Pomnik Bohaterów Warszawy

Na mapach: 52°14′45″N 21°00′33″E/52,245833 21,009167

Pomnik Bohaterów Warszawy w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Monument w swojej pierwotnej lokalizacji na placu Teatralnym

Pomnik Bohaterów Warszawy (Warszawska Nike) – monument znajdujący się przy ulicy Nowy Przejazd (przy skrzyżowaniu z aleją „Solidarności”) w Warszawie. W mitologii greckiej Nike to bogini zwycięstwa.

Spis treści

Historia | edytuj kod

30 lipca 1956 Stołeczna Rada Narodowa podjęła decyzję o budowie w stolicy pomnika Bohaterów Warszawy. Na ogłoszony w lutym 1957 pierwszy konkurs wpłynęło aż 196 prac z kraju i zagranicy, jednak nie przyniósł on rozstrzygnięcia. W styczniu 1959 rozpisano drugi konkurs, z udziałem laureatów i autorów wyróżnionych prac z pierwszego konkursu. Spośród 106 projektów zwyciężyła praca Nike Warszawy rzeźbiarza Mariana Koniecznego oraz architektów Zagremmy i Adama Koniecznych.

Pomnik przedstawia półleżącą postać wznoszącej się kobiety z mieczem uniesionym nad głową i wzniesioną do góry lewą ręką. 10-tonowa rzeźba ma wysokość 7 oraz długość 6 metrów. Na granitowym cokole umieszczono napis: Bohaterom Warszawy 1939−1945.

Rzeźba została odlana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych[1]. Największym wyzwaniem było odlanie sześciometrowego miecza o wadze około 1000 kilogramów. Specjalna konstrukcja wtopionych wewnątrz stalowych prętów sprawia, że przy bardzo silnym wietrze miecz może odchylać się od swego położenia o około 15 centymetrów[2]. Monument został przewieziony w dwóch częściach ze Śląska specjalnymi platformami kolejowymi na Dworzec Gdański.

Pomnik został odsłonięty 20 lipca 1964 na placu Teatralnym, przed Teatrem Wielkim[3] (obecnie w tym miejscu znajduje się odbudowany gmach pałacu Jabłonowskich). Monument upamiętnia wszystkich, którzy zginęli w mieście w latach 1939−1945 między innymi uczestników obrony Warszawy we wrześniu 1939, uczestników obydwu powstań − powstania w getcie warszawskim i powstania warszawskiego − oraz ofiary terroru niemieckiego w okupowanej stolicy. Z okazji uroczystości odsłonięcia monumentu przewodniczący społecznego komitetu budowy pomnika Janusz Zarzycki powiedział[4]:

Wolą ludności stolicy było dać wyraz pamięci i hołdu tym, którzy polegli w Warszawie w walce z hitlerowskim okupantem.

Budowa monumentu została sfinansowana ze składek społecznych oraz Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy. Twarzą Nike stała się Anna Tarczyńska[5].

Druga lokalizacja pomnika | edytuj kod

Na początku lat 90. XX wieku, w związku z projektem odtworzenia zabudowy północnej pierzei placu Teatralnego, pojawiła się konieczność przeniesienia monumentu w nowe miejsce.

14 listopada 1995 pomnik został zdjęty z cokołu, a figurę poddano konserwacji[6]. Projekt adaptacji pomnika w nowym miejscu zlecono jego autorowi, Marianowi Koniecznemu. W czasie prac pojawiły się między innymi rozbieżności co do wysokości cokołu. Marian Konieczny wyobrażał sobie Nike szybującą w chmurach, planując umieścić rzeźbę na bardzo wysokim, 20-metrowym cokole. Na to z kolei nie chciały zgodzić się władze, proponując piedestał o wysokości 6,5 metra. Ostatecznie w drodze kompromisu ustalono wysokość cokołu na 14 metrów.

Nowy cokół został zaprojektowany przez Martę Pinkiewicz-Woźniakowską. Ponieważ pomnik miał stanąć na skarpie powstałej z nasypu gruzu, konieczne było wykonanie głębokiego fundamentu. Cokół został wykonany z żelbetu imitującego naturalny kamień. Jest on w środku pusty, co ułatwia dostęp do rzeźby podczas prac konserwacyjnych[7].

15 grudnia 1997 rzeźbę umieszczono na nowym cokole w nowym miejscu przy Trasie W-Z.

Filatelistyka | edytuj kod

Pomnik został umieszczony na następujących znakach pocztowych[8]:

  • 29 kwietnia 1965 – karta pocztowa na 700-lecie Warszawy (znak opłaty 40 groszy, nakład 200 tysięcy egzemplarzy),
  • 21 sierpnia 1965 – seria sześciu znaczków i bloczek na 700-lecie Warszawy (Nike na bloczku o nominale 3,40 zł, nakład 1,2 miliona sztuk, projektant Stefan Małecki),
  • 10 stycznia 1967 – karta pocztowa na IX Krajowy Zjazd Delegatów Związków Zawodowych Pracowników Łączności (znak opłaty 40 groszy, nakład 312 tysięcy egzemplarzy),
  • 17 stycznia 1970 – znaczek na 25-lecie wyzwolenia Warszawy (nominał 0,60 zł, nakład 6 milionów sztuk, projektant Franciszek Barącz, rotograwiura),
  • 7 sierpnia 1971 – karta pocztowa na 20-lecie Federacji Bojowników Ruchu Oporu (znak opłaty 40 groszy, nakład 100 tysięcy sztuk),
  • 10 sierpnia 1972 – karta pocztowa na XVII Generalny Zjazd Międzynarodowej Unii Radiowej (wartość nominalna 1,65 zł, nakład 97,7 tysięcy sztuk),
  • lipiec 1974 – znaczek poczty ZSRR na 30-lecie PRL (nominał 6 kopiejek, nakład 3,4 miliona sztuk, projektant W. Pimienow),
  • 17 stycznia 1975 – znaczek na 30-lecie wyzwolenia Warszawy (nominał 1,50 zł, nakład 6 milionów sztuk, projektant Henryk Chyliński na podstawie fotografii Piotra Krassowskiego; uznany za najlepszy polski znaczek 1975 w konkursie Polskiego Związku Filatelistów),
  • lipiec 1975 – cztery znaczki poczty wietnamskiej na 30-lecie PRL,
  • czerwiec 1977 – karta pocztowa na XXXI Sesję Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (znak opłaty – 1 zł, nakład 100 tysięcy sztuk),
  • 17 października 1978 – datownik urzędu pocztowego Wiedeń 1150 na 20-lecie austriackiej linii lotniczej AUA łączącej Wiedeń z Warszawą.

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 660. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", s. 43. ISBN 83-7005-211-8.
  3. ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 25.
  4. ↑ Walczącym za Warszawę. Stolica, 16 sierpnia 1964.
  5. ↑ Nike od 13-tej do 14-tej. Nike. Ania Tarczyńska – modelka do twarzy Nike. repozytorium.fn.org.pl. [dostęp 2020-08-01].
  6. ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 34. ISBN 83-01-12057-6.
  7. ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 123. ISBN 83-88973-59-2.
  8. ↑ Eligiusz Ristau, Warszawska Nike w filatelistyce, w: Mówią Wieki, nr 4/1980, s.19, ISSN 0580-0943

Bibliografia | edytuj kod

  • LechL. Chmielewski LechL., Przewodnik warszawski: gawęda o nowej Warszawie, SabinaS. Iwanow (oprac.), Warszawa: Omnipress, 1987, ISBN 83-85028-56-0, OCLC 834972923 .
  • Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", s. 42-44. ISBN 83-7005-211-8.
  • Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 121-123. ISBN 83-88973-59-2.
Na podstawie artykułu: "Pomnik Bohaterów Warszawy" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy