Powój polny

Powój polny w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Powój polny (Convolvulus arvensis L.) – gatunek byliny należący do rodziny powojowatych.

Spis treści

Zasięg występowania | edytuj kod

Występuje na półkuli północnej, głównie w strefie klimatu umiarkowanego, ale czasami także ciepłego. Jest pospolity w prawie całej Europie, występuje w Afryce Północnej, na obszarach Azji o klimacie umiarkowanym, a częściowo również ciepłym (Nepal, Pakistan). Rozprzestrzenia się gdzieniegdzie także poza tymi obszarami występowania[3]. W Polsce jest pospolity na niżu i pogórzu[4]. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy[5].

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Wytwarza długie, cienkie i elastyczne pędy. Jest rośliną płożącą się po ziemi, jeśli jednak napotka na jakieś podpory zaczyna się po nich wspinać. Naziemna część owija się wokół innych roślin czy przedmiotów zawsze w lewo[6].
Korzenie
Tworzy silnie rozwinięty system korzeniowy. Korzenie główne wrastają w głąb ziemi na 2-4 m. Odrastające od nich poziomo, na dużej głębokości korzenie boczne w odległości 1-2 m od korzenia głównego ponownie pionowo wrastają w ziemię. Na korzeniach bocznych jesienią wyrastają pączki przybyszowe, a z nich roślina tworzy nowe odrosty[7].
Łodyga
Pełzająca lub wijąca się, długości 20-100 (wyjątkowo 200) cm[4]. Pod ziemią roślina posiada nitkowate i rozgałęzione kłącze o długości do 2 m[7].
Liście
Pojedyncze, na długich ogonkach, jajowate o strzałkowatej lub oszczepowatej nasadzie . Ulistnienie skrętoległe[7].
Kwiaty
Wyrastają na długich szypułkach z kątów liści. Mają lejkowatą koronę, w białoróżowe smugi, albo są całkiem białe lub całkiem różowe. Kielich o suchobłoniastym, brunatnym brzegu. W pewnej odległości od kwiatu występują dwa małe podkwiatki[7][8].
Owoc
Jajowata, zaostrzona dwukomorowa torebka zawierająca maksymalnie do 4 ciemnobrunatnych, kropkowanych nasion[7].
Gatunki podobne

Kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium)

Biologia i ekologia | edytuj kod

Rozwój
Hemikryptofit, czasami geofit. Kwitnie od maja do września[4]. Kwiaty otwierają się tylko przy słońcu i przekwitają po jednym dniu. Podczas kwitnienia wydzielają zapach migdałów. Zapylane są przez motyle, słupek i pręciki dojrzewają równocześnie. Roślina miododajna. Rozmnaża się przez nasiona oraz przez kłącze[8]. Jedna roślina wytwarza około 500 nasion[9]. Nasiona dojrzewają w glebie, kiełkują jednak dość słabo. Bez szkody znoszą przebywanie w układzie pokarmowym ptaków, które mogą je w ten sposób przenosić na duże odległości. Zachowują zdolność kiełkowania nawet przez 20 lat. Jednak w uprawach rolnych roślina rozmnaża się głównie wegetatywnie[6].
Siedlisko
Rośnie na polach, przydrożach, terenach ruderalnych, nasypach. Występuje zarówno na glebach gliniastych, jak i na piaskach[7]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Agropyretea, Ass. Convolvulo-Agropyretum[10].
Roślina trująca
Ziele i korzeń zawierają flawonoidy, kwas kawowy, żywice, garbniki i związki kumarynowe. Najsilniej trujące są nasiona[11].
Korelacje międzygatunkowe
Pasożytują na nim niektóre gatunki grzybów: Erysiphe convolvuli wywołujący mączniaka prawdziwego, Thecaphora seminis-convolvuli, Septoria convolvuli, Stagonospora calystegiae, Ramularia convolvuli, Fusicladium convolvularum, Thecaphora seminis-convolvuli. Żerują na nim wciornastki i niektóre gatunki chrząszczy[12].

Znaczenie | edytuj kod

W uprawach rolnych jest uporczywym chwastem. Dla uprawianych roślin stanowi duże zagrożenie. Może całkowicie zagłuszyć rośliny, a obciążając łodygi zbóż powoduje ich wyleganie[6][8]. Nie zuboża natomiast gleby w składniki pokarmowe, gdyż pozyskuje je z głębszych warstw gleby[7]. Występuje głównie w uprawach kukurydzy, zbóż, a sporadycznie także buraków[9].

Jest trudny do wytępienia. Nawet z bardzo małego fragmentu kłącza może wyrosnąć nowa roślina[8]. W uprawach rozmnaża się głównie przez kawałki kłącza, które są rozprzestrzeniane podczas mechanicznej uprawy gleby. Orka i inne zabiegi uprawowe tylko pobudzają go do tworzenia nowych rozłogów i wzrostu, nie niszczą go, gdyż rozłogi korzeniowe znajdują się głęboko, poza zasięgiem pługa. Mimo regularnego niszczenia odrostów roślina utrzymuje się przy życiu przez dwa lata, nim wyczerpie zgromadzone w korzeniach substancje zapasowe. W tym czasie może wytworzyć dziesiątki nowych odrostów. Jest trudny również do zwalczenia chemicznego, jest bowiem dość odporny na zawarte w herbicydach środki chemiczne. Najskuteczniejsze do chemicznego zwalczania są środki zawierające dikamb, fluroksypyr, florasulam lub tritosulfuron[6].

Filatelistyka | edytuj kod

Poczta Polska wyemitowała 5 września 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający powój polny o nominale 60 gr, w serii Kwiaty polne. Autorem projektu znaczka był Tadeusz Michaluk. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r. Powój polny pojawił się też na pierwszym znaczku tej serii o nominale 20 gr, w bukiecie kwiatów polnych[13].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-09-22].
  2. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-08-23].
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-08-23].
  4. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 373. ISBN 83-01-12218-8.
  5. ↑ Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  6. ↑ a b c d Powój polny – opis, szkodliwość i skuteczne zwalczanie. [dostęp 2015-08-13].
  7. ↑ a b c d e f g František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  8. ↑ a b c d Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  9. ↑ a b Horst Klaaßen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limbergerhof, 2004.
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  11. ↑ Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3.
  12. ↑ Malcolm Storey: Convolvulus arvensis L. (Field Bindweed). W: BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].
  13. ↑ Marek Jedziniak: Kwiaty polne (pol.). www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-31].
Kontrola autorytatywna (takson):Identyfikatory zewnętrzne:
Na podstawie artykułu: "Powój polny" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy