Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny

Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Petro (Piotr) Konaszewicz, znany jako Konaszewicz-Sahajdaczny, ukr. Петро Конашевич-Сагайдачний herbu Pobóg (ur. 1570 w Kulczycach, zm. 20 marca 1622 w Kijowie) – hetman kozaków rejestrowych.

Jeden z najwybitniejszych wodzów kozackich w XVII wieku. Jego wojska wsławiły się w bitwie pod Chocimiem w 1621. Konaszewicz wielokrotnie występował w obronie Rzeczypospolitej przed wojskami moskiewskimi i tureckimi.

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Urodził się prawdopodobnie w 1570, we wsi Kulczyce koło Sambora w ziemi przemyskiej. Kształcił się w Akademii Ostrogskiej w Ostrogu, po czym pracował jako nauczyciel domowy w Kijowie. Następnie uszedł na Sicz Zaporoską, gdzie dzięki wykształceniu i energii zdobył wkrótce jedną z czołowych pozycji wśród starszyzny kozackiej. Organizował i uczestniczył w wielu wyprawach Kozaków na Morze Czarne na łodziach czajkach, które m.in. złupiły tureckie porty: Warnę, Oczaków, Synopę i przedmieścia Stambułu.

Według niektórych historyków, w 1606 został hetmanem wojska zaporoskiego. Prowadził politykę współpracy wobec Korony, chcąc zwiększyć znaczenie kozactwa na Ukrainie i rozszerzyć rejestr kozacki. Osobiście zaprzyjaźniony z królewiczem Władysławem IV Wazą, późniejszym królem Polski. Podczas wojny polsko-rosyjskiej 1609-1618, w 1613 dowodził wyprawą kozacką na Moskwę (wojska dotarły pod Kaługę). Po zawarciu ugody z Rosją, w 1613 dowodził także kolejną wyprawą morską na Morze Czarne, do brzegów Krymu. Podczas kolejnej wielkiej wyprawy w 1616 Kozacy w liczbie 7,5 tysiąca na 150 czajkach zwyciężyli turecką eskadrę pod Oczakowem i zdobyli twierdzę w Kaffie, uwalniając dużą liczbę chrześcijańskich niewolników.

W 1618, podczas kolejnej wojny polsko-rosyjskiej (moskiewskiej), Sahajdaczny dowodził 20-tysięczną armią kozacką, która pustoszyła ziemie rosyjskie dochodząc do Moskwy i łącząc się tam z siłami głównymi królewicza Władysława IV. Mimo to, Polska była przeciwna wzmacnianiu kozaczyzny, z racji zagrożenia wyprawami odwetowymi ze strony Chanatu, Turcji i Rosji, w rezultacie w 1619 starszyzna kozacka i Sahajdaczny podpisali ugodę w Rastawicy o zmniejszeniu rejestru kozackiego do 3 tysięcy, zaprzestania wypraw czarnomorskich i podporządkowaniu starszyzny królowi.

Było jednak za późno i armia turecko-tatarska w odwecie za kozackie najazdy ruszyła na Rzeczpospolitą.

We wrześniu 1621, po obietnicy przeniesienia walk na terytorium mołdawskie, Sahajdaczny dołączył z 30-tysięcznym korpusem Kozaków do sił polskich pod Chocimiem. Kozacy zatoczyli potężny obóz obronny i przez cały okres walk trzymali lewe skrzydło sił Rzeczypospolitej, dając ogromny wkład w zwycięstwo. Jednakże Sahajdaczny po powrocie do Kijowa zmarł 20 marca 1622 na skutek odniesionych pod Chocimiem ran. Pochowany został w klasztorze w Kijowie.

Kasjan Sakowicz poświęcił mu poemat Wirszy na żalisnyj pohreb szlachetnoho rycaria Petra Konaszewicza Sahajdacznoho, w którym pisał:

... Dla witczyzny kozaki – twerda oborona, Wid Tatar i wid Turkiw nadijna zasłona. Ałe ja do was mowu swoju powertaju, Sławne rycarstwo, wsim pro take nahadaju: Szczob u wiri swiatij wy neruszno trwały, Korolju pylnu wirnist’ swoju zachowały, Bo za neji wam wolnist’ buła Panom dana: Je Korol, a krim nioho – ne majete pana. Wid usjakich podatkiw, sudiw uwilniłys’, I zasłuhamy hidno usi umicniłys’. Za wełyki klejnody swobodu trymajte I zasłuhamy bilsze jiji umicniajte.

Jego imię nosi fregata „Hetman Sahajdaczny”, będąca okrętem flagowym sił morskich Ukrainy.

Petro (Piotr) Konaszewicz

Galeria | edytuj kod

  • Ukraińska hrywna z wizerunkiem Piotra Konaszewicza

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ В.К. Лукомский: Малороссийский гербовник. C.-Петербург: 1914. (ros.)

Bibliografia | edytuj kod

  • Andrzej Adam Majewski: Moskwa 1617-1618. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006, seria: Historyczne bitwy.
  • Leszek Podhorodecki: Chocim 1621. Warszawa: MON, 1988, seria: Historyczne bitwy.
  • Piotr Sahajdaczny. [w:] Szymon Starowolski: Wojownicy sarmaccy. Warszawa: MON, 1978, (wyd. I), s. 274.

Literatura dodatkowa | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy