Nowa Wioska (powiat świebodziński)

Na mapach: 52°17′28″N 15°26′27″E/52,291111 15,440833

Nowa Wioska (powiat świebodziński) w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Nowa Wioska (niem. Neudörfel) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Lubrza[3][4].

Nowa Wioska z północnego wschodu przylega bezpośrednio do wsi Lubrza. Do sołectwa w Nowej Wiosce należy położony na południe od miejscowości przysiółek Wągieł. Przez wieś przepływa Kanał Niesulicki.

Spis treści

Położenie | edytuj kod

Nowa Wioska położona jest na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej na Pojezierzu Łagowskim, w dorzeczu Obry, nad trzema jeziorami: Goszcza (48 ha, głęb. 20,2 m), Lubie (28,4 ha, głęb. do 35 m) oraz Wągieł. Krajobraz okolic wsi został ukształtowany w plejstocenie przez zlodowacenie środkowopolskie i bałtyckie[5][6]

Geograficznie w zachodniej Polsce, administracyjnie w województwie lubuskim, historycznie na północnych krańcach Dolnego Śląska, dokładniej na ziemi świebodzińskiej, w pobliżu granicy z Wielkopolską[7]. Najbliższym miastem jest Świebodzin, położony 8 kilometrów na południe od wsi.

Integralne części wsi | edytuj kod

Przyroda | edytuj kod

Okolice miejscowości porośnięte są w większości drzewostanami sosnowymi[6]. Większe zróżnicowanie drzewostanu występuje na stromych brzegach jeziora Goszcza oraz Lubie, które porośnięte są lasem ochronnym, z drzewostanem składającym się z takich gatunków drzew jak: dąb szypułkowy, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, jesion wyniosły, olsza czarna, buk zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, czeremcha amerykańska, kasztanowiec pospolity, lipa drobnolistna, leszczyna pospolita oraz grab pospolity[8]. Kilometr na południe od Nowej Wioski znajduje się rezerwat przyrody Pniewski Ług, gdzie spotkać można chronione gatunki roślin w tym: rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową oraz przygiełkę białą[9]. W pobliżu rezerwatu położony jest pomnik przyrody Krzeczkowskie Bagno, który został utworzony w celu ochrony źródlisk ze śródleśnym torfowiskiem wysokim[10].

Historia | edytuj kod

Według źródeł, wieś wzmiankowana w 1401 roku[11]. Pierwsza wzmianka dotyczyła, rozgraniczenia Nowej Wioski, Mostek oraz Wilkowa, dokonanego przez rajców z Krosna. Granica między wsiami została wyznaczona na jeziorze Pień, którego 1/3 przypadła dla klasztoru z Paradyża. Do 1810 roku własność opactwa cystersów z Paradyża[12]. W latach 50. XIX wieku w okolicach wsi działały kopalnie węgla brunatnego, w tym największa z nich "Concordia"[13]. Od roku 1853 miejscowość w rękach rodziny von Loose[12]. W 1944 roku w okolicy wsi odkryto żelazny miecz z 2 poł. X wieku, który posiadał napis minuskułą karolińską VLFBERHT. Napis ten interpretowany jest jako znak imienny miecznika działającego na początku IX w. na terenie między Moguncją, a Bonn. Według badaczy świadczy to o kontaktach handlowych okolic wsi z tamtym regionem[14].

Most rolkowy nr 705 w Nowej Wiosce

Wieś została zajęta pomiędzy 30, a 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 11 kompanii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego[15][16][17]. W trakcie działań wojennych miejscowość nie doznała większych zniszczeń. Następnie przeszła pod administrację polską. W latach 1945-1946 siedziba gminy Nowa Wioska[18].

25 września 1945 roku wieś – jako jednostka administracyjna powiatu sulechowsko-świebodzińskiego – została powierzona administracji wojewody poznańskiego[19], po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku została przyłączona do woj. poznańskiego. 6 lipca 1950 roku Nowa Wioska znalazła się w powiecie świebodzińskim włączonym do nowo utworzonego (tzw. starego) województwa zielonogórskiego, do którego należała do 1975 roku. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Od 1999 roku wieś należy do województwa lubuskiego[20].

Demografia | edytuj kod

Liczba ludności w poszczególnych latach[1][21][22][12]:

Zabytki | edytuj kod

Kościół pw. św. Anny Jedna z zachowanych tablic nagrobnych

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest[23]:

  • kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, barokowy, powstały w 1670 roku, na początku XX wieku; górująca nad zabudowaniami świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej; wewnątrz ołtarz pochodzący z 1630 roku

Zgodnie z uchwaloną 30 maja 2017 roku Gminną ewidencją zabytków w Nowej Wiosce chronione są ponadto[24]:

  • forteczny most rolkowy nr 705 z czasów II wojny światowej, położony na Kanale Niesulickim. Fragment Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w pobliżu mostu ruiny strzegących go obiektów oznaczone wspólnym numerem 691
  • cmentarz ze słabo zachowanymi niemieckimi nagrobkami z końca XIX wieku.
  • cmentarz przykościelny w centralnym punkcie wsi, wraz z historycznym otoczeniem kościoła.
  • dom nr 20 z 1poł. XIX w.
  • dom nr 49 z 1poł. XIX w.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza – stan na 31 grudnia 2019, Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 822 [dostęp 2020-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ S. Zajchowska, Środowisko Geograficzne, w: Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, Tom 1, Ziemia Lubuska, Nowa Marchia, Wielkopolska, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1967, s. 24–25.
  6. ↑ a b A.A. Łęszczak A.A., Z.Z. Adamczak Z.Z., ''Gmina Lubrza, przewodnik turystyczny'', Swarzędz: Instar '96, 1998, s. 9, ISBN 83-909176-1-0, OCLC 751292880 .
  7. ↑ M. Nowacki, Wydzielenie enklawy Świebodzina w końcu XV wieku, [w:]Materiały pomocnicze do nauczania historii regionu w powiecie świebodzińskim, M. Nowacki, A. Gonciarz, Świebodzin 2002, s. 71.
  8. ↑ Bank danych o lasach – mapa interaktywna (pol.). Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. [dostęp 2019-12-29].
  9. ↑ Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, Dział 1.2 Rezerwaty przyrody, s. 106 (pol.). Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze. [dostęp 2013-01-18].
  10. ↑ Rozporządzenie nr. 30 Wojewody lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody (pol.). Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2009-02-23].
  11. ↑ * Paradyż, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
  12. ↑ a b c R. M. Jurga, Wędrując po Gminie Lubrza, natura, historia, legenda... Przewodnik Turystyczny, Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra 2015, s. 8–19, ​ISBN 978-83-931173-8-3​.
  13. ↑ M. Nowacki, Węgiel brunatny z okolic Świebodzina, w: Powiat Świebodziński, Szkice historyczne, Świebodzin 2006, ​ISBN 83-905943-5-8​, s. 83.
  14. ↑ A. Michalak, A grodzianie […] wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami…”więcej o występowaniu mieczy nAa środkowym nadodrzu w średniowieczu, Zielona Góra 2007, s. 215, [1]
  15. ↑ Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, s. 836.
  16. ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 30.01.1945.
  17. ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 31.01.1945.
  18. ↑ S. Szulc (red.), Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14.II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947
  19. ↑ M.P. z 1945 r. nr 29, poz. 77.
  20. ↑ J. Bochiński, J. Zawadzki, Polska nowy podział terytorialny, przewodnik encyklopedyczny, Świat Książki, Warszawa 1999, ​ISBN 978-83-7227-259-1​, s. 93.
  21. ↑ Neudörfel (Züllichau-Schwiebus) – GenWiki, web.archive.org, 10 czerwca 2014 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-10] .
  22. ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza - stan na 31 grudnia 2010,Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości
  23. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 70. [dostęp 15.2.13].
  24. ↑ Uchwała nr XXIV/163/2017 Rady Gminy Lubrza z dnia 30 maja 2017 r.
Na podstawie artykułu: "Nowa Wioska (powiat świebodziński)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy