpanii. Hiszpania utraciła miasta wskutek wojny o sukcesję hiszpańską w 1713 na rzecz Prus.

W drugiej połowie XVIII w. obszar na lewym brzegu Renu został opanowany przez Francję, a na początku XIX w. także północna część regionu znalazła się w granicach Francji. Po porażce Francji w 1815 większość obszaru, z wyjątkiem Księstwa Lippe, włączono do Prus. Utworzono prowincje Westfalia oraz Nadrenia, w granicach której znalazły się również ziemie zajęte przez Prusy w 1815 kosztem Luksemburga (II rozbiór Luksemburga). W 1871 cały obszar znalazł się w granicach Niemiec.

Kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia został utworzony 23 sierpnia 1946 na podstawie zarządzenia nr 46 Dowództwa brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech[2] z połączenia północnej części dawnej pruskiej prowincji Nadrenia oraz pruskiej prowincji Westfalia – południowo-zachodniej części Westfalii[3]. Pół roku później, zarządzeniem nr 77 z 21 stycznia 1947 przyłączono do niego dawne Wolne Państwo Lippe (wcześniej Księstwo Lippe), wtedy Nadrenia Północna-Westfalia uzyskała swój ostateczny kształt.

Geografia | edytuj kod

Mapa topograficzna

Nadrenia Północna-Westfalia leży w zachodniej części Niemiec, graniczy z Holandią i Belgią. Zaludnienie wynosi 17 865 516 mieszkańców (stan: 31.12.2015), powierzchnia 34 088,01 km². Większą część powierzchni zajmują niziny, a także niskie pasma górskie Reńskich Gór Łupkowych: w centrum Lennegebirge, na południu Westerwald, na wschodzie i południowym wschodzie Las Teutoburski, Plackwald, Ebbegebirge, Eggegebirge, Rothaargebirge, Saalhauser Berge, a na południowym zachodzie, przy granicy z Belgią, wschodnie stoki Ardenów. Najwyższy szczyt to Langenberg (843,2 m n.p.m.). Główne rzeki: Ren, Ruhra, Ems, Wezera połączone kanałami: Śródlądowym, Ren-Herne, Dortmund-Ems. Nadrenia Północna-Westfalia jest najsilniej uprzemysłowionym krajem związkowym Niemiec, z głównym regionem przemysłowym – Zagłębiem Ruhry.

Podział administracyjny | edytuj kod

Nadrenia Północna-Westfalia składa się z pięciu rejencji: Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Kolonia i Münster, 31 powiatów ziemskich (Kreise), 22 miast na prawach powiatu (kreisfreie Stadt) oraz 396 gmin (Gemeinde).

Największe miasta | edytuj kod

Kolonia Düsseldorf

Liczba mieszkańców na dzień 31 grudnia 2010

Miasta na prawach powiatu | edytuj kod

(niem. kreisfreie Stadt) w kolejności alfabetycznej:

Polityka | edytuj kod

Koalicja rządząca: koalicja CDU/FDP

Skład Landtagu:

Ostatnie wybory: 14 maja 2017 Najbliższe wybory: 2022

Premierzy | edytuj kod

Gospodarka | edytuj kod

Podstawą rozwoju są bogate złoża węgla kamiennego w Zagłębiu Ruhry i węgla brunatnego w Zagłębiu Dolnoreńskim oraz rudy żelaza, cynku, ołowiu, soli kamiennej i potasowej.

Rozwinięty przemysł maszynowy, metalurgiczny (hutnictwo żelaza), chemiczny, elektrotechniczny, metalowy, włókienniczy, spożywczy, odzieżowy.

Rolnictwo oparte na uprawie jęczmienia, pszenicy, żyta, owsa, buraków cukrowych, warzyw oraz hodowli trzody chlewnej, bydła i drobiu.

Bardzo gęsta sieć transportowa, liczne węzły kolejowe, kanały śródlądowe, porty rzeczne (największy w Duisburgu), dwa porty lotnicze o znaczeniu międzynarodowym: w Kolonii i Düsseldorfie.

Ciekawostki | edytuj kod

Grób królowej Polski Rychezy Lotaryńskiej w katedrze w Kolonii

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Information und Technik Nordrhein-Westfalen (IT.NRW) – Bevölkerungszahlen auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011, www.it.nrw.de [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-19]  (niem.).
  2. ↑ Tekst zarządzenia (niem.).
  3. ↑ Hochzeit zwischen Rheinland und Westfalen war der Auslöser (niem.).
  4. ↑ Rulers: Germany: States after 1945 (ang.). rulers.org. [dostęp 2016-11-01].
  5. ↑ bpb.de – Themen – Fußball-WM, www.bpb.de [dostęp 2018-02-25]  (niem.).
  6. ↑ 00000307.gif, buwcd.buw.uw.edu.pl [dostęp 2018-02-25] .
  7. ↑ [1].

Bibliografia | edytuj kod

  1. Ewald Gläßer, Martin W. Schmied, Claus-Peter Woitschützke: Nordrhein-Westfalen. Justus Perthes Verlag Gotha 1997, ​ISBN 3-623-00691-2​.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (kraj związkowy Niemiec):
Na podstawie artykułu: "Nadrenia Północna-Westfalia" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy