Osie (gmina)

Osie (gmina) w encyklopedii

Osie – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim. Siedzibą gminy jest Osie.

Gmina jest położona w dwóch mezoregionach: część północna w Borach Tucholskich, a południowa na Wysoczyźnie Świeckiej.

Na jej obszarze zlokalizowany jest fragment Leśnego Kompleksu Promocyjnego Bory Tucholskie oraz część tranzytowa Rezerwatu biosfery Bory Tucholski. Przez jej teren przepływa Wda, Prusina, Ryszka i Sobińska Struga oraz są położone zbiorniki wodne: Zbiornik Żur, Jezioro Mukrz, Jezioro Wierzchy, Jezioro Ciche, Jezioro Czerno, Jezioro Miedzno, Jezioro Martwe i Jezioro Piaseczno^[2].

Według danych z 31 grudnia 2007^[3] gminę zamieszkiwało 5314 osób.

Spis treści

• 1 Struktura powierzchni
• 2 Demografia
• 3 Gospodarka
• 4 Ochrona przyrody
  • 4.1 Parki Krajobrazowe
  • 4.2 Rezerwaty przyrody
  • 4.3 Pomniki przyrody
  • 4.4 Obszary NATURA 2000
  • 4.5 Obszar Chronionego Krajobrazu
  • 4.6 Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
  • 4.7 Użytki ekologiczne
• 5 Turystyka
  • 5.1 Szlaki turystyczne
  • 5.2 Zabytki
• 6 Kolej
• 7 Drogi dojazdowe
• 8 Cmentarze ewangelickie
• 9 Sołectwa
• 10 Sąsiednie gminy
• 11 Przypisy

Struktura powierzchni | edytuj kod

Według danych z roku 2005^[4] gmina Osie ma obszar 209,61 km², w tym:

• użytki rolne: 21%
• użytki leśne: 69%

Gmina stanowi 14,23% powierzchni powiatu.

Demografia | edytuj kod

Dane z 31 grudnia 2007^[3]:

• Piramida wieku mieszkańców gminy Osie w 2014 roku^[1].

Gospodarka | edytuj kod

Osie jest najbogatszą gminą wiejską w powiecie świeckim (biorąc pod uwagę przychody podatkowe na mieszkańca).^[5]

Ochrona przyrody | edytuj kod

Parki Krajobrazowe | edytuj kod

Gmina leży na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego.

Rezerwaty przyrody | edytuj kod

Na terenie gminy znajduje się aż 6 rezerwatów przyrody:

• Rezerwat przyrody Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego – leśny, chroni las grądowy z udziałem jarzębu brekinii
• Rezerwat przyrody Dury – ścisły torfowiskowy, chroni rzadkie zespoły roślinne wodne i tofowiskowo-bagienne
• Rezerwat przyrody Jezioro Ciche – torfowiskowy, chroni śródleśne jeziora wraz z unikatową roślinnością wodną i torfowiskową
• Rezerwat przyrody Jezioro Martwe – torfowiskowy, chroni roślinność jezior dystroficznych, torfowiska przejściowych i wysokich
• Rezerwat przyrody Jezioro Piaseczno – krajobrazowy, chroni ekosystem jeziora Piaseczno i jego stan czystości wody
• Rezerwat przyrody Miedzno – faunistyczny, chroni miejsca lęgowe i żerowiska ptactwa wodnego i błotnego.

Pomniki przyrody | edytuj kod

Na terenie gminy znajdują się 63 pomniki przyrody ożywionej i 4 nieożywionej.

Obszary NATURA 2000 | edytuj kod

W poszczególnych częściach gminy zlokalizowane są obszary Natura 2000:

• północno-centralna część Sandr Wdy (PLH040017) SOO
• cały obszar gminy Bory Tucholskie OSO^[6].

Obszar Chronionego Krajobrazu | edytuj kod

Zachodnia część gminy jest położona w obrębie Śliwickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu^[7].

Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe | edytuj kod

• Dolina rzeki Sobińska Struga o powierzchni 335,47 ha. utworzony w celu zachowania ekosystemów z wieloma gatunkami roślin chronionych i rzadkich oraz zachowania wybitnych walorów krajobrazowych. Zbiorowiska leśne sąsiadujące z rzeką to przede wszystkim olsy i grądy z obszarami źródliskowymi na zboczach. Do najcenniejszych obszarów należą tereny sąsiadujące z jeziorem Miedzno ze zbiorowiskami turzycowymi i łozowiskami
• Dolina rzeki Ryszki o powierzchni 358,41 ha. Przedmiotem ochrony jest dolina rzeki Ryszki, mocno wcięta w równinę sandrową Borów Tucholskich, zróżnicowana pod względem florystyczno–fitosocjologicznym. Na jego terenie znajdują się użytkowane łąki z licznymi zbiorowiskami turzyc.
• Rzeka Prusina o powierzchni 234 ha. Ochroną została objęta dolina rzeki Prusiny na odcinku Tleń – Szarłata. Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin charakterystycznych dla siedlisk grądowych^[8].

Użytki ekologiczne | edytuj kod

Dnia 20 listopada 2015 roku ustanowiono 2 użytki ekologiczne. Pierwszy o nazwie „Uroczysko Chłop” o powierzchni 4,7 ha znajduje się na terenach leśnych wsi Radańska^[9], drugi zaś o nazwie „Uroczysko Niedźwiedź”^[10] i powierzchni 8,64 ha na terenach Osia^[11].

Turystyka | edytuj kod

Szlaki turystyczne | edytuj kod

Przez obszar gminy znajdują się następujące szlaki piesze^[12]:

• Szlak harcerzy Światowida – długość 10,6 km

Przebieg stacja PKP Łążek – most na Wdzie w Starej Rzece

• ścieżynka Zagłoby – długość 19 km

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu - Tleń – leśniczówka Czarna Woda - jez. Piaseczno - most na Wdzie w Starej Rzece – Radańska – stacja PKP Osie

• im. Zagłoby-Zyglera – długość 15,5 km

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu - Tleń – wiadukt kolejowy przy szosie Tleń-Osie – Grzybek – Skrzyniska - szkoła w Wierzchach

• szlak Piętaszków – długość - 4,2 km

Przebieg: wokół jeziora Mukrz

• szlak łącznikowy - długość - 4 km

Przebieg: rynek w Osiu – szlak Zagłoby-Zyglera

• Stu z nieba – długość - 58 km (z czego 19,5 na terenie gminy)

Przebieg: Warlubie – jez. Miedzno - leśnictwo Orli Dwór - rez. „Brzęki” – brukowana droga Osie-Skórcz – most na Wdzie w Starej Rzece – Sarnia Góra – Zazrdość – Śliwice – Szlachta

• szlak Klubu Turystów „Wszędołazy” – długość 28 km (8 km na terenie gminy)

Przebieg: stanica wodna PTTK w Tleniu - Wierzchy – Wylewy – leśnictwo Smolarnia – Zdroje – Zielonka – Wierzchucin Stary – Cekcyn

• Cisów staropolskich' – długość 26,5 km (12 km na terenie gminy)

Przebieg: stacja PKP Tleń – most na Prusinie - ośrodek Geovita - Wierzchy – Wylewy – Zgorzały Most – Homer - rez. Cisy Staropolskie – Błądzim

• Partyzantów AK – długość 103 km

Przebieg: Czersk Świecki – Błędno – Śliwice – Szlachta.

Oprósz szlaków pieszych wyznaczono 7 tras do nordic walking.

Zabytki | edytuj kod

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[13]:

• zespół kościelny parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża w Osiu, obejmujący: kościół z 1901 roku; cmentarz przykościelny; plebanię z końca XIX w.; organistówkę z 1894, przy ul. Kościelnej 4, nr A/184/1-3 z 22.06.2004 roku
• szkoła i budynek gospodarczy murowano-drewniany z 1914 roku w Starej Rzece, nr A/1393/1-2 z 27.10.2008 roku
• brukowany trakt leśny Tleń-Osie („Trakt Napoleoński”) z 1807 roku w Tleniu, nr 27/A z 20.02.1969 roku.

Kolej | edytuj kod

Przez gminę przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 215 Laskowice Pomorskie-Bąk ze stacjami w Osiu, Tleniu, Łążku i Kwiatkach.

Drogi dojazdowe | edytuj kod

Drogi dojazdowe^[4] do gminy:

• A1E75
• drogi wojewódzkie 214, 238

Cmentarze ewangelickie | edytuj kod

Na obszarze gminy funkcjonowały cmentarze ewangelickie w następujących miejscowościach^[14]:

trzy w Brzezinach, Grabowa Buchta, Osie, Stara Rzeka, Szarlata, Tleń, Wierzchy, Zgorzały Most, Żur. Ponadto w Osiu był zlokalizowany nieistniejący kościół ewangelicki.

Sołectwa | edytuj kod

Brzeziny, Jaszcz, Łążek, Miedzno, Osie, Pruskie, Radańska, Stara Rzeka, Tleń, Wałkowiska, Wierzchy.

Sąsiednie gminy | edytuj kod

Cekcyn, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Osiek, Śliwice, Warlubie

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ ^{a b} Gmina Osie w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-03-14]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
2. ↑ Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. [dostęp 03-04-2012].
3. ↑ ^{a b} Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008. ISSN 1734-6118. (pol.)
4. ↑ ^{a b} Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
5. ↑ Najbogatsze gminy wiejskie w naszym powiecie to Osie i Lniano. Za to Drzycim najszybciej pnie się w górę, nswiecie.pl [dostęp 2016-07-14] .
6. ↑ geoportal.rdos-bydgoszcz.pl. [dostęp 03-04-2012].
7. ↑ mapa „Obszary chronione województwa kujawsko0pomorskiego”, Wydawca: Wojewoda Kujawsko-Pomorski, ​ISBN 978-83-920944-3-2​
8. ↑ www.ugosieportal.wborachtucholskich.pl. [dostęp 03-04-2012].
9. ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3713/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3713
10. ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2015/3714/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2015.3714
11. ↑ http://www.edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2016/3149/akt.pdf DZ. URZ. WOJ. KUJ-POM. 2016.3149
12. ↑ Centrum Informacji Turystycznej w Osiu. [dostęp 03-04-2012].
13. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 76. [dostęp 12-03-2012].
14. ↑ lapidaria.wikidot.com. [dostęp 12-03-2012].

Na podstawie artykułu: "Osie (gmina)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy