Prezydent miasta stołecznego Warszawy

Prezydent miasta stołecznego Warszawy w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, siedziba Prezydenta m.st. Warszawy Gabinet prezydenta w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu

Prezydent miasta stołecznego Warszawy – najwyższy organ wykonawczy miasta stołecznego Warszawy. Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu miasta, zwierzchnikiem kierowników miejskich jednostek organizacyjnych, a także służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy.

 Główny artykuł: Ustrój miasta stołecznego Warszawy.

Urząd został utworzony 16 kwietnia 1792, a jego powstanie wiązało się z wprowadzeniem 18 kwietnia 1791 Prawa o miastach, które scalało wszystkie otaczające Warszawę jurydyki w jedno miasto, choć już wcześniej istniały urzędy prezydenta Starej Warszawy i prezydenta Nowej Warszawy, jednak były to nazwy jedynie zarządców jurydyk – Starej i Nowej Warszawy.

Siedziba prezydenta mieści się w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu przy placu Bankowym 3/5.

Spis treści

Wybór | edytuj kod

Prezydent m.st. Warszawy wybierany jest przez mieszkańców w wyborach powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich w trakcie ogólnopolskich wyborów samorządowych, które odbywają się co 5 lat od 2018[2]; w latach 1998−2017 odbywały się co 4 lata. Przed 2002 rokiem prezydent był wybierany przez radę miasta i był przewodniczącym zarządu miasta.

Kompetencje[3] | edytuj kod

Prezydent Warszawy wykonuje gminne i powiatowe zadania własne oraz zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym zadania wynikające ze stołecznego charakteru m.st. Warszawy oraz zadania wynikające z porozumień zawartych z jednostkami samorządu terytorialnego.

Prezydent wykonuje funkcje określone w przepisach prawa dla starosty oraz zarządu powiatu, ze względu na fakt, iż Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.

Zakres obowiązków prezydenta Warszawy obejmuje:

  • wykonywanie uchwał Rady m.st. Warszawy
  • przygotowanie projektów uchwał Rady m.st. Warszawy
  • gospodarowanie mieniem Miasta
  • zarządzanie budżetem Miasta
  • reprezentowanie Miasta
  • kierowanie bieżącymi sprawami Miasta.
  • W ramach realizacji budżetu Miasta Prezydent odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową Miasta.
  • Jest kierownikiem Urzędu m.st. Warszawy.
  • Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu Miasta oraz kierowników jednostek organizacyjnych Miasta.
  • Rozstrzyga spory kompetencyjne, wynikające z funkcjonowania Urzędu.
  • Dokonuje czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników samorządowych Urzędu, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych.
  • Sprawuje bezpośredni nadzór nad działalnością Zastępców Prezydenta, Sekretarza, Skarbnika oraz kierowników podstawowych komórek organizacyjnych Urzędu podlegających mu bezpośrednio.
  • Zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych m.st. Warszawy.

Prezydent jest również zwierzchnikiem służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy. Zgodnie z ustawą o ustroju m.st. Warszawy powiatowe służby, inspekcje i straże stały się służbami, inspekcjami i strażami m.st. Warszawy. Sprawując zwierzchnictwo w stosunku do służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy Prezydent:

  • powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej
  • w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnym działaniem tych jednostek
  • zatwierdza program ich działania.

Prezydent wydaje w indywidualnych sprawach decyzje z zakresu administracji publicznej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W celu realizacji tych zadań prezydent wydaje zarządzenia[4].

Lista prezydentów Warszawy | edytuj kod

 Zobacz też kategorie: Burmistrzowie Starego Miasta Warszawy, Prezydenci Starej Warszawy. Prezydent Warszawy Ignacy Wyssogota Zakrzewski, obraz pędzla Józefa Peszki z 1792

Rzeczpospolita Obojga Narodów[5] | edytuj kod

18 kwietnia 1791 zostało wprowadzone Prawo o miastach, które scalało wszystkie otaczające Warszawę jurydyki w jedno miasto. Pierwszy prezydent nowo powstałej jednostki został wyłoniony 16 kwietnia 1792, w pierwszych wyborach władz miejskich po Konstytucji 3 maja.

Zabór pruski[5] | edytuj kod

Po III Rozbiorze Polski Warszawa została włączona do Królestwa Prus i stała się prowincjonalnym miastem Prus Południowych, ale aż do 25 lipca 1796 była okupowana przez wojska rosyjskie. Dopiero wtedy Prusy przejęły pełną kontrolę nad prowincjonalnym miastem i zaczęły obsadzać stanowisko jej prezydenta. Żaden z prezydentów Warszawy z okresu zaboru pruskiego nie był polskiego pochodzenia.

Księstwo Warszawskie | edytuj kod

W 1807, po wkroczeniu wojsk napoleońskich, na terenach dzisiejszej Polski zostało utworzone Księstwo Warszawskie, a Warszawa została jego stolicą. Prezydenci Warszawy znowu byli wyłaniani przez lokalne władze miejskie.

Królestwo Polskie (kongresowe) i zabór rosyjski | edytuj kod

Po likwidacji Księstwa Warszawskiego utrzymano dotychczasowy zakres kompetencji i sposób wyboru prezydenta Warszawy, jednak 15 sierpnia 1863, w reakcji na wybuch Powstania styczniowego Aleksander Wielopolski odwołał Kazimierza Woydę z funkcji prezydenta Warszawy i powołał komisarza. Od tej pory aż do powstania II Rzeczypospolitej urząd prezydenta Warszawy pozostawał formalnie nieobsadzony, a stolicą zarządzali pełniący obowiązki specjalni komisarze. Poza pierwszym p.o. prezydenta Warszawy – Zygmuntem Andrzejem Wielopolskim – wszyscy pozostali byli Rosjanami.

Królestwo Polskie (1917–1918) i II Rzeczpospolita | edytuj kod

5 sierpnia 1915, tuż przed zajęciem miasta przez niemieckie wojska, ostatni rosyjski prezydent Warszawy, Aleksander Miller, przekazał magistrat przewodniczącemu Komisji Obywatelskiej – Zdzisławowi Lubomirskiemu, po czym opuścił Warszawę razem z carskimi władzami, choć formalnie pozostawał prezydentem Warszawy aż do 1917. W 1915 w związku z Aktem 5 listopada podpisanym 5 listopada 1916, w Polsce utworzono nowe Królestwo Polskie. 16 lipca 1916, za zgodą władz okupacyjnych Zdzisław Lubomirski zorganizował wybory do samorządu Warszawy, w wyniku których sam został prezydentem miasta. W II Rzeczypospolitej została utrzymana ciągłość władzy wykonawczej w Warszawie.

II wojna światowa (1939-1944) | edytuj kod

W czasach okupacji niemieckiej Warszawa została przekazana pod kontrolę kolejnych niemieckich prezydentów-komisarzy, choć Polskie Państwo Podziemne i rząd RP na uchodźstwie uznawały tylko Juliana Kulskiego za zastępcę prezydenta Starzyńskiego w czasie okupacji. W październiku 1941 urząd prezydenta Warszawy został zlikwidowany, a dotychczasowy prezydent-komisarz Ludwig Leist zarządzał dalej Warszawą jako starosta miejski. Po rozpoczęciu powstania warszawskiego Marceli Porowski[7] pełnił funkcję władzy cywilnej w opanowanej przez powstańców Warszawie łącząc stanowiska prezydenta i Komisarza rządu.

Komisaryczny burmistrz miasta Warszawy uznawany przez Państwo Podziemne i rząd RP na uchodźstwie za faktycznego p. o. prezydenta Warszawy w czasie okupacji:

Komisaryczni prezydenci Warszawy w Generalnym Gubernatorstwie:

Warszawski starosta miejski w Generalnym Gubernatorstwie[10]:

Prezydent Warszawy w czasie powstania warszawskiego:

Rzeczpospolita Polska i PRL | edytuj kod

W 1944 po utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej powołano Miejską Radę Narodową Warszawy, która zgodnie z Konstytucją z 1952 wybierała prezydenta Warszawy. Prezydent miasta stał również na czele rady.

Na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej urząd prezydenta miasta został zniesiony na rzecz organu kolegialnego (Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy)[11]. W latach 1950–1973 stanowisko prezydenta nosiło nazwę Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy. Urząd prezydenta przywrócono w 1973[12].

III Rzeczpospolita | edytuj kod

Choć Miejska Rada Narodowa nie istniała już w III Rzeczypospolitej, to aż do wejścia w życie ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1191) prezydent miasta był wybierany przez lokalny samorząd terytorialny. Dopiero od wejścia w życie ustawy jest wybierany bezpośrednio przez mieszkańców.

Łańcuch stanowiący w III RP insygnium władzy prezydenta m.st. Warszawy
  1. ↑ Lech Kaczyński zrezygnował z funkcji na sesji rady miasta 22 grudnia 2005, w przeddzień objęcia urzędu Prezydenta RP[13]. Po zaprzysiężeniu Lecha Kaczyńskiego na Prezydenta RP de facto obowiązki prezydenta miasta pełnił Mirosław Kochalski na mocy pełnomocnictwa do reprezentowania miasta udzielonego mu przez rezygnującego z urzędu Lecha Kaczyńskiego[14]. Wygaśnięcie mandatu prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego stwierdzono, uchwałą zdominowanej przez PiS rady miasta, dopiero 8 lutego 2006[15]. Zgodnie z art. 132 Konstytucji RP Prezydent RP nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.

Zastępcy prezydenta m.st. Warszawy | edytuj kod

 Zobacz też kategorię: Wiceprezydenci Warszawy.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Magdalena Łań: Warszawa ma nowego prezydenta. W: Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 22 listopada 2018. [dostęp 2018-11-22].
  2. ↑ Art. 1 pkt 3, art 2 pkt 2 i art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
  3. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Prezydent m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].
  4. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].
  5. ↑ a b Michał Pawlik: Prezydenci Warszawy (pol.). warszawa.pl. [dostęp 2006-11-18].
  6. ↑ Adam Moraczewski, Paweł Bieliński, w: Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 55.
  7. ↑ Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944. Warszawa: Pax, 1987. ISBN 83-211-0739-7.
  8. ↑ Niemiecki komisarz rządowy dla m. Warszawy. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939. 
  9. ↑ Niemiecki komisarz rządowy na m. st. Warszawę. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 264, s. 1, 4 października 1939. 
  10. ↑ „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1943-1945” T.II, KIW, Warszawa 1972.
  11. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 699. ISBN 83-01-08836-2.
  12. ↑ Zofia Chyra-Rolicz: Stanisław Tołwiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 229. ISBN 83-01-06882-5.
  13. ↑ ŻYCIORYS LECHA KACZYŃSKIEGO (1949-2010) (pol.). Izba Pamięci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. [dostęp 2018-12-11].
  14. ↑ Komisja do Spraw Kontroli Państwowej /nr 41/ biuletyn nr 1547/VI (pol.). Sejm RP. [dostęp 2018-12-11].
  15. ↑ Rejestr uchwał Rady m.st. Warszawy w kadencji 2002-2006 (pol.). Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy. [dostęp 2018-12-11].
  16. ↑ Mirosław Kochalski pełni funkcję Prezydenta Miasta (pol.). Urzędu m.st. Warszawy. [dostęp 2006-02-09].
Na podstawie artykułu: "Prezydent miasta stołecznego Warszawy" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy