Pierwiosnek (roślina) w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Pierwiosnek maleńki Odmiana ozdobna Diagram kwiatowy pierwiosnkaPierwiosnek, pierwiosnka, prymulka (Primula L.) – rodzaj roślin należący do rodziny pierwiosnkowatych. Według różnych ujęć taksonomicznych należy do niego od ok. 400[3][4] do 500 gatunków[5]. Występują one głównie w Europie (33 gatunki[4]) i Azji na obszarach o klimacie umiarkowanym, najliczniej w Chinach i Himalajach[3] (w Chinach za rodzime uznawanych jest ok. 300 gatunków[5]). Niektóre jednak gatunki sięgają swoją południową granicą zasięgu aż po góry Nowej Gwinei[3]. Nieliczne gatunki rosną także w Afryce (w Etiopii) oraz na obu kontynentach amerykańskich[5] (w Ameryce Północnej 20 gatunków[6]). Rośliny te zasiedlają murawy i łąki, skaliste urwiska oraz lasy[4]. Nazwa naukowa pochodzi od słowa primus = pierwszy i zdrobnienia -ulus i powodem jej użycia w odniesieniu do tych roślin jest ich wczesnowiosenne zazwyczaj kwitnienie[6]. Wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne[4].
Morfologia | edytuj kod
Systematyka | edytuj kod
Aretia Link, Sredinskya (Stein) Fed.
Należy do podrodziny pierwiosnkowe Primuloideae, rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae, która wraz z siostrzaną rodziną hebankowatych należą do rzędu wrzosowców, grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe Takht. ex Reveal & Tahkt., nadrząd Primulananae R. Dahlgren ex Reveal, rząd pierwiosnkowce (Primulales Dumort.), podrząd Primulineae Burnett, rodzina pierwiosnkowate (Primulaceae Vent., podrodzina Primuloideae Kostel, plemię Primuleae Dumort., podplemię Primulinae Pax in Engl. & Prantl, rodzaj pierwiosnek (Primula L.)[8].
- pierwiosnek bezłodygowy (Primula vulgaris Huds.,syn. P. acaulis (L.) Grufberg) – w Polsce gatunek wymarły
- pierwiosnek Hallera, p. długokwiatowy (Primula halleri Honck., syn. P. longiflora All.) – gatunek wymarły
- pierwiosnek lekarski (Primula veris L., syn. P. officinalis (L.) Hill)
- pierwiosnek łyszczak (Primula auricula L.)
- pierwiosnek maleńki (Primula minima L.)
- pierwiosnek omączony (Primula farinosa L.)
- pierwiosnek wyniosły (Primula elatior (L.) Hill)
- pierwiosnek abchaski (Primula abchasica Sosn.)
- pierwiosnek bezwonny (Primula anisidora Balf. f. et Forrest)
- pierwiosnek błotny (Primula helodoxa Balf.)
- pierwiosnek burmański (Primula burmannica Balf. f. et Ward)
- pierwiosnek chiński (Primula sinensis Lindl.)
- pierwiosnek Cockburna (Primula cockburniana Hemsl.)
- pierwiosnek główkowaty (Primula capitata Hook.)
- pierwiosnek gruziński (Primula juliae Kusn.)
- pierwiosnek japoński (Primula japonica Gray)
- pierwiosnek kubkowaty, p. pokojowy (Primula obconica Hance)
- pierwiosnek kwiecisty (Primula florindae Kingdon-Ward)
- pierwiosnek omszony (Primula ×pubescens Jacq.)
- pierwiosnek piętrowy (Primula ×bullesiana hort.)
- pierwiosnek pruhonicki (Primula ×pruhoniciana)
- pierwiosnek przyprószony (Primula pulverulenta Duthie)
- pierwiosnek różowy (Primula rosea Royle)
- pierwiosnek Siebolda (Primula sieboldii E. Moren)
- pierwiosnek ślimakowaty, p. miękki (Primula malacoides Franch)
- pierwiosnek Viala (Primula vialii Delavay ex Franch.)
- pierwiosnek wianuszkowaty, p. Bulleya (Primula bulleyana Forrest)
- pierwiosnek zarzyczkowaty (Primula cortusoides L.)
- pierwiosnek ząbkowany (Primula denticulata Sm.)
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-04-21] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b c d e GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 198. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c Primula Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-04-20].
- ↑ a b Sylvia Kelso: Primula Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-04-20].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Primula (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
- ↑ Pierwiosnki. [dostęp 2009-03-04].
- ↑ Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
- African Plant Database: 194007
- EoL: 60990
- Flora of North America: 126719
- GBIF: 5414296
- iNaturalist: 55820, 742870, 487727, 742749
- IPNI: 32831-1
- ITIS: 24014
- NCPI: 49647
- Tela Botanica: 87055
- Tropicos: 40015977
- USDA PLANTS: PRIMU
OryginałEdytujHistoria i autorzy
