Podwzgórze w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Podwzgórze zaznaczone w dwóch projekcjach mózgu Przekrój w płaszczyźnie strzałkowej mózgowia płodu w wieku 3 miesięcy, zaznaczono podwzgórzePodwzgórze (łac. hypothalamus, z gr. ὑπó = „pod” θάλαμος „izba, sypialnia”) – część podkorowa mózgowia zaliczana do międzymózgowia. Podwzgórze składa się z wielu jąder spełniających szereg istotnych funkcji.
Podwzgórze produkuje i wydziela neurohormony i w ten sposób funkcjonalnie łączy ośrodkowy układ nerwowy z układem wewnątrzwydzielniczym, poprzez przysadkę mózgową.
Podwzgórze reguluje liczne procesy metaboliczne oraz wiele funkcji autonomicznego i ośrodkowego układu nerwowego.
Podwzgórze kontroluje
- głód
- pragnienie
- rytm dobowy
- sen
- temperaturę ciała
- zachowania rodzicielskie.
Podwzgórze jest częścią mózgu wszystkich kręgowców[1].
Spis treści
Anatomia | edytuj kod
Podwzgórze znajduje się między podstawną częścią kresomózgowia i brzuszną częścią śródmózgowia. Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką mózgową. Podwzgórze i przysadka stanowią część osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.
W przedniej części podwzgórza znajdują się jądra:
- płciowodwupostaciowe
- nadwzrokowe
- przykomorowe
- nadskrzyżowaniowe
W części środkowej (guzowej) znajdują się jądra:
- brzuszno-przyśrodkowe
- grzbietowo-przyśrodkowe
- guzowo-suteczkowe
- łukowate
W części bocznej znajduje się jądro:
- boczne
W części tylnej (sutkowatej) znajdują się jądra:
- suteczkowe przyśrodkowe
- suteczkowe boczne
- przedsuteczkowe
- tylne
Neurotransmitery podwzgórza | edytuj kod
Neurony syntetyzują około 20 ważnych związków o właściwościach hormonów lub neuroprzekaźników.
Neuroprzekaźniki:
Neuropeptydy:
oraz tlenek azotu.
Hormony podwzgórza | edytuj kod
Hormony biorące udział w regulacji wydzielania przedniego płata przysadki:
- kortykoliberyna
- tyreoliberyna
- gonadoliberyna
- somatoliberyna
- somatostatyna
- prolaktoliberyna
- prolaktostatyna
Hormony biorące udział w regulacji wydzielania pośredniego płata przysadki:
Wydzielane hormony magazynowane w tylnym płacie przysadki:
Funkcja | edytuj kod
Podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego, gospodarką wodną organizmu (regulacją ilości wody i odczuwaniem pragnienia), termoregulacją, czynnością gruczołów wewnątrzwydzielniczych, pobieraniem pokarmu (głód i sytość), przemianą tłuszczów, przemianą węglowodanów (cukrów), snem i czuwaniem, czynnościami seksualnymi (cyklami układu rozrodczego, popędem seksualnym) oraz reakcjami emocjonalnymi. Czynność podwzgórza pozostaje w ścisłym związku z przysadką mózgową.
Podwzgórze jest także ośrodkiem preferencji seksualnych. Pełni odmienne funkcje u mężczyzn i u kobiet. U mężczyzn reguluje przepływ hormonów w taki sposób, żeby znajdowały się na stałym poziomie. U kobiet podwzgórze reaguje na wysoki poziom hormonu hamując jego wydzielanie, a gdy jest on niski – znów pobudzając.[2][potrzebny przypis].
Podwzgórze stanowi wierzchołek trójkąta łączący bezpośrednio biochemiczny kanał łączności z kanałami nerwowymi. Tą drogą wszelkiego rodzaju procesy psychiczne mogą wpływać na zmianę funkcji biochemicznych organizmu żywego. Szczególną pozycję w łączności mózgu z narządami wewnętrznymi zajmują aminy katecholowe: adrenalina i noradrenalina.
Na podstawie doświadczeń na szczurach stwierdzono, że w podwzgórzu zlokalizowany jest ośrodek przyjemności. Przez podwzgórze do kory nerwowej przepływają bodźce czuciowe, dlatego podwzgórze nazywane jest podkorowym ośrodkiem czucia.
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Olgierd Narkiewicz, Janusz Moryś: Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 301–306. ISBN 83-200-2812-4.
- ↑ Anne Moir, David Jessel, Płeć mózgu.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.