Pora roku w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Wiosna Lato Jesień Zima Pory roku / Słoje rocznePory roku – okresy roku, będące następstwem ruchu obiegowego Ziemi wokół Słońca i nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity tego ruchu. Ruch obiegowy Ziemi przy stałym nachyleniu osi obrotu sprawia, że warunki oświetlenia Ziemi zmieniają się w rytmie rocznym, co pociąga za sobą zmiany klimatyczne oraz wpływa na wegetację roślin i tryb życia zwierząt. Nauka o wpływie pór roku na świat roślin i zwierząt to fenologia.
W klimacie umiarkowanym tradycyjnie wyróżnia się cztery pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę, ale już teraz zaczęto wyróżniać dwie przejściowe pory roku: przedwiośnie i przedzimie. W innych strefach klimatycznych może być wyróżniona inna liczba pór roku np. w strefie klimatów podzwrotnikowych: pora sucha (lato) i pora deszczowa (zima).
Spis treści
- 1 Astronomiczne pory roku
- 2 Kalendarzowe pory roku
- 3 Meteorologiczne pory roku
- 4 Fenologiczne pory roku dla Europy Środkowej według J. Sokołowskiej (1980)
- 5 Temperatury progowe klimatogenicznych pór roku w Polsce według Romera
- 6 Temperatury progowe klimatogenicznych pór roku w Polsce według IMiGW
- 7 Zobacz też
- 8 Przypisy
- 9 Linki zewnętrzne
Astronomiczne pory roku | edytuj kod
W ciągu całego roku szerokość geograficzna, w której Słońce góruje w zenicie, zmienia się. Podstawą wyznaczenia dat zmian astronomicznych pór roku jest górowanie Słońca w zenicie nad równikiem bądź zwrotnikami. Ich występowaniu towarzyszą zmiany długości trwania dnia i nocy.
Podział na pory roku pod względem astronomicznym odbywa się w następujący sposób (dla północnej półkuli Ziemi):
- Wiosna (92–93 dni) zaczyna się 20 marca (rzadziej 21 marca) (równonoc wiosenna) i trwa do początku lata
- Lato (92–93 dni) zaczyna się 21 czerwca (rzadziej 20 czerwca) (przesilenie letnie) i trwa do początku jesieni
- Jesień (89–90 dni) zaczyna się 22 lub 23 września (równonoc jesienna) i trwa do początku zimy
- Zima (88–89 dni) zaczyna się 21 lub 22 grudnia (przesilenie zimowe) i trwa do początku wiosny
Każdy moment zmiany pory roku wyznaczany jest za pomocą specjalnych obliczeń i obserwacji astronomicznych i w rzeczywistości co roku wypada o innej porze dnia, a nawet innego dnia. W związku z tym np. początek wiosny wypada czasami nie 21., a 20. lub 22. dnia marca. Podobnie jest z początkiem innych pór roku.
Kalendarzowe pory roku | edytuj kod
Astronomiczne pory roku, zależne od położenia Słońca na tle gwiazdozbiorów zodiaku, występują jednocześnie na półkuli północnej i południowej. Nazwy kalendarzowych pór roku na półkuli północnej zgadzają się z nazwami pór astronomicznych, natomiast na półkuli południowej są przesunięte o pół roku[1]. W przeciwieństwie do astronomicznych pór roku, daty początku pór kalendarzowych są stałe – każdego roku wypadają tego samego dnia.
Termin kalendarzowe pory roku używany jest między innymi w nauczaniu podstaw geografii. Z wykorzystaniem horyzontarium porównuje się miejsca wschodu i zachodu Słońca na widnokręgu oraz długości dziennych łuków widomej drogi Słońca na początku każdej z kalendarzowych pór roku.
Meteorologiczne pory roku | edytuj kod
Meteorologiczne pory roku zostały ustalone dla potrzeb meteorologów i klimatologów do obliczania średnich statystycznych, aby zawsze porównywać ten sam okres. Ponieważ pory astronomiczne i termiczne mają „ruchome” daty, nie nadają się do tego. W różnych krajach, regionach i instytucjach pory meteorologiczne mogą mieć ustalone różne przedziały czasowe. Najczęściej przyjmuje się:
Półkula północna:
- Wiosna: 1 marca do 31 maja
- Lato: 1 czerwca do 31 sierpnia
- Jesień: 1 września do 30 listopada
- Zima: 1 grudnia do 28 lutego
Półkula południowa:
- Wiosna: 1 września do 30 listopada
- Lato: 1 grudnia do 28 lutego
- Jesień: 1 marca do 31 maja
- Zima: 1 czerwca do 31 sierpnia[8]
Fenologiczne pory roku dla Europy Środkowej według J. Sokołowskiej (1980) | edytuj kod
- początek wiosny – początek topnienia śniegu; kwitnienie: leszczyna, wierzba iwa, przylaszczka
- wczesna wiosna – kwitnienie: mniszek lekarski, czeremcha zwyczajna; pojawienie się liści: kasztanowiec zwyczajny, brzoza brodawkowata
- pełnia wiosny – zazielenienie się lasu liściastego; kwitnienie: kasztanowiec zwyczajny, bez
- wczesne lato – kwitnienie: bez lekarski, żyto ozime
- lato – kwitnienie: lipa; dojrzewanie: bez lekarski, jarząb pospolity
- wczesna jesień – kwitnienie: wrzos zwyczajny; dojrzewanie: kasztanowiec zwyczajny, borówka brusznica
- jesień – zmiana barwy i opadanie liści
- zima – okres spoczynku roślin – przerwa w wegetacji.
Temperatury progowe klimatogenicznych pór roku w Polsce według Romera | edytuj kod
Źródło: [9]: Okres wegetacyjny wyszczególniono na zielono.
Temperatury progowe klimatogenicznych pór roku w Polsce według IMiGW | edytuj kod
Źródło: [10]
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Jan Flis: Szkolny słownik geograficzny. Wyd. 3. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 32.
- ↑ 22 VI w szerokościach geograficznych Polski Słońce wschodzi na północo-wschodzie.
- ↑ 22 XII w szerokościach geograficznych Polski Słońce wschodzi na południo-wschodzie.
- ↑ 22 VI w szerokościach geograficznych Polski Słońce zachodzi na północo-zachodzie.
- ↑ 22 XII w szerokościach geograficznych Polski Słońce zachodzi na południo-zachodzie.
- ↑ Ogólne porównanie długości dni i nocy.
- ↑ Kierunek zmian długości dni.
- ↑ Pory roku Kalendarz-365.pl.
- ↑ Termiczne pory roku – WIEM, darmowa encyklopedia.
- ↑ http://synoptyka.blog.onet.pl.
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- The Change of Seasons: Views From Space (ang.) – strona edukacyjna o zmianach wyglądu Ziemi wraz ze zmianami pór roku – JPL, NASA Jet Propulsion Laboratory
