Oregon

Na mapach: 43,93583°N 120,57500°W/43,935833 -120,575000

Oregon w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Piramida wieku

Oregon (wymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gən i) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Pacyfiku. Nazwa Oregon powstała w wyniku przekręcenia i przeniesienia nazwy rzeki Ouariconsint, obecnie Wisconsin River[2].

Spis treści

Historia | edytuj kod

Przed przybyciem Europejczyków region przyszłego stanu był zamieszkiwany przez Indian Amerykańskich, między innymi przez plemiona Bannock, Chinook, Klamath i Nez Perce.

Oregon w XVII wieku był obiektem rywalizacji Hiszpanii, Rosji i Kompanii Hudsona, lecz nie przynależał do żadnej ze stron. Najbardziej zainteresowana regionem jako przedłużeniem swych kalifornijskich włości była Hiszpania. W 1774 wyprawę zorganizował Juan Jose Perez Hernandez, a w roku kolejnym Juan Francisco de la Bodega y Quadra. W 1789 Esteban Jose Martinez zbudował Fort San Miguel na wyspie Vancouver. James Cook badał zachodnie wybrzeże stanu w 1778 podczas swoich poszukiwań Przejścia Północno-Zachodniego.

Na początku XIX wieku region był badany przez ekspedycję Lewisa i Clarka, wysłaną przez rząd Stanów Zjednoczonych w celu rozpoznania terenów nabytych w wyniku Zakupu Luizjany. Ekspedycja spędziła zimę 1805-1806 w Forcie Clatsop, który wybudowała niedaleko ujścia rzeki Kolumbii do Pacyfiku. Ekspedycja ta wraz z relacjami brytyjskiego badacza Davida Thompsona w 1811 r., rozsławiły region jako źródło futer. W 1811 r. nowojorski finansista John Jacob Astor założył Fort Astoria przy ujściu rzeki Kolumbia, z zamiarem założenia sieci faktorii handlowych wzdłuż rzeki dla Pacific Fur Company. Fort Astoria był pierwszą stałą osadą na terenie przyszłego stanu.

W 1997 roku w stanie Oregon zalegalizowano eutanazję. Dostępna jest dla obywateli pełnoletnich, śmiertelnie chorych, którzy sami zażywają truciznę przepisaną przez lekarza.

Geografia | edytuj kod

Stan Oregon od południa graniczy ze stanami Kalifornia i Nevada, od wschodu z Idaho, w dużej części wzdłuż rzeki Snake, od północy z Waszyngtonem, w dużej części wzdłuż rzeki Kolumbia.

Fizjograficznie na terenie stanu wyróżnia się sześć części. Największą jest Wyżyna Kolumbii, zajmująca wschód, północny wschód i dużą część centrum[3][4]. Na południowym wschodzie zaznacza się obecność Wielkiej Kotliny (region Basin and Range). Natomiast w zachodniej części znajdują się cztery regiony: dwa z nich to łańcuchy gór, biegnące z południa na północ, Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe pomiędzy którymi znajduje się Dolina Willamette – jeden z najbardziej urodzajnych regionów na świecie. Południowo-zachodni narożnik stanu zajmuje region Gór Klamath[3]. Wybrzeże ma charakter klifowy a urwiska sięgają nawet 300 metrów wysokości[5].

Zachodnia część Oregonu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku charakteryzuje się dużymi opadami deszczu.

Mimo sąsiedztwa Oceanu Spokojnego stan jest stosunkowo wysoko wyniesiony nad poziom morza, gdyż średnia wysokość wynosi 1005 metrów[3]. Najwyższym punktem stanu jest osiągający wysokość 3426 m n.p.m.[6][3] uśpiony wulkan Mount Hood, którego ostatni wybuch miał miejsce w 1865 roku[7]. W południowo-zachodniej części (Góry Kaskadowe) znajduje się najgłębsze w kraju jezioro - Jezioro Kraterowe, leżące w Parku Narodowym Jeziora Kraterowego[8].

Panorama Przylądka Cove na południe od Heceta Head i na północ od Florence

Większe miasta | edytuj kod

Demografia | edytuj kod

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Oregon liczy 3 831 074 mieszkańców, co oznacza wzrost o 409 677 (12,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,1% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,4% ludności stanu stanowią kobiety[10].

Język | edytuj kod

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[11]:

Rasy i pochodzenie | edytuj kod

87,1% mieszkańców stanowi ludność biała (75,8% nie licząc Latynosów), 4,7% to Azjaci, 3,8% ma rasę mieszaną, 2,2% to Murzyni lub Afroamerykanie, 1,8% to rdzenna ludność Ameryki, 0,4% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 13,1% ludności stanu[10].

Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (17,2%), irlandzkiego (10,8%), angielskiego (10,6%) i meksykańskiego (10,6%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (192,3 tys.), szkockiego (164,9 tys.), włoskiego (155,8 tys.), francuskiego (149,6 tys.), norweskiego (140 tys.), szwedzkiego (98,9 tys.), holenderskiego (82,2 tys.), polskiego (71,1 tys.), rosyjskiego (49,3 tys.) i walijskiego (41 tys.). Większość społeczności azjatyckiej stanowią Chińczycy (1,0%), Wietnamczycy (0,7%), Hindusi (0,6%) i Filipińczycy (0,5%)[12][13].

Religia | edytuj kod

Pierwszy Kościół Baptystyczny w Portland

Oregon jest wspólnie z Kolorado trzecim stanem Stanów Zjednoczonych pod względem procentowego udziału ludzi nieutożsamiających się z żadną religią, po stanach Vermont i Waszyngton. Około 61% mieszkańców stanu to chrześcijanie. W stanie jest największa grupa staroobrzędowców w Stanach Zjednoczonych.

Dane z 2014 r.[14]:

Gospodarka | edytuj kod

Gospodarka i zasoby energetyczne Oregonu są ściśle związane z łagodnym klimatem i obfitymi opadami. Silny, utrzymujący się spływ z akumulacji śniegu na dużych wysokościach, a także wysokie roczne opady, umożliwiają generowanie znacznej ilości energii wodnej. Duże tamy na rzece Columbia generują większość energii wodnej nie tylko w Oregonie, ale w całym północno-zachodnim Pacyfiku[16].

Drugi co do wielkości udział w wytwarzaniu energii elektrycznej w Oregonie ma gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z zachodniej Kanady, gdyż sam Oregon posiada niewielkie jego rezerwy. Sprowadzana jest także ropa naftowa głównie ze stanu Waszyngton, gdyż w 2008 roku stan zakończył jej produkcję[16].

Jedną z głównych gałęzi gospodarki Oregonu jest gospodarka drzewna. Łagodne temperatury i obfite opady w zachodniej części stanu przyczyniają się do szybkiego wzrostu drzew, które wraz z odpadami rolniczymi są bogatym źródłem biomasy do wytwarzania energii. Las pokrywa prawie połowę stanu, a wiele zakładów przemysłowych w Oregonie wykorzystuje biomasę drzewną do dostarczania ciepła i generowania elektryczności[16].

W 2017 roku około jednej siódmej energii elektrycznej Oregonu wytworzyła energia wiatrowa[16].

Przemysł | edytuj kod

W 2017 roku produkcja stanowiła około jednej piątej produktu krajowego brutto w Oregonie. Najważniejszymi produkowanymi wyrobami są komputery i elektronika[16].

Rolnictwo | edytuj kod

Winnica w Willamette Valley

Ważną rolę odgrywa i największy dochód w rolnictwie przynosi branża szkółkarska. Oregon zajmuje pierwsze miejsce w produkcji azalii doniczkowej, wśród stanów USA. Jest także największym światowym producentem pasz i nasion trawy, jak i znanym ośrodkiem ekspertyzy produkcji nasion[17].

Popularna jest hodowla bydła. Stan posiada 228 licencjonowanych gospodarstw mlecznych i jest regularnie umieszczany wśród pięciu stanów z najwyższą jakością mleka. W dużych ilościach produkuje się siano, poza tym uprawia się pszenicę, ziemniaki, gruszki, winogrona i borówki[17].

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Oregon Population estimates, U.S. Department of Commerce [dostęp 2018-01-04]  (ang.).
  2. ↑ Andrzej Czerny: Teoria nazw geograficznych. PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania IM. Stanisława Leszczyckiego. s. 42. [dostęp 2016-02-16].
  3. ↑ a b c d The Geography of Oregon (ang.). [dostęp 2016-02-16].
  4. ↑ Columbia River Basalt Group Stretches from Oregon to Idaho (ang.). U.S. Geological Survey. [dostęp 2016-02-16].
  5. ↑ Oregon Geography (ang.). worldatlas.com. [dostęp 2016-02-16].
  6. ↑ Mount Hood (ang.). SummitPost.org. [dostęp 2016-02-17].
  7. ↑ Eruption History of Mount Hood, Oregon (ang.). U.S. Geological Survey, Volcano Hazards Program. [dostęp 2016-02-17].
  8. ↑ Facts about Crater Lake (ang.). [dostęp 2015-08-02].
  9. ↑ Biggest Cities in Oregon, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-02-01] .
  10. ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Oregon; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-02-01]  (ang.).
  11. ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-01] .
  12. ↑ U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES 2013-2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-01]  (ang.).
  13. ↑ U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATES 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-01]  (ang.).
  14. ↑ Adults in Oregon. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-18].
  15. ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-18].
  16. ↑ a b c d e Oregon - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-02] .
  17. ↑ a b HannahH. Patterson HannahH., Oregon's Top 10 Agricultural Products, Farm Flavor, 28 października 2018 [dostęp 2019-02-02]  (ang.).
Kontrola autorytatywna (stan USA):
Na podstawie artykułu: "Oregon" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy