Oregon

Na mapach: 43,93583°N 120,57500°W/43,935833 -120,575000

Oregon w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Oregon (wymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gən i) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Pacyfiku. Jest jednym ze słabiej zaludnionych stanów w kraju, a około połowy obszaru porastają lasy[2]. Na słabe zaludnienie wpływają także rozległe obszary górzyste. Znaczna część populacji koncentruje się w dolinie Willamette[3].

Największym ośrodkiem miejskim jest Portland, którego obszar metropolitalny wykracza poza granice stanu i obejmuje blisko 2,5 miliona mieszkańców[4]. Stolicą administracyjną Oregonu jest Salem.

Pochodzenie nazwy stanu jest niepewne, ale uważa się że „Oregon” jest toponimem pochodzącym z francuskiej mapy z 1715 roku, która nazywa rzekę Wisconsin jako „Ouaricon-sint”[5].

Spis treści

Historia | edytuj kod

Przed przybyciem Europejczyków region przyszłego stanu był zamieszkiwany przez Indian, między innymi przez plemiona Bannock, Chinook, Klamath i Nez Percé.

Oregon w XVII wieku był obiektem rywalizacji Hiszpanii, Rosji i Kompanii Hudsona, lecz nie przynależał do żadnej ze stron. Najbardziej zainteresowana regionem jako przedłużeniem swych kalifornijskich włości była Hiszpania. W 1774 wyprawę zorganizował Juan Jose Perez Hernandez, a w roku kolejnym Juan Francisco de la Bodega y Quadra. W 1789 Esteban Jose Martinez zbudował Fort San Miguel na wyspie Vancouver. James Cook badał zachodnie wybrzeże stanu w 1778 podczas swoich poszukiwań Przejścia Północno-Zachodniego.

Na początku XIX wieku region był badany przez ekspedycję Lewisa i Clarka, wysłaną przez rząd Stanów Zjednoczonych w celu rozpoznania terenów nabytych w wyniku Zakupu Luizjany. Ekspedycja spędziła zimę 1805-1806 w Forcie Clatsop, który wybudowała niedaleko ujścia rzeki Kolumbii do Pacyfiku. Ekspedycja ta wraz z relacjami brytyjskiego badacza Davida Thompsona w 1811 r., rozsławiły region jako źródło futer. W 1811 r. nowojorski finansista John Jacob Astor założył Fort Astoria przy ujściu rzeki Kolumbia, z zamiarem założenia sieci faktorii handlowych wzdłuż rzeki dla Pacific Fur Company. Fort Astoria był pierwszą stałą osadą na terenie przyszłego stanu.

W 1997 roku w stanie Oregon zalegalizowano eutanazję. Dostępna jest dla obywateli pełnoletnich, śmiertelnie chorych, którzy sami zażywają truciznę przepisaną przez lekarza.

Geografia | edytuj kod

Stan Oregon od południa graniczy ze stanami Kalifornia i Nevada, od wschodu z Idaho, w dużej części wzdłuż rzeki Snake, od północy z Waszyngtonem, w dużej części wzdłuż rzeki Kolumbia.

Fizjograficznie na terenie stanu wyróżnia się sześć części. Największą jest Wyżyna Kolumbii, zajmująca wschód, północny wschód i dużą część centrum[6][7]. Na południowym wschodzie zaznacza się obecność Wielkiej Kotliny (region Basin and Range). Natomiast w zachodniej części znajdują się cztery regiony: dwa z nich to łańcuchy gór, biegnące z południa na północ, Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe pomiędzy którymi znajduje się Dolina Willamette – jeden z najbardziej urodzajnych regionów na świecie. Południowo-zachodni narożnik stanu zajmuje region Gór Klamath[6]. Wybrzeże ma charakter klifowy a urwiska sięgają nawet 300 metrów wysokości[8].

Zachodnia część Oregonu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku charakteryzuje się dużymi opadami deszczu.

Mimo sąsiedztwa Oceanu Spokojnego stan jest stosunkowo wysoko wyniesiony nad poziom morza, gdyż średnia wysokość wynosi 1005 metrów[6]. Najwyższym punktem stanu jest osiągający wysokość 3426 m n.p.m.[9][6] uśpiony wulkan Mount Hood, którego ostatni wybuch miał miejsce w 1865 roku[10]. W południowo-zachodniej części (Góry Kaskadowe) znajduje się najgłębsze w kraju jezioro - Jezioro Kraterowe, leżące w Parku Narodowym Jeziora Kraterowego[11].

Panorama Przylądka Cove na południe od Heceta Head i na północ od Florence

Większe miasta | edytuj kod

Demografia | edytuj kod

Piramida wieku

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Oregon liczy 3 831 074 mieszkańców, co oznacza wzrost o 409 677 (12,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,1% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,4% ludności stanu stanowią kobiety[13].

Język | edytuj kod

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[14]:

Rasy i pochodzenie | edytuj kod

Według danych z 2018 roku 84,4% mieszkańców stanowi ludność biała (76% nie licząc Latynosów), 4,7% ma rasę mieszaną, 4,3% to Azjaci, 1,9% to Murzyni lub Afroamerykanie, 1,2% to rdzenna ludność Ameryki, 0,4% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 12,8% ludności stanu[15].

Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (18,1%), irlandzkiego (11,2%), angielskiego (10,9%), meksykańskiego (10,6%) i „amerykańskiego” (5,0%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia włoskiego (153,9 tys.), francuskiego (150,9 tys.), norweskiego (145,4 tys.), szkockiego (122,9 tys.), szwedzkiego (104 tys.), holenderskiego (80,5 tys.), polskiego (68,7 tys.), szkocko–irlandzkiego (52,9 tys.) i rosyjskiego (48,5 tys.). Największe społeczności z Azji tworzą Chińczycy (40,1 tys.), Wietnamczycy (30,4 tys.) i Hindusi (24,6 tys.)[15].

Pierwszy Kościół Baptystyczny w Portland.

Religia | edytuj kod

Katedra św. Franciszka Salezego w Baker City.

Oregon jest wspólnie z Kolorado trzecim stanem Stanów Zjednoczonych pod względem procentowego udziału ludzi nieutożsamiających się z żadną religią, po stanach Vermont i Waszyngton. Około 61% mieszkańców stanu to chrześcijanie. W stanie jest największa grupa staroobrzędowców w Stanach Zjednoczonych.

Dane z 2014 r.[16]:

Gospodarka | edytuj kod

Zapora John Day na rzece Kolumbia jest potężnym producentem prądu oraz ważnym punktem na szlaku transportu wodnego. Turbiny wiatrowe we wschodnim Oregonie.

Gospodarka i zasoby energetyczne Oregonu są ściśle związane z łagodnym klimatem i obfitymi opadami. Silny, utrzymujący się spływ z akumulacji śniegu na dużych wysokościach, a także wysokie roczne opady, umożliwiają generowanie znacznej ilości energii wodnej. Duże tamy na rzece Columbia generują większość energii wodnej nie tylko w Oregonie, ale w całym północno-zachodnim Pacyfiku[18].

Drugi co do wielkości udział w wytwarzaniu energii elektrycznej w Oregonie ma gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z zachodniej Kanady, gdyż sam Oregon posiada niewielkie jego rezerwy. Sprowadzana jest także ropa naftowa głównie ze stanu Waszyngton, gdyż w 2008 roku stan zakończył jej produkcję[18].

Jedną z głównych gałęzi gospodarki Oregonu jest gospodarka drzewna. Łagodne temperatury i obfite opady w zachodniej części stanu przyczyniają się do szybkiego wzrostu drzew, które wraz z odpadami rolniczymi są bogatym źródłem biomasy do wytwarzania energii[18].

Las pokrywa prawie połowę stanu, a wiele zakładów przemysłowych w Oregonie wykorzystuje biomasę drzewną do dostarczania ciepła i generowania elektryczności[18]. Oregon produkuje największą ilość drewna iglastego stanowiącą ponad 16% krajowej produkcji[19].

W 2017 roku około jednej siódmej energii elektrycznej Oregonu wytworzyła energia wiatrowa[18].

Przemysł | edytuj kod

W 2017 roku produkcja stanowiła około jednej piątej produktu krajowego brutto w Oregonie. Najważniejszymi produkowanymi wyrobami są komputery i elektronika[18].

Rolnictwo | edytuj kod

Winnica w Willamette Valley

Ważną rolę odgrywa i największy dochód w rolnictwie przynosi branża szkółkarska. Oregon zajmuje pierwsze miejsce w produkcji azalii doniczkowej, wśród stanów USA. Jest także największym światowym producentem pasz i nasion trawy, jak i znanym ośrodkiem ekspertyzy produkcji nasion[20].

Popularna jest hodowla bydła. Stan posiada 228 licencjonowanych gospodarstw mlecznych i jest regularnie umieszczany wśród pięciu stanów z najwyższą jakością mleka. W dużych ilościach produkuje się siano, poza tym w dużych ilościach uprawia się pszenicę, ziemniaki, gruszki, winogrona i borówki[20].

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Oregon Population estimates, U.S. Department of Commerce [dostęp 2018-01-04]  (ang.).
  2. ↑ Forest Types / Tree Guides, oregonforests.org [dostęp 2020-06-22]  (ang.).
  3. ↑ Oregon Population 2020, worldpopulationreview.com [dostęp 2020-06-22] .
  4. ↑ Metropolitan Areas (USA): Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas - Population Statistics, Charts and Map, www.citypopulation.de [dostęp 2020-06-22] .
  5. ↑ Oregon State Name Origin - What does "Oregon" mean?, statesymbolsusa.org [dostęp 2020-06-22] .
  6. ↑ a b c d The Geography of Oregon (ang.). [dostęp 2016-02-16].
  7. ↑ Columbia River Basalt Group Stretches from Oregon to Idaho (ang.). U.S. Geological Survey. [dostęp 2016-02-16].
  8. ↑ Oregon Geography (ang.). worldatlas.com. [dostęp 2016-02-16].
  9. ↑ Mount Hood (ang.). SummitPost.org. [dostęp 2016-02-17].
  10. ↑ Eruption History of Mount Hood, Oregon (ang.). U.S. Geological Survey, Volcano Hazards Program. [dostęp 2016-02-17].
  11. ↑ Facts about Crater Lake (ang.). [dostęp 2015-08-02].
  12. ↑ Biggest Cities in Oregon, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-02-01] .
  13. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Oregon; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-02-01]  (ang.).
  14. ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-01] .
  15. ↑ a b 2018: ACS 5-Year Estimates Data Profiles - Oregon, data.census.gov [dostęp 2020-06-22] .
  16. ↑ Adults in Oregon. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-18].
  17. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-18].
  18. ↑ a b c d e f Oregon - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-02] .
  19. ↑ Oregon is number one, oregonforests.org [dostęp 2020-06-22]  (ang.).
  20. ↑ a b HannahH. Patterson HannahH., Oregon's Top 10 Agricultural Products, Farm Flavor, 28 października 2018 [dostęp 2019-02-02]  (ang.).
Kontrola autorytatywna (stan USA):
Na podstawie artykułu: "Oregon" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy