Nina Simone w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaNina Simone, właśc. Eunice Kathleen Waymon (ur. 21 lutego 1933 w Tryon, zm. 21 kwietnia 2003 w Carry-le-Rouet)[1] – amerykańska piosenkarka, autorka tekstów i pianistka. Klasyfikowana na ogół jako przedstawicielka jazzu, choć sama nie lubiła takiego szufladkowania. Jej twórczość to również muzyka z pogranicza bluesa, rhythm and bluesa i soulu. W 2018 wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame.
Spis treści
Życiorys | edytuj kod
Młodość | edytuj kod
Urodziła się na 33 East Livingston Street w miasteczku Tryon w Karolinie Północnej, jako szóste z siedmiorga dzieci swoich rodziców. Podobnie jak wielu innych czarnych piosenkarzy, była w dzieciństwie zainspirowana sukcesami Marian Anderson i zaczęła śpiewać w swoim kościele, od wczesnych lat przejawiając też wielki talent pianistyczny. Kiedy w wieku 10 lat dała swój pierwszy publiczny koncert, jej rodzice musieli przesiąść się do tylnych rzędów w sali, żeby zrobić miejsce białym słuchaczom. Ten incydent wpłynął silnie na jej późniejszą walkę o prawa obywatelskie.
Kiedy miała 17 lat, przeprowadziła się do Filadelfii, gdzie nauczała gry na fortepianie i akompaniowała piosenkarzom. Dzięki sponsorom rozpoczęła naukę w nowojorskiej prestiżowej szkole Juilliard School of Music[2], ale brak pieniędzy zmusił ją do przerwania nauki i porzucenia marzeń o podbiciu Ameryki jako pierwsza czarnoskóra pianistka koncertowa. Później usiłowała się jeszcze dostać na zajęcia z gry na fortepianie w Curtis Institute, ale jej kandydaturę odrzucono. Simone była przekonana, że stało się tak z powodów rasowych.
Pierwszy sukces | edytuj kod
Artystka zwróciła się więc ku bluesowi i jazzowi, dając pierwszy występ w jednym z klubów nocnych w Atlantic City. W 1954 przyjęła swój pseudonim („Niną” nazywał ją jej chłopak, zaś „Simone” to hołd dla francuskiej aktorki Simone Signoret). Szerszy rozgłos zdobyła w 1959 porywającą interpretacją piosenki I Loves You Porgy z opery Porgy and Bess George’a Gershwina, jedynym utworem, który awansował do czołowej czterdziestki list przebojów w USA. Wkrótce potem był singel My Baby Just Cares For Me, wykorzystany później w reklamach Chanel No. 5 na wyspach brytyjskich oraz w filmie Bernardo Bertolucciego Ukryte pragnienia. Wytwórnia Aardman Animations Nicka Parka i Petera Lorda nakręciła do niego również teledysk, wykorzystując technikę animacji plastelinowej.
Prawa obywatelskie | edytuj kod
W latach 60. Nina Simone była zaangażowana w ruch praw obywatelskich, co zaowocowało nagraniem kilku piosenek o wymowie politycznej: To Be Young, Gifted and Black (później nagrana też przez Arethę Franklin i Donny'ego Hathawaya), Blacklash Blues, Mississippi Goddam (odpowiedź na zabójstwo Medgara Eversa i wysadzenie kościoła w Birmingham w Alabamie, gdzie zginęło czworo czarnych dzieci), I Wish I Knew How It Would Feel to Be Free i Pirate Jenny Kurta Weilla.
Największe przeboje | edytuj kod
W 1961 Simone nagrała swoją wersję tradycyjnej piosenki House of the Rising Sun, śpiewanej też przez Boba Dylana i – przede wszystkim – The Animals. Piosenkarka znana jest też z hitu Screamin’ Jaya Hawkinsa I Put a Spell on You, Ain't Got No (I Got Life) z musicalu Hair czy Here Comes the Sun The Beatles. Była artystką bardzo wszechstronną, potrafiła podczas jednego koncertu zagrać utwory z najróżniejszych dziedzin muzycznych – jazzu, bluesa, gospel, a nawet z pogranicza muzyki poważnej.
Sławę przyniósł jej utwór Sinnerman, wykorzystany w filmie Afera Thomasa Crowna (1968) Normana Jewisona. Ta sama piosenka rozbrzmiała również w remake’u filmu z 1999, w którym wystąpili Pierce Brosnan i Rene Russo, a także w filmach: Komórka (2004), Inland Empire (2006) i Miami Vice (2006), serialach: Hoży doktorzy (2001), Impersonalni (2011), Sherlock (2011) i Lucyfer (2016) oraz grze The Saboteur (2009).
Późniejsze życie | edytuj kod
Koncert we Francji w 1982 r.W 1971 Simone wyjechała z USA po konfliktach z agentami, firmami nagraniowymi i władzami skarbowymi, choć publicznie jako powód wyjazdu podawała rasizm. Powróciła w 1978 i została zaaresztowana za niepłacenie podatków (przez kilka lat rzeczywiście nie płaciła podatków w ramach protestu przeciw wojnie w Wietnamie). Później mieszkała w różnych krajach na Karaibach, w Afryce i Europie, występując aż do sześćdziesiątego roku życia. W latach 80. regularnie koncertowała w klubie jazzowym Ronniego Scotta w Londynie.
Miała opinię osoby bardzo chwiejnej i niełatwej we współpracy, choć gwałtownie protestowała przeciw takim określeniom. Na scenie była na ogół wyniosła i dumna, ale w późniejszych latach często przeplatała piosenki dowcipnymi anegdotami ze swojego życia. Swoim królewskim stylem zapracowała sobie na przydomek „Arcykapłanki Soulu” (High Priestess of Soul, patrz również: Aretha Franklin i Ella Fitzgerald).
Jej córka, aktorka i piosenkarka znana jako Simone, wystąpiła na Broadwayu w Aidzie.
W 1992 ukazała się autobiografia artystki pod tytułem I Put a Spell on You (ISBN 0-306-80525-1).
W 1993 osiedliła się w pobliżu Aix-en-Provence na południu Francji.
Zmarła 21 kwietnia 2003.
Piosenki w filmach | edytuj kod
Utwory Niny Simone pojawiły się na ścieżkach dźwiękowych do filmów: Kryptonim Nina (5 piosenek), Płytki grób (1994) Danny’ego Boyle’a, Romeo i Julia (1996) Baza Luhrmanna, Big Lebowski (1998) braci Coen, Przed zachodem słońca (2004) Richarda Linklatera, Inland Empire (2006) Davida Lyncha, Miami Vice (Policjanci z Miami) (2006) Michaela Manna czy Sekrety (2007) Alice Nellis. W filmie Rewers (2009) Borysa Lankosza usłyszeć można jej utwór Don't Let Me Be Misunderstood, w Niewinnych kłamstewkach (Les Petits Mouchoirs, 2010) Guillaume’a Caneta – kompozycję My Way, zaś w filmie Nietykalni (2011) Oliviera Nakache'a i Erica Toledana – utwór Feeling Good. Natomiast w filmie Beyond the lights (2014) wykorzystano piosenkę Blackbird.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ allmusic - Nina Simone Biography)
- ↑ Nina Simone, czyli nieśmiertelny głos jazzu (pol.). newsweek.pl. [dostęp 2018-02-21].
Bibliografia | edytuj kod
- Nina Simone, Stephen Cleary, I Put a Spell on You: The Autobiography of Nina Simone, Pantheon, New York 1991, ISBN 0-679-41068-6
- Ruth Feldstein, „I Don't Trust You Anymore” • Nina Simone, Culture and Black Activism in the 1960s, „Journal of American History”, Vol. 91, No. 4, March 2005
Linki zewnętrzne | edytuj kod
Kontrola autorytatywna (osoba):- ISNI: 0000 0000 8123 2970, 0000 0003 6849 6922
- VIAF: 44486409
- LCCN: no91012203
- GND: 119082071
- NDL: 00516227
- BnF: 13899792d
- SUDOC: 031070817
- NKC: js20030623005
- BNE: XX872093
- NTA: 07110089X
- BIBSYS: 1035368
- PLWABN: 9810574868405606
- NUKAT: n2010083705
- CANTIC: a11428399
- LNB: 000071516
- CONOR: 23301219
- KRNLK: KAC2018N5554
- WorldCat: lccn-no91012203